استخوان‌ها بافتی زنده و همیشه در حال سوخت‌وساز هستند، یعنی از سویی استخوان ساخته می‌شود و از سوی دیگر تخریب می‌شود. در جوانی سرعت ساخت بیشتر است و در دوران میان‌سالی سرعت تخریب بیشتر می‌شود و برای همین مشکل پوکی استخوان به وجود می‌آید که این مسئله در زنان در دوران قبل از یائسگی شدیدتر است. زنان باید در سنین بارداری و باروری مراقب بدن خود باشند که این کار باعث سلامت بدن و استخوان‌ها در سال‌های بعد می‌شود. مراقبت از استخوان‌ها هم مثل مراقبت از قلب است. اگر برای شما تشخیص پوکی استخوان داده شده است، حتماً باید زیر نظر پزشک باشید، اما اگر این بیماری را ندارید، برای آنکه در سال‌های بعد به آن مبتلا نشوید، باید حتماً اقدامات لازم را انجام دهید.
داشتن رژیم غذایی مناسب برای استخوان‌ها صرفاً به معنای خوردن مواد حاوی کلسیم و سایر مواد معدنی نیست. رژیم غذایی دوستدار استخوان‌های شما کمتر مواد اسیدی را در خود دارد (گوشت قرمز، شکر، سودا و مواد غذایی فرآوری شده و کنسروها اسیدی هستند) و بیشتر مواد قلیایی دارد (میوه‌های تازه و سبزیجات در گروه مواد غذایی قلیایی جای می‌گیرند.) اگر غذاهای شما فاقد کلسیم کافی است، می‌توانید از مکمل‌های کلسیم استفاده کنید تا روزی ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیگرم کلسیم به بدن خود برسانید. بدن برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد، بدن وقتی در مقابل نور خورشید قرار بگیرد، شروع به ساختن ویتامین D می‌کند، اما حضور طولانی مدت در محیط‌های دربسته و استفاده از کرم‌های ضد آفتاب باعث می‌شود که بسیاری از افراد دچار کمبود ویتامین D شوند.
به هرحال اگر شیوۀ زندگی شما به گونه‌ای است که مدت زیادی در تماس با نور آفتاب قرار نمی‌گیرید، بهتر است از مکمل‌های حاوی ویتامین D استفاده کنید. براساس نتایج آخرین تحقیقات، برای داشتن استخوان‌هایی محکم مصرف زیاد کلسیم و ویتامین D کافی نیست، بلکه باید برخی عادات غذایی بد خود را تغییر دهیم. پوکی استخوان مانند دیابت یا فشار خون بالا از بیماری‌هایی است که با متعادل نگاه داشتن رژیم غذایی می‌توان از ابتلا به آن جلوگیری کرد. باید برخی مواد غذایی را که برای بافت استخوانی مضر است، محدود کرد و از عادات غذایی زیر اجتناب کرد:
- نوشیدن زیاد قهوه: مصرف روزانۀ قهوه از جذب بهتر کلسیم جلوگیری می‌کند. هرچه میزان کافئین وارد شده به بدن بیشتر باشد، کلسیم بیشتری از طریق ادرار دفع می‌شود.
- مصرف نوشابه‌های گازدار: نوشابه‌های گازدار به علت داشتن کافئین و اسید فسفریک – اسیدی معدنی که از جذب کلسیم جلوگیری می‌کند- برای استخوان‌ها مضر است.
- مصرف زیاد نمک: مصرف بیش از حد نمک برای سلامتی مضر است. علاوه بر افزایش خطر بیماری‌های قلبی- عروقی با مصرف زیاد نمک، هرچه میزان نمک مصرفی فرد بیشتر باشد، دفع کلسیم در ادرار و عرق فرد نیز بیشتر می‌شود.
- مصرف زیاد گوشت: رژیم غذایی غنی از گوشت و پروتئین‌ها نیز برای استخوان‌ها ضرر دارد. در جریان هضم مواد غذایی، پروتئین‌های حیوانی اسیدهایی همچون اسید فسفریک، سولفوریک و… را آزاد می‌کنند که PH بدن را تغییر می‌دهد؛ هرچه PH بدن اسیدی‌تر باشد، مواد معدنی بیشتری در استخوان‌ها از دست می‌رود.
- نوشیدن الکل: الکل نیز برای استخوان‌ها مضر است، زیرا فعالیت استئوبلاستها (سلول‌های سازندۀ استخوان) را متوقف می‌کند.
فراموش نشود که الکل می‌تواند موجب اختلالاتی در حفظ تعادل فرد شود که به‌ویژه در افراد مسن موجب شکستگی استخوان‌ها می‌شود. پوکی استخوان باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود و خطر شکستگی استخوان‌ها را افزایش می‌دهد. زمانی که شما دچار پوکی استخوان هستید، با افتادن‌های عادی یا ضربه‌های معمولی یا در مراحل شدید حتی با یک سرفه ممکن است استخوان‌های شما بشکند. شکستگی‌های مربوط به پوکی استخوان معمولاً در لگن، مچ دست و ستون فقرات رخ می‌دهد، بنابراین در شرایطی که مبتلا به این بیماری هستید، با رعایت نکات یاد شده می‌توانید از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنید.
این مطالب اولین بار در نشریه هدیه مهر به قلم دکتر محسن مردانی منتشر شده است.
