برای آشنایی با رویدادهای مهم تاریخی راههای دیگری به جز وقت گذراندن در کلاسهای تاریخ و خواندن کتابهای قطور وجود دارد؛ سینما شما را به دل عجیبترین ماجراهای تاریخی میبرد و داستانهای کمتر شنیده شدهای را برایتان نقل میکند. بسیاری از مطرحترین بازیگران دنیا در نقش شخصیتهای حقیقی درخشیدند و ایفای این نقشها را افتخارآمیز میدانند اما بعضی هم از قبول فیلمهای تاریخی سر باز میزنند و از مقایسه و قضاوتها واهمه دارند.
در این مقاله با ۲۵ فیلم برتر که از حوادث واقعی اقتباس شدند، آشنا میشویم. دستهای از این آثار بازخوانی مستقیم یک رویداد مهم هستند و دستهی دیگر داستان تخیلی را دنبال میکنند که در بستری از تاریخ روایت میشوند. این فهرست بر اساس بالاترین امتیاز IMDb رده بندی شده است.
۲۵. آمیستاد (Amistad)
- سال ساخت: ۱۹۹۷
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- بازیگران: مورگان فریمن، آنتونی هاپکینز، جایمن هانسو، متیو مک کانهی، نایجل هاثورن
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۶۳ از ۱۰۰
ساختهی ارزشمند و تحسین شدهی استیون اسپیلبرگ روایتگر یکی از رویدادهای مهم تاریخی است که در قرن نوزدهم به وقوع پیوست. ماجرا از این قرار بود که مردان یکی از قبایل آفریقایی به منظور تجارت برده ربوده و با کشتی به نام لا آمیستاد از اسپانیا به کوبا منتقل میشوند. آنها در میانهی راه خدمه را از بین برده و کنترل کشتی را به دست میگیرند اما توسط نیروهای آمریکایی بازداشت و برای محاکمه و گذراندن دوران محکومیتشان به آمریکا منتقل میشوند.
فیلم داستان مبارزات این مردان سیاهپوست برای احقاق حقوقشان را به تصویر میکشد. هرچند انتقادات زیادی مبنی بر سندیت تاریخی آمیستاد مطرح است و بسیاری از تاریخ شناسان از ایرادهای واضح آن میگویند اما در مجموع مورد توجه منتقدان و مخاطبان قرار گرفت و موفق به کسب ۴ نامزدی اسکار از جمله بهترین فیلمبرداری و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای آنتونی هاپکینز شد.
۲۴. ناخدا و فرمانده: آخر دنیا (Master and Commander: The Far Side of the World)
- سال ساخت: ۲۰۰۳
- کارگردان: پیتر ویر
- بازیگران: راسل کرو، پل بتانی، بیلی بوید، جوزف مورگان، پاتریک گلگر، کریس لارکین
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۱ از ۱۰۰
به استثنای دزدان دریایی کارائیب معمولا فیلمهایی که ماجراجوییهای دریانوردان را دنبال میکنند، موفقیت چندانی در گیشه کسب نمیکنند اما ناخدا و فرمانده: آخر دنیا این قاعده را شکست و نشان داد فیلمهایی در تم جدیتر هم میتوانند توجه منتقدان و مخاطبان را توامان جلب کنند.
فیلم ماجرایی خیالی را در بستر واقعی جنگهای ناپلئونی روایت میکند. کشتی انگلیسی «اچاماس سورپرایز» به فرماندهی کاپیتان جک آبری (راسل کرو) از ساحل جنوبی برزیل برای توقف کشتی فرانسوی «آکرون» فراخوانده میشود؛ فارغ از اینکه ماجرا جدیتر از یک ذره چشم گرفتن ساده است. کشتی فرانسوی رسما اعلام جنگ میکند و نبرد به جزیرهی گالاپاگوس کشیده میشود.
راسل کرو در آن سالها به خاطر ایفای نقش ماکسیموسِ گلادیاتور در معرض توجه زیادی بود و در این فیلم هم در قامت یک فرمانده مبارز و جسور بازی قابل قبولی دارد و از پس لحظات جذاب و نفسگیر به خوبی برآمده. فیلم از کتاب ناخدا و فرمانده اثر پاتریک اوبران اقتباس شده است و در مجموع نامزد ۱۰ اسکار شد و جایزهی بهترین فیلمبرداری و بهترین صداگذاری را از آن خود کرد.
