همشهری- یاور یگانه: کرونا، هم اکران سینماها را در سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار داده و هم روند تولید فیلم‌ها و شرایط حضور عوامل در صحنه را دگرگون ساخته است. جز این، کرونا باعث تغییر در قوانین و قواعد مراسم و جشنواره‌های سینمایی شده و به تحقق تحولاتی یاری رسانده که شاید بدون وجود کرونا این تغییرات به این زودی‌ها ممکن نمی‌شد. در یک سال و اند اخیر، کرونا قوانین مهم‌ترین مراسم سینمایی جهان را دستخوش تغییراتی کرده است. جدیدترین تغییر در قوانین مراسم اسکار به شاخه بهترین فیلم بین‌المللی برمی‌گردد که مخصوصا برای ما که امسال اصغر فرهادی فیلم «قهرمان» را آماده اکران دارد، مهم است. مطابق قوانین جدید آکادمی اسکار، فیلم‌ها درصورت اکران در کشوری غیراز کشور مبدا نیز می‌توانند واجد شرایط رقابت در شاخه بهترین فیلم بین‌المللی جوایز سینمایی اسکار شوند. این موضوع از این نظر اهمیت دارد که تا پیش از این صحبت‌هایی درباره اکران «قهرمان» در ایران شده بود.
فیلم قبلی فرهادی، «همه می‌دانند» (۲۰۱۸)، در ایران به نمایش عمومی درنیامد و از همان زمان تردیدهایی درباره اکران آثار بعدی فرهادی در ایران ایجاد شد. حالا با توجه به تغییرات جدید قوانین اسکار، فیلم فرهادی می‌تواند بدون این که در ایران به نمایش عمومی درآید -چنانچه از طرف هیأت انتخاب نماینده ایران برای رقابت در اسکار برگزیده شود- پا به این مراسم بزرگ بگذارد. حالا باید پرسید تغییر مراسم اسکار به سود فرهادی خواهد بود یا به زیان او؟
سرانجام گنگ اکران «قهرمان» در ایران
اواخر خرداد بود که خبر رسید «مؤسسه خانه فیلم» به‌عنوان پخش‌کننده داخلی «قهرمان» برای اکران این فیلم در پاییز امسال تدارک گسترده‌ای دیده است. در اخبار مربوط به اکران نهمین فیلم فرهادی در ایران آمده بود که سعید خانی، مدیرعامل مؤسسه خانه فیلم، از بسته شدن قرارداد پخش داخلی «قهرمان» و اکران سراسری آن در ایران خبر داده است. وقتی برای اطلاع از وضعیت اکران فیلم فرهادی در ایران با سعید خانی تماس گرفتیم او به همشهری گفت: درباره فیلم فرهادی هیچ صحبتی نمی‌کند و حاضر نشد درباره شرایط جدیدی که به‌واسطه تغییر قوانین اسکار برای «قهرمان» ایجاد شده حرفی بزند. اما واقعیت این است که حرف‌زدن یا نزدن خانی نمی‌تواند تأثیری بر قوانین اسکار داشته باشد. کرونا که آمد و روی جهان خیمه زد، در ینگه دنیا که حواسشان به ضرر و زیان پدیده‌های مختلف روی اقتصاد، سیاست، اجتماع، فرهنگ و هنر، جنگ و سایر چیزهاست، به تغییراتی در مراسم اسکار دست زدند و شرایطی ایجاد کردند تا فیلم‌هایی که به‌واسطه تعطیلی گسترده سینماها راهی به پرده اکران نداشتند، بتوانند در این مراسم پرزرق و برق شرکت کنند. اما ما که در اینجا عادت کرده‌ایم دیر و ناکارآمد به پدیده‌ها واکنش نشان دهیم، تلاش می‌کنیم با کتمان واقعیت یا طفره رفتن از پاسخگویی، خودمان را از شر مشکلاتی که گریبانمان را گرفته‌اند خلاص کنیم. هماطور که درباره روند کُند واکسیناسیون عمومی، کمبود واکسن، مشکلات معیشتی و هزار و یک مسئله ریز و درشت دیگر پاسخ روشن و دقیقی وجود ندارد، نمی‌توان انتظار داشت برای اکران یک فیلم، آن‌هم ساخته کارگردانی که نه محبوب ساختار است و نه مقبولیت گذشته را بین توده‌ها دارد، وضعیت شفاف باشد.
اصلا «قهرمان» نماینده ایران در اسکار است؟
فیلم‌هایی که به‌عنوان نماینده در رشته بهترین فیلم بین‌المللی جوایز سینمایی اسکار حاضر می‌شوند، درصورتی از شانس نامزد و برگزیده شدن برخوردارند که پخش جهانی مناسبی داشته باشند. فیلم‌های فرهادی بعد از «درباره الی» از این فرصت برخوردار بوده‌اند که پخش جهانی خوبی را تجربه کنند و همین موضوع به کسب دو مجسمه اسکار برای سینمای ایران یاری رسانده است. اما آیا امسال هم فیلم فرهادی به‌عنوان نماینده سینمای ایران انتخاب می‌شود؟ هیأت گزینش فیلم ایرانی برای اسکار در ظاهر متشکل از اعضای صنوف سینمایی است اما نمی‌شود نقش سیاست‌های وزارت ارشاد و سازمان سینمایی را در انتخاب نماینده ایران منکر شد.
در سال ۲۰۱۶ «فروشنده» فرهادی به‌عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار انتخاب شد که درنهایت در مراسم برگزیده شد. پس از آن در سال ۲۰۱۷ «نفس» (نرگس آبیار)، در سال ۲۰۱۸ «بدون تاریخ، بدون امضا» (وحید جلیلوند)، در سال ۲۰۱۹ «در جست‌وجوی فریده» (کورش عطائی، آزاده موسوی) و در سال ۲۰۲۰ «خورشید» (مجید مجیدی) به‌عنوان نمایندگان سینمای ایران راهی اسکار شده‌اند که حتی به جمع نامزدها راه نیافتند. حالا باید دید وزارت ارشاد دولت جدید هم تمایل دارد که فیلم فرهادی را به‌عنوان نماینده ایران راهی اسکار کند یا ترجیح می‌دهد فیلمی از ایران راهی این مراسم شود که بیشتر منعکس‌کننده سیاست‌های این دولت باشد. فیلم فرهادی قرار است از ۲۱ آبان در سوئد و از اول دی در فرانسه اکران عمومی شود و در این صورت -چنانچه از سوی هیأت گزینش نماینده ایران در اسکار انتخاب شود- دیگر نیازی به اکران در ایران ندارد و از اروپا به اسکار خواهد رفت.
