در حال حاضر گزارش شده است که ۰/۶-۲/۵ درصد کودکان پیش دبستانی،۰/۳ کودکان دبستانی و نوجوانان و کمتر از ۰/۵ درصد بزرگسالان مبتلا به آلرژی شیر گاو هستند. در این افراد پروتئینهای شیر به عنوان تهدیدی برای بدن شناخته شده و ازاینرو باعث فعالسازی سیستم ایمنی بدن میشوند، درست همانند مواقعی که بدن با یک ویروس یا سم خارجی رو به رو میشود. بیشتر افراد مبتلا به آلرژی در اینگونه موارد آنتیبادیهای E را تولید میکند. از جمله نشانههای ابتلا به آلرژی شیر گاو عبارتاند از کهیرهای پوستی و مشکلات گوارشی. در حال حاضر تنها درمان آلرژی شیر گاو، اجتناب از مصرف شیر گاو در رژیم غذایی روزانه کودک است، اما فرمولاسیونهای تجزیه شده شیر گاو نیز یک جایگزین دیگر بوده که به وسیله ۹۵ درصد کودکان مبتلا به آلرژی شیر گاو قابل استفاده است. شیر دیگر حیوانات نیز به عنوان یک جایگزین مناسب برای شیر گاو پیشنهاد شده است؛ اما گزارش شده که شباهت زیادی بین توالی آمینواسیدی پروتئینهای شیر گاو، گوسفند و بز وجود دارد. شیر گاو حاوی حدود ۳۰ تا ۳۵ گرم پروتئین در هر لیتر است که کازئینهاها ۸۰ درصد و پروتئینهای آب پنیر ۲ درصد آن را تشکیل میدهند. کازئین پروتئین اصلی شیر گاو است که ساختار شیمیایی سنگین و پیچیدهای نسبت به دیگر ترکیبات شیر دارد. هومولوگهای کازئینهای شیر گاو در شیر دیگر پستانداران از جمله بز، گوسفند و مادیان از نظر ساختار شیمیایی ۸۰ تا ۹۰ درصد باهم شباهت دارند؛ ازاینرو، استفاده از این نوع شیرها در رژیم غذایی بیماران مبتلا به آلرژی شیر گاو، به نظر نمیرسد یک راه حل مناسب باشد زیرا خود آنها باعث پاسخهای آلرژیک در این افراد میشود. افراد آلرژیک به کازئین، عموماً به هر چهار جزء این پروتئین حساس هستند. به همین دلیل، شیر بز و گوسفند یک جایگزین مناسب برای اکثر کودکان مبتلا به آلرژی شیر گاو نیست.
در مقایسه با دیگر پستانداران، شیر گوزن، شتر و میمون شباهت پایینی با شیر گاو نشان میدهند و گزینههای بهتری برای جایگزینی با آن هستند. بهصورت ویژه، گزارش شده است که کازئینهای شیر دارای شباهت کمی با کازئینهای گاو میباشند. یک مطالعه انجام شده نشان داد که شباهتی بین پروتئینهای آلرژن شیر شتر و شیر گاو وجود ندارد. چندین مطالعه استفاده موفقیت آمیز از شیر شتر در کودکان مبتلا به آلرژی شیر گاو را نشان دادهاند. در یک مطالعه انجام شده، هشت کودک که مبتلا به آلرژی شدید به شیر گاو بودند و به درمانهای معمولی پاسخ خوبی نمیدادند، با شیر شتر تغذیه شدند. همه هشت کودک در این مطالعه پاسخ خوبی به شیر شتر دادند و به صورت کامل آلرژی آنها درمان شد. اثر شیر شتر روی کودکان مبتلا به آلرژی به این حقیقت نسبت داده میشود که یکی از انواع کازئینهای شیر گاو در آن وجود ندارد و دیگر نوع کازئین این شیر متفاوت از شیر گاو است. همچنین، موضوع دیگر این است که شیر شتر حاوی ایمونوگلوبولینهایی (دستهای از مولکولهای زیستی که در سیستم ایمنی فعال میباشند) مشابه با شیر مادر است که میتواند واکنشهای آلرژیک کودک را کاهش داده و آلرژی کودک را بهبود بخشد. در یک مطالعه دیگر انجام شده یک مطالعه پایلوت را روی ۳۵ کودک با سن ۶ تا ۱۲۶ ماه که مبتلا به آلرژی شیر گاو بودند، بررسی شد که آیا این کودکان میتوانند شیر شتر را به جای شیر گاو استفاده کنند یا خیر؟ نتایج نشان داد که افراد مبتلا به آلرژی شیر گاو میتوانند به خوبی شیر شتر را تحمل کنند و این موضوع را تائید میکرد که شباهت پایینی بین پروتئینهای شیر شتر و شیر گاو وجود دارد. بنابراین میتوان گفت شیر شتر را میتوان با توجه به وضعیت کودک و با مشورت متخصص تغذیه یا متخصص اطفال در برنامه غذایی کودک گنجاند.
این مطلب اولین بار در مجله کودک به قلم زهرا عبدالله زاده منتشر شده است.