۲۳. سلما (Selma)
- سال ساخت: ۲۰۱۴
- کارگردان: ایوا دوورنی
- بازیگران: دیوید اویلو، کارمن اجوجو، تیم راث، لورین توسان، جووانی ریبیسی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۰ از ۱۰۰
یکی از جنبشهای مدنی معروف سیاهپوستان آفریقایی- آمریکایی دستمایهی فیلم تاثیرگذاری به نام سلما قرار گرفته است؛ ماجرای سه ماه از زندگی مارتین لوتر کینگ جونیور رهبر جنبش حقوق مدنی آمریکاییهای آفریقاییتبار و مبارزات طولانیاش برای گرفتن حق رای سیاهپوستان در ایالتهای مختلف آمریکا.
سلما بر خلاف مالکوم ایکس که بعدا دربارهاش صحبت می کنیم، بازهی کوچکی از زندگی این فعال مدنی را بررسی میکند و در عوض به جزئیات کمتر شنیده شدهای میپردازد. البته بخشهای زیادی از فیلم با اتهام تحریف تاریخ رو به رو است اما به طور کلی اثر تماشایی دربارهی یکی از رویدادهای مهم تاریخی آمریکای معاصر است.
سلما نامزد دو جایزهی اسکار بهترین موسیقی اصلی و بهترین فیلم شد. در رشتههای بهترین فیلم و بهترین کارگردانی جوایز سال منتقدان و گلدن گلوب را به دست آورد.
۲۲. بادی که در مرغزار میوزد (The Wind that Shakes the Barley)
- سال ساخت: ۲۰۰۶
- کارگردان: کن لوچ
- بازیگران: کیلین مورفی، لیام کانینگهام، پادریک دلینی، مری اوریوردن، مری مورفی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۲ از ۱۰۰
کیلین مورفی با ایفای نقش تامی شلبی در سریال پرطرفدار پیکی بلایندرز به یکی از محبوبترین بازیگران جهان تبدیل شد اما در کارنامهی او آثار درخشان دیگری هم به چشم میخورد؛ بادی که در مرغزار میوزد یکی از این آثار است.
داستان در دوران جنگ استقلالخواهی مردم ایرلند که یکی از رویدادهای مهم تاریخی بریتانیا است اتفاق میافتد. عنوان فیلم از یک ترانهی کلاسیک ایرلندی اقتباس شده و روایتگر ماجرای دو برادر به نامهای دمین و تری است که در جنگ چریکی علیه نیروهای بریتانیا شرکت میکنند.
بادی که در مرغزار میوزد محصول مشترک کشورهای انگلستان، ایرلند، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، بلژیک و سوئیس است و توجههای بینالمللی بسیاری را به خود جلب کرد که از جملهی آنها میتوان به کسب نخل طلای کن اشاره کرد.
۲۱. یونایتد ۹۳ (United 93)
- سال ساخت: ۲۰۰۶
- کارگردان: پل گرینگرس
- بازیگران: خالد عبدالله، کریستین کلمنسن، چین جکسون، جی. جی. جکسون، اریش ردمن
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۰ از ۱۰۰
یونایتد ۹۳ از محبوبترین و تاثیرگذارترین فیلمهایی است که دربارهی واقعهی ۱۱ سپتامبر ساخته شده و به یکی از ابعاد کمتر شنیده شدهی ماجرا اشاره میکند. در جریان حملات این روز، چهار هواپیمای مسافربری توسط عناصر القاعده ربوده شدند؛ دو هواپیما به مرکز تجارت جهانی یا برجهای دوقلو، یک هواپیما به پنتاگون برخورد کرد. هد هواپیمای چهارم (همان پرواز یونایتد ۹۳) کاخ سفید بود که به دلیل تاخیر در پرواز مسافران از ماجرا مطلع شدند و کنترل هواپیما را از تروریستها پس گرفتند. نهایتا این هواپیما در یکی از مناطق خالی از سکنهی پنسیلوانیا سقوط کرد و همهی سرنشینان آن کشته شدند.
یونایتد ۹۳ روایتگر چند ساعت ملتهبی است که مسافران این پرواز پشت سر گذاشتند و فیلمنامه بر اساس مکالمات تلفنی آنها و خانوادهشان نوشته شده است. هرچند بسیاری از منتقدان معتقدند فیلم در لحظاتی بیش از اندازه احساسی عمل میکند و از واقعیت فاصله میگیرد اما با استقبال خوبی در گیشه مواجه شد و در نوع خودش فیلم تاثیرگذاری درباره یکی از رویدادهای مهم تاریخی است.
