«حامد سلیمان‌زاده» منتقد، نویسنده و مدرس دانشگاه است. او با دعوت رسمی کلاوس اِدِر دبیر فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم جهان (فیپرشی) روی صندلی داوری بخش «دو هفته کارگردانان» و «هفته منتقدین» هفتاد و چهارمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کن نشست.
همکاران او در این بخش استیو سولِر میرالِس از اسپانیا و بارابارا لورِی از فرانسه از منتقدان سرشناس سینمای جهان هستند.
پیش‌تر نام‌هایی همچون عباس کیارستمی، نیکی کریمی، کتایون شهابی و… به داوری این رویداد مهم سینمایی جهان دعوت شده بودند و سلیمان‌زاده نخستین منتقد ایرانی است که داور فیپرشی در کن شده است.
هفتاد و چهارمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کن فرانسه در تاریخ ۱۵ تا ۲۶ تیر ۱۴۰۰ برابر با (۶ تا ۱۷ جولای ۲۰۲۱) به شکل فیزیکی آغاز به کار کرد.
با «حامد سلیمان‌زاده» درخصوص جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، «قهرمان» اصغر فرهادی، حال و هوای جشنواره کن و… گفت‌وگویی کرده که می‌خوانید.
اضافه شدن «جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران» به فهرست جشنواره‌های مورد تایید «اسکار» دستاورد بسیار مهمی برای سینمای ایران است. کمی در این خصوص برایمان بگویید…
به هرحال فارغ از اتفاق بسیار فرخنده و مهمی که برای این جشنواره افتاد اگر ما به سابقه‌ی این جشنواره نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم فیلمسازانی که در بخش‌های گوناگون در آن معرفی شده‌اند همواره روی چهار بخش اساسی (داستانی، تجربی، انیمیشن و مستند) یعنی بدنه‌ی سینمای اصلی ما، یا بهتر است بگویم فیلم‌های مستقل و پیشروی ما تاثیر گذاشته‌اند.
در واقع جشنواره فیلم کوتاه تهران به نوعی یک اسکار داخلی برای فیلمسازان فیلم کوتاه کشور محسوب می‌شده است.
در گذشته من و تمام کسانی که در شهرستان‌ها زندگی می‌کردیم آمال و آرزویمان حضور در یکی از بخش‌های این فستیوال بود. حقیقتا خیلی‌ها بعد از دست یافتن به این موفقیت توانستند دیده شوند و اعتبار به دست بیاورند.
حالا که جشنواره فیلم کوتاه توسط آکادمی اسکار به رسمیت شناخته شده و فیلم‌ها می‌توانند برای قضاوت به آکادمی، سپرده شوند پس انگیزه بسیار مهمی برای فیلمسازان ما و به نوعی اعتباری برای دریافت فیلم‌ها از کشورهای گوناگون ایجاد شده است.
از این به بعد حضور افراد و فعالان حرفه‌ای سینمای جهان در این جشنواره بیشتر می‌تواند قدرت بگیرد. چون به هرحال آن‌ها می‌دانند با جشنوارهای فعالیت می‌کنند که با آکادمی اسکار کانکت شده است.
با این وجود جشنواره باید طراحی‌های جدیدی داشته باشد و استانداردسازی بیشتری کند. مخصوصا برای تعداد فیلم‌هایی که قبول می‌کند می‌تواند سخت‌گیری‌هایش را بیشتر کند و یا در واقع بخش‌های جانبی بیشتری را به جشنواره اضافه کند.
من به شخصه از شنیدن این خبر خوشحال شدم به این دلیل که من هم در این جشنواره، فیلم داشتم و هم هئیت انتخاب بین‌المللی‌اش بودم.
در کل باید بگویم که اتفاق بزرگ و فرخنده‌ای برایمان بود چرا که خودمان را فرزندان انجمن سینمای جوانان ایران می‌دانیم و این موضوع به استحکام فضای آموزشی، عرضه و تولید انجمن هم بسیار کمک خواهد کرد.
