مصاحبه‌های شغلی یکی از مهم‌ترین بخش‌های زندگی شماست که زبان بدن نیز در آن دخیل است. بدترین توصیه‌ای که می‌شود قبل از مصاحبه به شما بکنند، این است که: «سعی کن خودت باشی». کسانی که این‌گونه شما را نصیحت می‌کنند، کاملاً در اشتباه‌اند. وقتی به مصاحبه می‌روید، تنها روی یک صندلی در یک اتاق کوچک نشسته‌اید و گروهی از افرادی که تابه‌حال ندیده‌اید، از شما پرسش می‌کنند. پس جایی برای اینکه خودتان باشید، وجود ندارد. به تنها چیزی که احتیاج دارید، این است که طوری باشید که آنها می‌خواهند. مدیران شرکت عاشق چشم و ابروی شما نیستند که با یک نظر شما را استخدام کنند. آنها دنبال کسی می‌گردند که بتواند شرکت را بهبود بخشد و کارایی لازم را داشته باشد. منظورم از تغییر این نیست که کاملاً خودتان را عوض کنید و فرد دیگری به نظر برسید، بلکه رعایت مواردی در رفتارتان باعث همین تغییر و برداشت‌ها می‌شود. «نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود.» اگر بخواهید خودتان باشید، یعنی نه هدفی، نه آرزویی و نه برنامه‌ای برای گرفتن این کار دارید.
خودتان را ثابت کنید
برای اینکه بتوانید خودتان را به مخاطبان ثابت کنید، باید بتوانید آنچه را که واقعاً هستید، نشان دهید. اما چگونه؟ جواب کاملاً روشن است. هر قدر بتوانید از زبان بدنتان استفاده کنید و با نفسی عمیق، اعتمادبه‌نفس و رفتارهای درست، آنچه را که واقعاً هستید، به نمایش بگذارید، می‌توانید تأثیر بیشتری داشته باشید.
عمل کنید، حرف نزنید
لیستی از توانایی‌های خیره کننده‌تان را بنویسید. مثل راست‌گویی، توانایی رهبری، مدیریت، ارتباطات و… اما اگر اینها را نشان ندهید، قطعاً به جایی که می‌خواهید، نمی‌رسید. دو راه برای نمایش این توانایی‌ها وجود دارد: ۱- تمام «آرزوهایتان» را با تلاش زیاد ثابت کنید. ۲- نگاه کنید و بعد عمل کنید. قاعدتاً برای نشان دادن خودتان به هر دو مورد احتیاج دارید. وقتی به مصاحبه‌کننده میگویید که می‌توانید رهبر یا مدیر خوبی باشید، درباره سوابق کاری یا توانایی‌ای که دارید، بیشتر توضیح دهید. وقتی میگویید که حتماً می‌خواهید در این شرکت استخدام شوید، درباره محصولات، زمینه کاری و سوابق درخشان آن شرکت شروع به صحبت کنید، تا نشان دهید علاقه به کار در آن شرکت دارید. اگر در زمینه خاصی ادعای مهارت دارید، چگونگی فعالیتتان در آن زمینه را توضیح دهید.
هدف‌هایتان را مشخص کنید
تنها با استفاده کردن از زبان بدنتان نمی‌توانید کسی را تحت تأثیر قرار دهید. باید هدف‌هایتان را نیز تصویرسازی و مشخص کنید. آگهی درباره استخدام می‌خوانید، دوباره بخوانیدش و فرد مورد نیاز آگهی‌دهنده را شناسایی کنید. درباره کلمات کلیدی که در آگهی آمده است، خوب فکر کنید و به نقشه و هدفی که باید برایش برنامه‌ریزی کنید، فکر کنید. درباره نکاتی که در آگهی آمده است، لیست تهیه کنید. به‌عنوان مثال: مواردی که آگهی‌دهنده نیاز دارد:
- سخت‌کوش
- روابط عمومی عالی
- خواهان پیشرفت
مواردی که شما در مورد خودتان میدانید:
- باهوش
- زود یاد می‌گیرم
- سخت‌کوش
خودتان قبل از مصاحبه، از روی همین لیست نکات را بسنجید و تقریباً حدس بزنید که چه مواردی پیش خواهد آمد. قبل از اینکه به مصاحبه بروید، خودتان را در آن مکان تصور کنید. آیا می‌خواهید با اعتمادبه‌نفس و سخت‌کوش به نظر برسید؟ تمام این موارد باید به‌طور تصویری در ذهن شما شکل بگیرند. مصاحبه‌کنندگان جزو افرادی هستند که سرشان همیشه شلوغ است، پس آنچه را که هستید، فوراً نشان دهید، چون اگر توجه آنها جلب نشود، فوراً مردود خواهید شد.
