تا بحال متوجه چیزهای شناور در محدوده دید خود شده اید؟ چیزایی مثل کرمها ریز یا قطرات شفاف، و هر وقت سعی می کنید دقیق تر انها را ببینید، ناپدید شده، و به محض تغییر جهت دید، دوباره نمایان می شوند. لازم نیست چشمان خود را بشویید! چیزی که می بینید، پدیده ایست معمول بنام شناور. نام علمی این اجسام، “موسکای ولیتانتز”، لغتی لاتین برای “مگسهای پرنده” است، و همانطور که از اسمشون بر میاد، اونها می توانند خیلی آزار دهنده باشند. اما اونها در واقع اصلا” جانور یا جسمی خارجی نیستند.
بلکه، در کاسه چشم شما وجود دارند. شناورها به نظر زنده می آیند، چون حرکت کرده و تغییر شکل می دهند، ولی انها زنده نیستند. شناورها، چیزهای کوچکی هستند که روی شبکیه چشم شما سایه می اندازند، بافت نازک در قسمت عقبی چشم که به نور حساس است. آنها می توانند ذرات بافت، سلولهای قرمز خون، یا توده های پروتئینی باشند. و چون در زجاجیه، مایع ژلاتین مانند که داخل چشم را پر کرده، معلق هستند، و چون در زجاجیه، مایع ژلاتین مانند که داخل چشم را پر کرده، معلق هستند، این شناورها با حرکات چشم، حرکت می کنند، و وقتی چشم شما از حرکت می ایستد، انها بنظر بالا پایین می روند.
شناورها اغلب بندرت قابل تشخیص هستند. هر چه به شبکیه نزدیکتر باشند، بهتر دیده می شوند، درست مثل اینکه با نزدیک تر کردن دست خود به میز در حالیکه نوری در بالای آن است، سایه دستتان واضح تر دیده می شود. و شناورها بالاخص زمانی قابل روئیت اند که به سطح یکنواخت روشن نگاه می کنید، مثل صفحه خالی کامپیوتر، برف، یا آسمان صاف، جایی که یکدست بودن زمینه، تشخیص آنها را آسانتر می کند. هر چه نور روشن تر باشد، مردمک چشم شما کوچکتر می شود. تاثیر آن مشابه اینه که وقتی یک لامپ بزرگ را با یک لامپ کوچک عوض می کنیم، سایه ایجاد شده، واضح تر دیده می شود. یک پدیده بصری دیگری وجود دارد که شبیه شناورهاست اما در واقع زیاد هم بهم ربطی ندارند. وقتی به آسمان آبی روشن نگاه می کنید، اگر نقاط ریز نوری که به اطراف می پرند را می بینید، چیزی بنام فضای آبی پدیده اینتوپتیک را تجربه کردید. این به نوعی، بر عکس دیدن شناورهاست.
در اینجا، شما سایه های کوچک نمی بینید، بلکه منافذ کوچک متحرکی را می بینید که نور از طریق آنها به شبکیه شما وارد می شود. این منافذ در واقع توسط سلولهای سفید خون بوجود می آیند که در طول عروق شعریه در سطح شبکیه در حرکتند. این گلبولهای سفید خون می توانند آنقدر بزرگ باشند که تقریبا” یک عصب شعریه را پر کرده و در نتیجه یک فضای پلاسمایی در جلوی آنها ایجاد شود. از آنجائیکه فضای موجود در گلبولهای سفید خون نسبت به سلولهای قرمز خون موجود در عروق شعریه، نور آبی را بهتر از خود عبور می دهند، در زمان وقوع این عمل، ما نقطه نوری متحرکی را می بینیم، که در جهت عروق شعریه و همزمان با نبض شما در حرکتند.
تحت شرایط عالی دید، حتی ممکنه چیزی مثل یک دم تیره بدنبال نقطه را هم ببینید. این سلولهای قرمز خون هستند که پشت گلبول سفید خون جمع شدند. در برخی موزه های علمی، نمایشگاهی متشکل از یک صفحه نور آبی قرار می دهند که به شما این امکان را می دهد جرقه های آسمان ابی را واضح تر از آنچه در حالت عادی می بینید، مشاهده کنید. با وجودیکه چشم هر فردی چنین اثراتی را تجربه می کند، تعداد و نوع آنها بسیار متفاوت است. در مورد شناورها، اغلب دیده نمی شوند، چون مغز ما یاد گرفته که آنها را نادیده بگیرد.
هرچند، شناورهایی که بطور غیرعادی زیاد یا بزرگ بوده ودر دید اختلال ایجاد می کنند، احتمالا” نشانی از مشکلی جدی بوده و نیاز به درمان پزشکی فوری دارند. اما در اکثر موارد، پدیده انتوپتیک، مثل شناورها و جرقه های آسمان آبی، یادآور ساده ای از این حقیقتند که آنچه به ذعم خود می بینیم به همان اندازه که به بیولوژی و فکر ما بستگی دارد به دنیای بیرونی نیز مبتنی است.
