همچنین تکنیک غلط نیز می تواند منجر به آسیب شود. علاوه بر آن احتمال اینکه وزنه ها رها شوند و بر روی عضو بیافتند نیز وجود دارد. بنابراین تمرین بدن سازی می تواند موجب صدمات عضلانی و اسکلتی شدیدی مانند شکستگی، دررفتگی، اسپوندولیوزیس ، فتق دیسک بین مهرهای و آسیبهای مینیسک زانو گردد. بیشترین نقاطی که آسیب میبینند شانه، کمر، زانو، آرنج، و مچ دست / دست هستند که بیشتر به بافتهای لیگامان و تاندون آسیب وارد می شود و درصد کمی عضله و استخوان آسیب می بینند. استخوان ها بیشتر به علت سقوط و رها شدن وزنه ها بر روی عضو صورت می گیرد که در سنین زیر ۱۸ سال و بالای ۴۵ سال بیشتر مشاهده می شود که علت آن عدم کنترل وزنه ها است به همین دلیل در این افراد مربی باید در اجرای حرکات به آنان کمک کند. احتمال آسیب های مهرهای مانند اسپوندیلوزیس در ناحیه کمر ورزشکاران حرفه ای نیز رخ می دهد که بیشتر در حرکات اسکوات، ددلیفت ، لت از پشت با سیم کش و پرس سینه به وجود می آید. علاوه بر آن استئوآرتریت در ورزشکاران حرفه ای در حرکت اسکوات رخ می دهد. آسیب لیگامان، تاندون و عضلات نیز در حرکات اسکوات، ددلیفت، پرس سینه و پرس سرشانه رخ می دهد و علت آن جابجایی وزنه های سنگین است. همچنین لازم به ذکر است آسیب های لیگامان در حرکات پرس سینه، جلو بازو با هالتر، پشت بازو سیم کش و لت از پشت با سیم کش و رباطها در حرکات اسکوات، لانج و ددلیفت بیشتر به علت عدم وجود تکنیک صحیح حادث می شود. آسیب های کودکان و نوجوانان بیشتر در پا، دست و سر رخ می دهد که علت آن سقوط وزنه ها است و در ناحیه دست اغلب تاندون ها کشیده می شوند که به علت عدم آگاهی از دامنه حرکتی مناسب می باشد. آسیب های در زنان بیشتر در ناحیه تنه بوده و مردان معمولا در نواحی تنه و دست ها آسیب می بیند. زنان به علت ساختار آناتومیکی اندام تحتانی بیشتر از مردان دچار آسیب می شوند. اگر خطی از خار خاصره قدامی فوقانی به مرکز کشکک وصل کنیم و سپس خطی دیگر از مرکز کشکک به برجستگی درشت نی[توبروزیته تیبیا] اتصال یابد زاویه ای بین دو خط ایجاد می گردد که زاویه عضله چهارسری یا کیو خوانده میشود. زاویه کیو [Q] را می توان در حالت های مختلف [وضعیت شخص و حالت خم یا صاف بودن زانو] و با انقباض عضله چهارسر رانی[کوادریسپس] و یا بدون انقباض عضله کوادریسپس اندازه گیری کرد. در حالت زانوی صاف و بدون انقباض عضله کوادریسپس، این زاویه در آقایان ۱۰ الی ۱۲ درجه و در خانم ها ۱۵ الی ۱۷ درجه است. در بیماران مبتلا به سندرم استرس پاتلو فمورال در بسیاری از موارد زاویه کیو افزایش می یابد. یکی از دلایلی که زنان نسبت به مردان در اندام تحتانی بیشتر آسیب می بینند زاویه کیو است. در ادامه به شایع ترین آسیب ها و نکات مهم در بدن سازی خواهیم پرداخت.
نحوه صحیح گرفتن میله
گرفتن میله در تمامی حرکات مهم است اما در حرکت پرس سینه از اهمیت بیشتری برخوردار است.
- برای ایمنی بیشتر، انگشت شصت را به دور میله حلقه کنید و بر روی انگشتان دیگر قرار دهید.
- اگر انگشت شصت به دور میله حلقه نشود، احتمال سرخوردن میله و سقوط آن بر روی فک، گردن و حتی سینه وجود دارد که عواقب جبران ناپذیری را به جا میگذارد و همچنین به مفصل مچ دست نیز آسیب میرساند.
نحوه گرفتن میله(۲=غلط – ۱=صحیح)
پارگی عضله سه سر بازویی
عضله سه سر بازوئی در حرکات پشت بسیار درگیر نمیشوند، اما زمانی که از وزنه های سنگین در حرکات لت کشش روبه پائین با کابل در پشت سر یا بارفیکس به همراه مقاومت وزنه استفاده میشود، سر ً آسیب می بیند. عضله پشتی بزرگ بلند عضله سه سر بازو مکررا ً بزرگی است که وظیفه آن نزدیک کردن دست به عضله قوی و نسبتا بدن است. از طرف دیگر، عضله سه سربازو نسبت به عضله پشتی بزرگ کوچکتر است و وظیفه آن باز کردن آرنج است. عضله سه سر بازوئی با توجه به عملکردش بر روی مفصل آرنج و درگیری مفصل آرنج در حرکت مذکور به عنوان ثبات دهنده پویا نقش دارد. در صورت وجود ضعف و عدم تعادل عضلانی فشار بیشتری به سر بلند عضله سه سر بازوئی وارد میشود و عضله را در معرض آسیب قرار میدهد. بهتر است افراد مبتدی از اجرای این حرکات خودداری کنند و حرکت دیگری مانند قایقی نشسته را برای آن جایگزین کنند. همچنین احتمال رخ دادن این پارگی در حرکت پرس سینه نیز وجود دارد. به منظور پیشگیری از آسیب سربلند عضله سه سر بازوئی در حرکت پرس سینه بهتر است با حرکات کششی شروع کرده سپس یک الی دو ست با وزن کم حرکت را اجرا کنید.