چطور دوست‌داشتنی باشید؟
چه چیزی باعث دوست داشته شدن شما در مصاحبه می‌شود؟ این یک امر کاملاً اتفاقی است، اما مواردی وجود دارد که بتوانید از آنها استفاده کنید. ما از کسانی خوشمان می‌آید که مثل خودمان باشند. نوع رفتارتان بستگی به مصاحبه‌کنندگان دارد. اگر جو کاملاً دوستانه و بدون استرس بود، شما نیز آن‌گونه رفتار کنید. اما به هیچ عنوان سعی در عوض کردن جو حاضر نداشته باشید. رفتارها و حالاتی که انجام می‌دهید، باعث جلب توجه آنها به خودتان می‌شود. افراد معمولاً دوست دارند با زبان خاصی که دارند، با دیگران حرف بزنند. اگر در این حرفه کاری از اصطلاحات و زبان خاصی استفاده می‌شود، بهتر است از آن زبان برای حرف زدن استفاده کنید، تا زودتر جذب شوند.
آمادگی‌های فیزیکی قبل از مصاحبه
شب زود بخوابید. اگر از استرس زیاد نمی‌توانید بخوابید، فقط دراز بکشید و چشمانتان را ببندید. قبل از مصاحبه چند روزی تمرین کنید. روز مصاحبه نیم ساعت قبل از ساعتی که باید حضور داشته باشید، حاضر شوید. از عطر و ادکلن خیلی ملایم استفاده کنید. از اسپری و دئودورانت ضدعرق استفاده کنید. موهایتان را تمیز و مرتب کنید. اصلاح کنید و مرتب به نظر بیایید. ۱۰ دقیقه قبل از مصاحبه خود را آماده کنید. اگر امکانش بود، از دیگران سوالاتی درباره مصاحبه‌کنندگان بپرسید. درباره شرکت و محصولاتش تحقیق کنید. هنگامی که منتظر هستید تا داخل اتاق شوید، در محل انتظار نیز طوری رفتار کنید که گویی در حال مصاحبه هستید. مؤدب و خوب بنشینید و مجله‌ای را که در اتاق انتظار هست، ورق بزنید. اگر افراد دیگری نیز در اتاق انتظار منتظر هستند، خودتان را با آنها مقایسه نکنید.
اگر امکان داشت، به دستشویی بروید و موها و کراوات و لباس خود را مرتب کنید. تنها یک کیف اداری در دست داشته باشید، نه پلاستیک و کیف دستی و… کیف را در دست چپتان قرار دهید، تا دست راست آزاد باشد و به راحتی دست بدهید. جلوی آینه، حرف‌ها و رفتارهایتان را تمرین کنید. حتی لباسی را هم که روز مصاحبه می‌خواهید بپوشید، به تن کنید. از دستمال کاغذی مچاله شده استفاده نکنید. چند لحظه قبل از اینکه نوبتتان شود، بایستید و بعد داخل شوید. با ژست و حالت قدرتمندانه وارد شوید. به خوبی وارد اتاق شوید. وارد شدید، در را پشت سرتان ببندید. لبخند بزنید و دست بدهید، اما اجازه دهید که اول آنها دستشان را دراز کنند. اگر این کار را نکردند، ناراحت نشوید. قبل از اینکه دست بدهید، دستانتان را خشک و خنک کنید. هنگام دست دادن ارتباط چشمی داشته باشید. منتظر اجازه نشستن شوید و وقتی این اجازه داده شد، بنشینید. اگر یادشان رفت، سؤال کنید که می‌توانید بنشینید یا نه. صندلی را به آرامی تکان دهید. هیچگاه صندلی را روی زمین نکشید. هیچگاه به صندلی یا میز و وسایلی که رویش هست، دست نزنید. اگر خودتان برای مصاحبه میز داشتید، برگه‌ها و وسایلتان را رویش بگذارید. کمرتان را به پشت صندلی تکیه دهید، اما کاملاً صاف ننشینید و پاها نیز صاف و رو به جلو قرار گیرند. وقتی مصاحبه کننده صحبت می‌کند، به خوبی گوش دهید. وقتی سؤال را شنیدید، چند لحظه‌ای صبر کنید و فکر کنید و بعد جواب دهید.
