دانشمندان ماموریت نیوهورایزنز ناسا نخستین عکسهای پرجزییات را از دورترین جرمی که تاکنون [از نزدیک] کاوش شده منتشر کردهاند- یک جرم کمربند کویپر (کیبیاو) به نام اولتیما تولی. نمای چشمگیر آن، که تاکنون هرگز مانندش دیده نشده، آگاهیهایی دربارهی فرآیندهایی که چهار و نیم میلیارد سال پیش سیارهها را ساختند به ما میدهد.
کمربند کویپر، (به انگلیسی: Kuiper Belt)، نخستینبار توسط اخترشناس هلندی تبار، جرارد کویپر عنوان شد؛ وی بر پایهٔ مدار برخی از دنبالهدارهای شناختهشده و وجود اجرامی مانند سیارهٔ کوتولهٔ پلوتون باور داشت که کمربندی از اجرام دنباله دار مانند در ورای مدار نپتون وجود دارند. ۲۰ سال پس از مرگ او نخستین جرم کمربند کویپر در فاصله ۴۲ واحد نجومی از خورشید شناخته شد. این جرم به قطر ۲۴۰ کیلومتر با نام ۱۹۹۲QB۱ نامگذاری شد.
از آن زمان تاکنون بیش از ۸۰۰ جرم دیگر در کمربند کویپر یافته شدهاست. گمان میشود حداقل ۳۵۰۰۰ جهان یخ زده با قطری بیش از ۱۰۰ کیلومتر در این منطقه وجود داشته باشند و شاید دهها بار بیش از این، اجرام کوچکتری در کمربند کوییپر پنهان از دید ما باشند. کل جرم موجود در کمربند کویپر باید چند صد برابر جرم موجود در کمربند سیارکها که در میان مدار مریخ و مشتری است باشد.
از جمله اجسامی که در این کمربند هستند میتوان اریس و پلوتون را نام برد.
آلن استرن، پژوهشگر اصلی نیوهورایزنز از بنیاد پژوهش جنوب باختر میگوید: «این گذر یک دستاورد تاریخی بود. تاکنون هیچ فضاپیمایی با چنین سرعتی و در فاصلهای به این دوری، در ژرفای فضا، با چنین جرم کوچکی دیدار نکرده.»
تصویری که ۳۰ دقیقه پیش از گذر، از فاصلهی ۲۷۰۰۰ کیلومتری گرفته شده نشان میدهد که اولتیما تولی یک “دوتایی پَرماسی” (تماسی) است و از دو کرهی به هم چسبیده تشکیل شده. درازای کلی آن ۳۱ کیلومتر است. گروه دانشمندان نیوهورایزنز نام کرهی بزرگتر (قطر ۱۹ کیلومتر) را “اولتیما” و کرهی کوچکتر (قطر ۱۴ کیلومتر) را “تولی” گذاشتهاند.
این گروه میگویند این دو کره به احتمال بسیار در یک درصد نخست تاریخ پیدایش سامانهی خورشیدی، با سرعتی نزدیک به سرعت دو خودرو با یکدیگر برخورد کرده و به هم چسبیدهاند.
جف مور، رهبر گروه ژئوفیزیک و زمینشناسی نیوهورایزنز میگوید: «نیوهورایزنز مانند یک ماشین زمان است که دارد ما را به روزگار پیدایش سامانهی خورشیدی میبرد. ما بینندهی نمایشی فیزیکی از آغاز پیدایش سیارههاییم که در زمان متوقف شده. بررسی اولتیما تولی به ما کمک میکند از چگونگی شکلگیری سیارهها آگاه شویم -چه آنهایی که در سامانهی خورشیدیاند و چه آنها که به گرد دیگر ستارگان کهکشانمان میگرددند.»
نخستین تصویر رنگی که ۱ ژانویهی ۲۰۱۹، از فاصلهی ۱۳۷۰۰۰ کیلومتر از اولتیما تولی گرفته شده. سمت چپ از پیوند دادههای فروسرخ-نزدیک، سرخ و آبی که فضاپیما با دوربین MVIC خود گرفته درست شده. تصویر میانی را دوربین شناسایی برد بلند فضاپیما (لوری) گرفته و واگشود فضایی بهتری -تقریبا پنج برابر- دارد. تصویر سمت راست یک برهمنهی از این دو عکس است. به کاهش سرخی سطح در گردن اولتیما تولی توجه کنید
در هفتهها و ماههای آینده دادههای بیشتری از این گذر که روز آغاز سال نوی میلادی انجام شده را دریافت میکنیم- دادهها به همراه عکسهایی با واگشود (وضوح) بسیار بالاتر. هلن وینترز، مدیر پروژهی نیوهورایزنز میگوید: «نیوهورایزنز در ماههای آینده دهها مجموعه داده به زمین خواهد فرستاد، و ما فصل تازهای از داستان اولتیما تولی -و سامانهی خورشیدی- را خواهیم نوشت.»
برگرفته از یک ستاره در هفت آسمان