این اتفاق چقدر در رشد فیلمسازان ما مهم و تأثیرگذار است؟ و به چه اندازه جشنواره را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؟
این تاثیر می‌تواند هم مستقیم باشد هم غیر مستقیم. مستقیم به این مفهوم که فیلمسازی که انگیزه‌‌اش چندین برابر شده حداقل می‌تواند فیلمش را در جایگاهی ببیند که اعضای داوری آکادمی اسکار، اثر او را در کنار کارهای برجسته‌ی دیگری تماشا می‌کنند.
به هرحال عده‌ای آرزوهایی داشتند و تلاش می‌کردند که به کمک جشنواره‌های دیگر به موفقیت دست پیدا کنند که این اتفاق کار را به نوعی برایشان آسان‌تر کرده است.
غیرمستقیم هم تاثیرش به این شکل است که می‌تواند انگیزه‌ای برای فضای آموزشی و تولید دفاتر مختلف انجمن در سراسر کشور داشته باشد و فضای منصفانه‌تری را برای همه ایجاد کند.
در واقع طعم سینمای ایران به شکل جدیدی می‌تواند به مخاطب معرفی شود و این موضوع خود جشنواره را خیلی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
من پیش‌بینی می‌کنم میزان فیلم‌های دریافتی برای قضاوت چه از ایران چه از کشورهای دیگر خیلی زیاد خواهد شد.
به عنوان فردی که در این زمینه فعال هستم مطمئنم اگر تبلیغات درستی مخصوصا به زبان‌های مختلف خارجی صورت بگیرد نگاه آینده مدارانه‌ای را برای فیلمسازان ما تعریف خواهد کرد.
شما یکی از داوران «فیپرشی» در جشنواره کن هستید کمی در این خصوص و فضای عمومی جشنواره کن برایمان بگویید که به چه شکلی است؟
خوشبختانه من به عنوان یکی از داوران فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم جهان در کن حضور دارم و فیلم‌های بخش «دو هفته» کارگردان‌ها و منتقدین را داوری می‌کنم.
حدود ۱۷ فیلم اول و ۱۰ فیلم کوتاه را باید تماشا کنیم و در این دو بخش فارغ از فیلم کوتاه و بلند به برندگان جایزه خواهیم داد.
همکاران من از اسپانیا و فرانسه هستند که قبلاً اسامی‌شان اعلام شده بود.
جشنواره کن به هر حال اولین جشنوارهای است که بعد از یک و سال و اندی پاندمی تقریبا دارد به شکل نرمال برگزار می‌شود. به هر حال پروتکل‌های متفاوتی تعریف شده. مثلاً هر ۴۸ ساعت یکبار مهمانان باید تست پی سی آر منفی را به گاردهایی که در سالن‌ها و یا روبروی کاخ جشنواره هستند نشان دهند تا بتوانند اجازه ورود پیدا کنند.
سالن‌های ساحلی برای اکران اضافه شده‌اند. در شهرهای مختلف فرانسه، از جمله پاریس اکران‌های همزمانی صورت گرفته که از حجم جمعیت کاسته شود ولی تقریبا پیش‌بینی شده که حدود بیست‌هزار نفری مخاطب جشنواره به شکل فیزیکی در دوران برگزاری خواهند بود.
اکران‌ها با همان نظم برگزار خواهند شد و مشکلی در برگزاری فستیوال نیست. امسال تأکید جشنواره بر اقلیت‌ها و سیاه‌پوست‌هاست. از انتخاب فیلم‌ها و گروه‌های موسیقی گرفته تا انتخاب آقای «اسپایک لی» به عنوان رئیس هیئت داوران بخش اصلی و پوستر جشنواره که الهام از او است همه و همه تاکید بر این مسأله را نشان می‌دهد.