۲۰. انجیل به روایت متی (The Gospel According to St. Matthew)
- سال ساخت: ۱۹۶۴
- کارگردان: پیر پائولو پازولینی
- بازیگران: انریکه ایرازوکی، مارگاریتا کاروسو، سوزانا پازولینی، مارچلو مورانته، پائولو تدسکو
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: اطلاعاتی در دسترس نیست
انجیل به روایت متی یکی از دقیقترین فیلمهایی است که از زندگی حضرت مسیح (ع) اقتباس شده. پازولینی کارگردان و شاعر مشهور ایتالیایی این فیلم را بر اساس انجیل متی ساخته است. فیلم روایتگر انتخاب حواریون توسط عیسی مسیح و خشمی است که بهواسطهی این اتفاق در سردمداران قدرت ایجاد میشود.
انجیل به روایت متی از معدود فیلمهای مذهبی است که نگاه منطقی به زندگی این پیامبر دارد و به جای تمرکز بر جنبه فرا انسانی، او را پیامآوری معرفی میکند که تمام تمرکز و انرژیاش را صرف انجام ماموریتش کرد.
از نکات جالب توجه استفاده از نابازیگران در همهی نقشهای فیلم است. انریکه ایرازوکی بازیگر نقش مسیح دانشجوی اقتصادی بود که از سینما هیچ چیزی نمیدانست و همین موضوع هم به باورپذیری بیشتر فیلم کمک کرد. پازولینی برای انجیل به روایت متی هیچ فیلمنامهای تدوین نکرده بود و فیلمبرداری به صورت مستقیم و فیالبداهه از انجیل متی انجام میشد. همچنین هیچ کدام از بازیگران گریم ندارند و چهرهی طبیعیشان را مشاهده میکنید.
این فیلم مذهبی به دلیل روایت بیتکلف تاریخیاش از سوی منتقدان و مخاطبان مورد توجه قرار گرفت و در مجموع نامزد ۳ جایزهی اسکار شد.
۱۹. مالکوم ایکس (Malcolm X)
- سال ساخت: ۱۹۹۲
- کارگردان: اسپایک لی
- بازیگران: دنزل واشنگتن، آنجلا باست، ال فریمن جونیور، دلروی لیندو
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۳ از ۱۰۰
دنزل واشنگتن در نقش مالکوم ایکس اجرای قدرتمندی دارد و به همین خاطر هم نامزد جایزهی اسکار شد. فیلم روایتگر زندگی پر فراز و نشیب فعال مدنی مسلمان مالکوم ایکس است که برای احقاق حقوق سیاهپوستان آفریقایی- آمریکایی مبارزه میکرد
اسپایک لی کارگردان سیاهپوست و مشهور آمریکایی ید طولایی در ساخت فیلمهایی با مضمون نژادپرستی دارد و مالکوم ایکس هم یکی از معروفترین آنها است و با توجه به اینکه بارها و بارها از صداوسیمای ایران پخش شده بعید است آن را تماشا نکرده باشید!
فیلم از زندگینامهی مالکوم ایکس اثر آلکس هیلی اقتباس شده است.
۱۸. آخرین موهیکان (The Last of the Mohicans)
- سال ساخت: ۱۹۹۲
- کارگردان: مایکل مان
- بازیگران: دانیل دی- لوئیس، استیون ودینگتون، مادلین استو، وس استودی، راسل مینز
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۶ از ۱۰۰
آخرین موهیکان فیلم تاثیرگذاری است که دانیل دی- لوئیس که پیشتر به خاطر بازی در فیلم «پای چپ من» (My Left Foot) موفق به دریافت جایزهی اسکار شده بود را در شمایلی تازهای از یک قهرمان معرفی کرد. فیلم یکی از رویدادهای مهم تاریخی را در دل آمریکا بررسی میکند؛ جنگ فرانسه و انگلستان برای تصاحب سرزمین مادری سرخپوستان ، جنگی که این مردمان نجیب را ناخودآگاه وارد درگیری کرد و هر کدام از آنها از سر ناچاری در جبههی یکی از طرفین قرار گرفتند.