خداحافظی؛ هنری ظریف هنگام خروج
ممکن است بعد از مصاحبه احساس خوب یا بدی داشته باشید. هرکس شانس برنده شدن و پذیرفته شدن در مصاحبه را دارد، مگر اینکه مطمئن باشید جایی از کار را خراب کرده‌اید. قبل از اینکه خداحافظی را شروع کنید، به یاد داشته باشید که مصاحبه کنندگان همیشه با حالتی خوب در آخر جلسه با شما برخورد خواهند کرد، چون ممکن است برای آخرین بار باشد که شما را می‌بینند، یا بعضی وقت‌ها نیز خیلی سرد هستند، چون به وقت بیشتری برای فکر کردن احتیاج دارند. اگر بیش از حد حساس هستید و مدام به خودتان میگویید که این کار را نمی‌گیرم، پس حتماً از دستش می‌دهید. بعد از اینکه حس کردید جلسه تمام شده، حالت آماده شدن برای خداحافظی را بگیرید. مصاحبه کنندگان نیز به اندازه کافی باتجربه هستند که این سیگنال را دریافت کنند. سپس با به عقب دادن صندلی و کمی رو به جلو بلند شدن و گفتن جمله «خب، اگر سوالی ندارید»… حرکت شما را کامل می‌کنند. اما چه زمانی این اتفاقات روی می‌دهد: هرگز به طور ناگهانی از صندلی‌تان بلند نشوید. این حرکت نشانه این است که شما از آن جمع خوشتان نیامده و این کار را نیز نمی‌خواهید. درست مانند وقتی که قصد دخول داشته‌اید و برنامه ریزی کرده‌اید، هنگام خروج نیز برنامه ریزی کنید. برای دست دادن به منظور خداحافظی آماده شوید. پس برگه یا کیفی در دست راستتان قرار ندهید. صبر کنید تا آنها دستشان را به سمت شما دراز کنند.
ممکن است شما را تا اتاق انتظار همراهی کنند، پس از زود دست دادن بپرهیزید و به موقع دست بدهید. ممکن است تا آسانسور همراهتان بیایند. اگر اینطور شد، در آن موقع باید دست بدهید و زمان دست دادن و رسیدن آسانسور به طبقه مورد نظر را نیز باید در نظر بگیرید. ارتباط چشمی و لبخندتان را فراموش نکنید. اگر تاکسی بخواهید، معقول به نظر می‌رسد. اما هیچگاه درباره نزدیکترین ایستگاه اتوبوس و مترو سوالی نکنید. وقتی از اتاق خارج شدید، از منشی سالن انتظار نیز تشکر کنید.
بار دوم مصاحبه
دومین مصاحبه‌ها در شرکت‌ها و مراحل استخدام کاملاً عادی هستند و برای این تکرار می‌شوند که صحت و درستی گفته‌هایتان را نسبت به بار اول بسنجند. پس یادداشتی از جلسه اول داشته باشید که بدانید چه چیزهایی گفته‌اید و چه رفتارهایی انجام داده‌اید.
این مطلب اولین بار در ماهنامه سرآمد به قلم حسن صادقی منتشر شده است.