پروتکل‌ها چگونه رعایت می‌شود… چند درصد سالن هنوز ماسک دارند؟ در کل سخت‌گیری می‌شود؟
طبیعتا پروتکل‌ها باید رعایت شود. برای ورود به کاخ جشنواره و سالن‌ها این سخت‌گیری تشدید شده است و زدن ماسک الزامی است اما در فضای بیرون افراد چه واکسن زده باشند و چه نزده باشند استفاده از ماسک اجباری ندارد و کاملا دل به خواهی است. ضمن اینکه اپ‌هایی روی گوشی مهمان‌ها نصب شده تا افرادی که آلوده هستند شناسایی شوند.
فضا برای فیلم «قهرمان» اصغر فرهادی به چه شکلی است؟ آیا اشتیاق برای دیدن فیلم ایشان در کن هست؟
«اصغر فرهادی» اسم دوست‌داشتنی برای جشنواره کن است. خیلی از منتقدین هالیوود ریپورتر، سایت اند سان، کایه‌دو سینما، فیلم کامنت و… فیلم او و «لئو کاراکس» را برای تماشا پیشنهاد دادند.
«قهرمان» اصغر فرهادی ۱۳ جولای و در سالن لومیر که از سالن‌های اصلی جشنواره کن است به نمایش در خواهد آمد. بسیاری از ایرانی‌ها مشتاق و مفتخر هستند که می‌توانند فیلم ایشان را به عنوان اولین مخاطبین تماشا کنند. من فکر می‌کنم جدیدترین ساخته اصغر فرهادی با اکران موفقی روبه رو خواهد شد.
ارزیابی شما (تاکنون) از برنامه‌ریزی مسئولان کن برای جشنواره چیست؟
برنامه‌ریزی مسئولین جشنواره کن همیشه زبان‌زد خاص و عام بوده است. نیروهای داوطلبی که با جشنواره کار می‌کنند هر کدام نظم و سیستم خاص خودشان را دارند.
امسال به این شیوه است که همه باید ۴۸ ساعت قبل از هر اکران بلیط‌ها را به شکل آنلاین رزرو داشته باشند؛ در صورتی که قبلا افراد با کارت رسانه می‌توانستند به راحتی به تماشای فیلم‌ها بنشینند اما امسال حتما باید بلیط الکترونیکی را داشته باشند. به نظرم این موضوع نظم مراسم را بیشتر از قبل می‌کند و اجازه نمی‌دهد تا نگرانی خاصی حین اکران برای پیدا کردن جا و بقیه مسائل به وجود بیاید.
علاوه بر این تعداد سالن‌های بیرون از کن بیشتر از سال‌های قبل شده است. در واقع تمامی این تمهیدات اندیشیده شده است تا جشنواره به بهترین شکل ممکن برگزار شود.
از نگاه شما فیلم آقای فرهادی چقدر شانس برنده شدن دارد؟
ما هنوز فیلم‌ها را تماشا نکرده‌ایم. ولی اینطور که از یادداشت‌ها و نقدهای منتقدان برآمده «قهرمان» اصغر فرهادی شانس زیادی برای بردن نخل طلای جشنواره کن در کنار افرادی مانند: «لئو کاراکس» و چند فیلمساز دیگر دارد.
حقیقتا باید منتظر نظرات منتقدینی که کار را تماشا خواهند کرد باشیم، اما فکر می‌کنم فیلم فرهادی بدون شانس نیست. به شخصه امیدوارم که اتفاقات خوبی برای فیلم فرهادی هم در بخش فیپرشی و هم در بخش اصلی بیفتد تا دوباره پرچم کشور ایران توسط نام و فیلم ایشان بالا برود.
از سوی دیگر باید به این نکته هم اشاره کنم که روایت‌هایی هم که در کاتولوگ‌های اطلاع‌رسانی برای همه فیلم‌ها خوانده می‌شود روایت‌های جذابی است. در واقع «قهرمان» رقبای اصلی و جدی هم دارد که بعد از این دوران پاندمی اکران می‌شوند.
به هر حال امیدوارم آقای فرهادی موفق شوند، تا دوباره بتوانیم «درود به مردم خوب سرزمینم…» را روی استیج اسکار هنگام دریافت جایزه از ایشان بشنویم.