هاک آی (با بازی خیرهکنندهی دانیل دی- لوئیس) به همراه برادر و پدرش آخرین بازماندگان قبیلهی سرخپوستی موهیکان هستند. او در میانهی جنگ انگلیس و فرانسه برای تصاحب سرزمین مادریاش، به صورت اتفاقی جان دختر یک افسر ارشد انگلیسی را نجات میدهد و برای تحویل او وارد قلعهی ویلیام هنری، محل استقرار ارتش انگلیس میشود. او به ناچار و از سر عشق در جنگ طرف انگلیسیها را میگیرد.
فیلم از رمانی به همین نام اثر جیمز فنیمور کوپر اقتباس شده. البته مایکل مان گوشه چشمی به فیلم دیگری که در سال ۱۹۳۶ توسط راندولف اسکات و بر اساس همین کتاب ساخته شده بود، هم داشته است.
۱۷. رکود بزرگ (The Big Short)
- سال ساخت: ۲۰۱۵
- کارگردان: آدام مک کی
- بازیگران: کریستین بیل، استیو کارل، رایان گاسلینگ، برد پیت، کارل گیلان، مریسا تومی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۱ از ۱۰۰
رکود بزرگ فیلمی است که یکی از رویدادهای مهم تاریخی را برای مخاطب عام قابل فهم کرده و آن هم چیزی نیست جز بحران اقتصادی ۲۰۰۷- ۲۰۰۸ که باعث ورشکستگی بسیاری از سرمایهداران شد.
فیلم از کتابی به همین نام نوشتهی مایکل لوئیس اقتباس شده و ماجرای آن دربارهی مردانی است که ترکیدن حباب مسکن را پیشبینی و با سلسله اقداماتی سودجویانه، بحران اقتصادی را تسریع کردند. رکورد بزرگ فیلم درامی است که در بسیاری از لحظات با لحن کمدی و شوخوشنگ، از سنگینی فضای کم میکند. مثلا در سکانسهایی مارگو رابی و آنتونی بوردن در نقش خودشان ظاهر میشوند و مفاهیم پیچیدهی اقتصادی را به زبان ساده برای مخاطب توضیح میدهند.
فیلم در مجموع نامزد ۵ جایزهی اسکار شد و جایزهی بهترین فیلمنامهی اقتباسی را از آن خود کرد. اگر طرفدار آثاری در ژانر اقتصادی هستید تماشای رکود بزرگ را به هیچ عنوان از دست ندهید
۱۶. مردان واقعی (The Right Stuff)
- سال ساخت: ۱۹۸۳
- کارگردان: فیلیپ کافمن
- بازیگران: فرد وارد، دنیس کواید، اد هریس، اسکات گلن، سم شپارد، باربارا هرشی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۳ از ۱۰۰
فیلمهایی که در حال و هوای سفرهای فضایی و ماجراجوییهای عجیب فضانوردان ساخته میشود معمولا با استقبال خوبی از سوی مخاطبان مواجه میشوند و در عوض به مذاق منتقدان خوش نمیآیند اما مردان واقعی از این قاعده مستثناست. این فیلم نظر مثبت منتقدان را جلب کرد اما در گیشه شکست خورد و نتوانست هزینههای تولیدش را تامین کند؛ همین موضوع نشان میدهد مخاطبان به فیلمهای علمی تخیلی سرشار از نور لیزر نسبت به اثری که از یکی از رویدادهای مهم تاریخی اقتباس شده علاقهی بیشتری دارند.
پروژهی مرکوری ۷ در بحبوحهی تنشهای آمریکا و شوروی به وقوع پیوست و از مهمترین پروژههای فضایی آمریکا به حساب میآید. در این پروژه برای نخستین بار ۷ نظامی به عنوان فضانورد آموزش دیدند و در چشم مردم دنیا جایگاهی شبه ابرقهرمانی پیدا کردند. مردان واقعی روایتگر این رویداد است و از کتابی به همین نام نوشتهی تام وولف اقتباس شده.
جالب است بدانید دیزنی پلاس در سال ۲۰۲۰ سریال ۸ قسمتی را منتشر کرد که به نوعی بازسازی فیلم تاثیر گذار کافمن است. مردان واقعی در مجموع ۴ جایزهی اسکار بهترین موسیقی فیلم، بهترین تدوین، بهترین صدابرداری و بهترین صداگذاری را از آن خود کرد.