آناتومی آسیب سربلند عضله سه سر بازو در حرکت لت از پشت
ساختار پا و تاثیر آن بر تمرین
افرادی که دارای ران های بلند یا مچ پای غیر قابل انعطاف هستند میتوانند یک شی را در زیر پاشنه پا قرار دهند تا از چرخش بیش از اندازه لگن و تنه جلوگیری کند. این نوع اسکوات منجر انقباض بیشتر عضلات چهارسر ران میشود.
تفاوت طول ران و اثر آن بر اسکوات
فتق دیسک
شایع ترین آسیب در رشته های وزنه برداری و بدن سازی فتق دیسک است. این آسیب در حرکاتی چون اسکوات، ددلیفت و قایقی بیشتر رخ میدهد. به منظور پیشگیری از آسیب باید از خم شدن بیش از حد به جلو، جلوگیری کرد و عضلات تثبیت کننده ستون فقرات را تقویت کرد. در رشته های وزنه برداری و بدنسازی، فتق دیسک معمولا در ناحیه بین مهره های سوم و چهارم کمری رخ میدهد که علائم آن درد شدید و عمقی بوده و گاهی اوقات با تورم و سوزش نیز همراه است. همچنین درد با توجه به شدت آسیب مانند درد سیاتیک به اندام های مختلف بدن انتشار می‌یابد. در صورت مشاهده آسیب بلافاصله تمرین را قطع کنید و به پزشک مراجعه کنید.
آسیب های شانه:
شانه یکی از مهمترین مفاصل بدن است با توجه به نوع آناتومی، این مفصل بیشترین میزان دامنه حرکتی را بین مفاصل بدن دارد. آسیب های شانه در ورزشکاران رشته بدن سازی به نسبت شایع است یکی از شایعترین این آسیب ها پارگی عضله فوق خاری میباشد. عضله فوق خاری از حفره فوق خاری استخوان کتف منشاء می گیرد و با عبور از زیر استخوان آکرومیون به سر استخوان بازو می چسبد. این عضله علاوه بر پایدار نمودن مفصل شانه موجب ایجاد ابداکشن در بازو می شود.
علل ایجاد آسیب
دو مکانیسم عمده جهت پارگی تاندون این عضله وجود دارد علت اول ضربه ناگهانی یا کشیدگی سریع عضله است که می تواند به علت استفاده از وزنه سنگین و ناتوانی در کنترل وزنه باشد و علت دوم که در ورزشکاران بدن ساز شایعتر است حرکات متوالی بالای دست می باشد که به تدریج می تواند موجب آسیب و پارگی این عضله شود. یکی از حرکاتی که در بدن سازی می تواند موجب آسیب تاندون فوق خاری گردد حرکت نشر از جانب می باشد که در این حرکت ممکن است تاندون عضله فوق خاری دچار فشار، گیرافتادگی و در نتیجه پارگی شود. تصویر زیر حرکت نشر از جانب را نشان می دهد این حرکت معمولا جهت تقویت عضله دالی انجام می شود.
علائم پارگی عضله فوق خاری
شایعترین علامت درد است. معمولا درد در این آسیب به قسمت فوقانی شانه تیر می کشد. در ابتدا درد ممکن است خفیف بوده و فقط در حین بالا بردن دست باشد ولی بتدریج بیشتر می شود و حتی ممکن است در استراحت نیز وجود داشته باشد بسیاری از ورزشکاران از درد شبانه نیز شکایت دارند به طوریکه ورزشکار را از خواب بیدار می نماید. همچنین درد این عضله با حرکات بالای سر تشدید می شود و ممکن است قدرت عضلات ناحیه شانه کم شده و دامنه حرکت های شانه کاهش پیدا کند.
تشخیص
گرفتن یک شرح حال مناسب به همراه معاینه بالینی دقیق پزشک را به تشخیص نزدیک می نماید. در معاینه بالینی دامنه حرکات به ویژه دامنه حرکت ابداکشن کاهش پیدا کرده است و ورزشکار در تست Empty can درد دارد. همچنین پزشک با درخواست MRI و مشاهده پارگی در تصویر می تواند به تشخیص قطعی برسد. درمان های مختلفی برای این پارگی وجود دارد که از دارو درمانی، فیزیوتراپی تا جراحی متفاوت است و بنا بر صلاحدید پزشک متخصص بهترین درمان برای بیمار انتخاب می شود.
این مطلب اولین بار در فصلنامه طب در ورزش به قلم دکتر شاهین صالحی و حمید مهدوی محتشم منتشر شده است.
