بروز زخم در اندام‌ها پدیدهای نیست که کسی تجربه نکرده باشد! دیابتی‌ها نیز از این امر مستثنی نیستند. اصولاً زخم‌ها زمانی جدی تلقی می‌شوند که دچار عفونت شوند یعنی میکرو ارگانیسم‌های مضر در محل زخم رشد کند. عفونت در ابتدا ممکن است در همان موضع زخم باشد اما در صورت سهل‌انگاری و بی‌توجهی و عدم درمان مناسب، ممکن است گسترش یابد و فرد را دچار یک عفونت سیستمیک نماید. حتماً بارها شنیده‌اید که گفته می‌شود «افراد دیابتی باید توجه بیشتری به زخم و آسیب به بافتها نمایند، اما دلیل آن چیست؟ اگر قند خون به مدت طولانی بالا باشد، بدن و اندام‌ها را با خطراتی مواجه می‌سازد، از جمله آسیب به عروق خون رسان (واسکولوپاتی) به عبارت دیگر، قندخون بالا با آسیب به اعصاب حسی- حرکتی بدن (نوروپاتی) در کار بافتها اختلال به وجود می‌آورد. این دو عامل، خود بافت‌های محیطی را مستعد زخم شدن می‌کند ضمن آنکه در صورت بروز زخم، عدم خون‌رسانی مناسب منجر به اختلال در فرآیند التیام زخم می‌شود که خود یکی از علائم اولیه دیابت است. از دیگر عوامل مساعدکننده بروز زخم و اختلال در التیام آن، خشکی پوست است. قندخون بالا سبب تضعیف گلبولهای سفید خون و در نتیجه تضعیف سیستم ایمنی می‌شود و فرد را مستعد عفونت می‌گرداند. حال می‌خواهیم بدانیم چه افرادی در بروز زخم مستعدتر هستند و در صورت بروز آن باید چه کنیم؟
عوامل مساعدکننده بروز زخم:
- قندخون بالا در دراز مدت
- استعمال دخانیات
- چربی بالا
- همراهی با سایر بیماری‌های مزمن
- رژیم غذایی نامناسب و فقیر از مواد مغذی
- عدم تحرک مناسب (کم تحرکی)
چگونه می‌توان از بروز زخم پیشگیری کرد؟ با رعایت موارد زیر می‌توان جلوی بروز زخم را گرفت:
- کنترل قند خون (به عنوان پایه پیشگیری و درمان دیابت)
- وارسی «روزانه» اندام‌های بدن (گاهی برخی عفونت‌ها، آبسه عمقی و کورک‌ها، به دلیل نوروپاتی دیابتی، تا مراحل پیشرفته بیماری بدون درد و علامت است)!
- کوتاه کردن صحیح ناخن‌ها (با سوهان ناخن‌های خود را کوتاه کنید)
- استفاده از کفش مناسب
- چرب کردن پوست‌های خشک (خشکی پوست از عوامل مساعدکننده بروز زخم و عفونت آن است).
علائم عفونت زخم: علائم موضعی مانند قرمزی، تورم، گرما، درد (که در مواردی ممکن است متوجه آن نشویم،) وجود ترشح از زخم‌ها، استشمام بوی نامطبوع
علائم سیستمیک عفونت زخم: تب، بی‌حالی، خستگی…
بنابراین توجه کنید به محض دیدن علائم، به پزشک مراجعه نمایید. درمان: به دلیل گستردگی روند درمان زخم در دیابت، در این شماره فقط به نکاتی اشاره می‌کنیم. اولین اصل در درمان عفونت زخم‌ها، کنترل قندخون و در نتیجه، برقراری جریان خون‌رسانی به اندام‌هاست. شست و شوی صحیح زخم، دبریدمان (برداشتن) بافت‌های مرده و آلوده، مصرف آنتی‌بیوتیک.
این مطلب اولین بار در فصلنامه پیام دیابت به قلم دکتر آرمین رجب منتشر شده است.