۱۵. منطقه ۹ (District 9)
- سال ساخت: ۲۰۰۹
- کارگردان: نیل بلومکمپ
- بازیگران: شارلتو کاپلی، جیسون کوپ، ویلیام آلن یانگ، روبرت هوپ، کنت نوسی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۱ از ۱۰۰
حضور یک فیلم علمی تخیلی در فهرست آثار اقتباسی از رویدادهای مهم تاریخی، عجیب و غریب است اما منطقه ۹ در لایههای زیرینش یکی از سیاستهای تبعیض نژادی آفریقای جنوبی یعنی «آپارتاید» را مورد انتقاد صریح قرار میدهد. نیل بلومکمپ اصالتا اهل ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی است و به همین دلیل هم به سیاست عجیب و غریبی که هموطنانش را در سالهای متمادی آزار داده بود، واکنش سینمایی جذابی نشان داده.
ماجرا از این قرار است که طبق سیاست آپارتاید سیاهپوستان بومی در مناطقی کاملا مجزا از سفیدپوستان زندگی میکردند و از حقوق اولیه بسیار کمی برخوردار بودند. بعدها این سیاست با اعتراضات و پیگیریهای نلسون ماندلا توسط کنگرهی ملی آفریقای جنوبی لغو شد اما هنوز هم یکی از بدترین خاطرات سیاهپوستان بومی این مناطق است.
ماجرای منطقه ۹ هم کنایهای است به همین ماجرا؛ تعداد زیادی از موجودات فضایی به زمین و شهر ژوهانسبورگ پناه میآورند اما انسانها علیرغم استفاده از امکاناتشان، آنها را در قسمتی ایزوله و مخروبهای به نام منطقه ۹ نگهداری میکنند.
منطقه ۹ فیلمی در ژانر «تصاویر پیدا شده» است؛ به این معنا که انگار با مستندی طرف هستیم که بخشهای مختلف آن به صورت کاملا واقعی و توسط شخصیتهای داستان فیلمبرداری شده. این فیلم به دلیل مضمون ویژه و سبک منحصربهفردش با توجههای بینالمللی مواجه شد و در مجموع نامزد ۴ جایزهی اسکار از جمله بهترین فیلمنامهی اقتباسی و بهترین فیلم شد.
۱۴. دکتر ژیواگو (Doctor Zhivago)
- سال ساخت: ۱۹۶۵
- کارگردان: دیوید لین
- بازیگران: عمر شریف، جولی کریستی، جرالدین چاپلین، راد استایگر، الک گینس
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۶۹ از ۱۰۰
دکتر ژیواگو از کتابی به همین نام نوشتهی بوریس پاسترناک اقتباس شده و با زمان بیش از ۳ ساعت یکی از طولانیترین فیلمهای تاریخ سینما است. فیلم زندگی ژیواگو پزشک و شاعری را در بحبوحهی انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و جنگ داخلی روایت میکند و در مجموع برندهی ۵ جایزهی اسکار شد.
جالب است بدانید انتشار کتاب دکتر ژیواگو در روسیه ممنوع اعلام شد اما سازمان سیا چند سال بعد اطلاعات محرمانهای را منتشر کرد که از توزیع نسخههای قاچاق دکتر ژیواگو در شوروی برای ایجاد حس خصمانه برابر کمونیسم، پرده برداشت. این حرکت سیا به صورت ناخودآگاه بر کسب جایزهی نوبل نویسندهی این کتاب تاثیر گذاشت.
نمایش فیلم سینمایی دکتر ژیواگو هم مانند کتابش تا سالها در روسیه ممنوع بود اما بعدها آزاد شد و حتی روسها در سال ۲۰۰۵ سریالی بر اساس آن ساختند.
۱۳. جی اف کی (JFK)
- سال ساخت: ۱۹۹۱
- کارگردان: الیور استون
- بازیگران: کوین کاستنر، کوین بیکن، تامی لی جونز، گری اولدمن، بیاتا پازنیاک
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۲ از ۱۰۰
جی اف کی بر اساس یکی از رویدادهای مهم تاریخی یعنی ترور جان اف کندی، رئیس جمهور وقت آمریکا ساخته شده است. فیلم روایتگر پیگیریهای جیم گریسون دادستان نیواورلئان است که دربارهی این ترور مشکوک، تحقیقات گستردهای را آغاز میکند و به نتایج جالب و نفسگیری میرسد.
علیرغم توجهات بینالمللی، سندیت تاریخی فیلم پرسشبرانگیز است اما همهی این موارد دلیلی نشد تا الیور استون از ساخت آثاری درباره رئیس جمهورهای آمریکا دست بردارد؛ او در سالهای بعد دو فیلم دیگر دربارهی نیکسون و جورج دبلیو بوش ساخت. جی اف کی در مجموع نامزد ۸ اسکار شد و جایزهی بهترین فیلمبرداری و بهترین تدوین را از آن خود کرد.
۱۲. رقصنده با گرگ (Dances with Wolves)
- سال ساخت: ۱۹۹۰
- کارگردان: کوین کاستنر
- بازیگران: کوین کاستنر، مری مکدانل، گراهام گرین، رادنی ای گرانت، تانتو کاردینال
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۲ از ۱۰۰
نوبتی هم باشد نوبت فیلم وسترن تماشایی است که بر اساس یکی از رویدادهای مهم تاریخی یعنی جنگ داخلی آمریکا و نبرد سفیدپوستان برای تصاحب سرزمینهای سرخپوستان ساخته شده است. کوین کاستنر ایفاگر نقش یک ستوان یانکی است که برای ماموریت به جبههی غرب جایی که قبایل مختلف سرخپوست با یکدیگر درگیر هستند، اعزام میشود او کمکم با این بومیان نجیب خو میگیرد و به صلح میرسد؛ به طوری که یک سرخپوست اصیل به نام رقصنده با گرگ اعلام میشود.
کوین کاستنر نگاه تحسینآمیزی به تبعیضهایی که در طول سالهای جنگ داخلی بر سرخپوستان رفته و ذات صلحطلب آنها دارد. فیلم از کتابی به همین نام نوشتهی مایکل بلیک اقتباس و در مجموع نامزد ۱۲ اسکار شد و جایزهی بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامهی اقتباسی و بهترین فیلمبرداری را از آن خود کرد.
۱۱. گاندی (Gandhi)
- سال ساخت: ۱۹۸۲
- کارگردان: ریچارد اتنبرا
- بازیگران: بن کینگزلی، روتینی هاتانگادی، مارتین شین، برنارد هپتون، وینستون نتشونا
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۹ از ۱۰۰
گاندی محصول مشترک بریتانیا و هندوستان همانطور که از نامش پیدا است روایتی از زندگی مهاتما گاندی رهبر معنوی و سیاسی هند است که تاثیر به سزایی در آزادی هندوستان از استعمار انگلیس داشت. گاندی به سبک زندگی منحصر به فرد و مبارزات بدون خشونتش معروف است.
بن کینگزلی در نقش این شخصیت تاثیرگذار بازی قابل قبولی دارد و جزئیات دقیقی از مهاتما گاندی را به تصویر کشیده است. البته او پیش از آغاز فیلمبرداری از ایفای این نقش واهمه داشت و فکر میکرد به تصویر کشیدن گاندی تقریبا غیرممکن است.
گاندی به عنوان یک از دقیقترین فیلمهای بیوگرافی تاریخ سینما شناخته میشود و در مجموع برندهی ۸ جایزهی اسکار از جمله بهترین کارگردانی، بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین فیلمنامهی غیر اقتباسی شد.
جالب است بدانید در سکانس تشییع جنازهی گاندی بیش از ۳۳۰ هزار هنرور حضور دارند که در نوع خود بینظیر است و در کتاب رکوردهای گینس هم به عنوان پر بازیگرترین سکانس به ثبت رسیده.
۱۰. همهی مردان رئیس جمهور (All the President’s Men)
- سال ساخت: ۱۹۷۶
- کارگردان: آلن جی پاکولا
- بازیگران: رابرت ردفورد، داستین هافمن، جک واردن، جیسون روباردز، مارتین بالسام
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۸۴ از ۱۰۰
همهی مردان رئیس جمهور یکی از جنجالیترین پروندههای سیاسی تاریخ معاصر آمریکا یعنی رسوایی واتر گیت را بررسی میکند. نام فیلم برگرفته از مقالهای است که در روزنامهی واشنگتن پست چاپ شد و ابعاد مختلف این رسوایی را به اطلاع افکار عمومی رساند.
در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تعدادی از ماموران اف بی آی به صورت مخفیانه و به دستور ریچارد نیکسون که در آن زمان نامزد حزب جمهوریخواه بود، وارد ستاد انتخاباتی حزب دموکرات شدند. آنها علاوه بر سرقت اسناد و مدارک مهم در دفتر این حزب دستگاههای شنود کار گذاشتند. این حرکت جاسوسی به صورت کاملا اتفاقی کشف شد و توسط دو خبرنگار به نامهای باب وودوارد و کارل برنستین از طریق روزنامهی واشنگتن پست به اطلاع مردم رسید.
نیکسون ابتدا هرگونه همکاری در سرقت واترگیت را رد و اعلام کرد از این موضوع کاملا بیخبر است اما با برملا شدن ابعاد پیچیدهتر ماجرا و رسواییهای مشابه مجبور شد برای جلوگیری از استیضاح از سمتش استعفا دهد.
همهی مردان رئیس جمهور بر اساس خاطرات این خبرنگارهای شجاع، ابعاد رسوایی واترگیت را بررسی میکند. رابرت ردفورد و داستین هافمن ایفاگر نقش آنها هستند. فیلم در مجموع نامزد ۸ اسکار شد و جوایز بهترین طراحی صحنه، بهترین صدا، بهترین فیلمنامهی اقتباسی و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را کسب کرد.
جالب است بدانید روزنامهی واشنگتن پست به خاطر مقالهی جنجالی همهی مردان رئیس جمهور برندهی جایزهی پولیتزر شد.
۹. مصائب ژان دارک (The Passion of Joan of Arc)
- سال ساخت: ۱۹۲۸
- کارگردان: کارل تئودور درایر
- بازیگران: رنی ژان فالکونتی، آندری برلی، موریس شوتز، آنتونن آرتو، میشل سیمون
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: اطلاعاتی در دسترس نیست
ژان دارک یکی از تاثیرگذارترین زنان تاریخ، معتقد بود طبق یک ندای آسمانی مامور شده تا فرانسه را از دست متجاوزان انگلیسی نجات دهد. او تلاشها و مجاهدتهای زیادی در این راه کرد و نهایتا توسط انگلیسیها دستگیر و از سوی کلیسا مرتد شناخته و اعدام شد.
بیگناهی ژان دارک چند سال پس از مرگ دردناکش اثبات و یک قدیسه معرفی شد. ناپلئون بناپارت در سال ۱۸۰۳ او را نماد ملی فرانسه اعلام کرد. زندگی سراسر التهاب این زن مجاهد تا به حال بارها و بارها دستمایهی آثار ادبی و سینمایی قرار گرفته اما ساختهی ارزشمند کارل تئودور درایر تفاوتهای زیادی با همهی آنها دارد.
مصائب ژاندارک اثر تماشایی دربارهی یکی از رویدادهای مهم تاریخی است و درایر در این فیلم دستگیری، محاکمه و اعدام ژان دارک را روایت میکند. برعکس سایر آثار به جای پرداختن به فداکاریهای او جنبههای عاطفی این شخصیت را به عنوان زنی رنج کشیده پررنگتر کرده است.
مصائب ژان دارک یک فیلم صامت است با این حال رنی ژان فالکونتی بازی شگفتانگیز و تاثیرگذاری دارد و حالتهای روحی ژان دارک را از طریق چهره و حرکات بدنش به خوبی به بیننده منتقل میکند.
۸. هتل رواندا (Hotel Rwanda)
- سال ساخت: ۲۰۰۴
- کارگردان: تری جرج
- بازیگران: دان چیدل، سوفی اوکوندو، واکین فینیکس، نیک نولتی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۷۹ از ۱۰۰
از نسلکشی رواندا به عنوان تاریکترین فاجعهی انسانی نیم سدهی گذشته یاد میشود که ۸۰۰ هزار نفر کشته بر جای گذاشت و ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار زن مورد تجاوز قرار گرفتند. هتل رواندا روایتگر داستان واقعی و تامل برانگیزی از دل این نسلکشی به عنوان یکی از رویدادهای مهم تاریخی است.
آتش این فاجعهی انسانی با سقوط هواپیمای رئیس جمهور وقت رواندا جووینال هابیاریمانا شعلهور شد. قوم هوتو با نسبت دادن این ماجرا به قوم توتسی نسلکشی را آغاز کرد. پاول روسساباگینا هتل داری از قوم هوتو از طریق رشوه دادن به نیروهای دولتی، به عدهای از توتسی ها پناه داد و آنها را از مرگ حتمی رهاند.
فیلم با توجههای بینالمللی بسیار خوبی رو به رو شد و دولت رواندا ابتدا از آن تقدیر و سپس به شدت انتقاد کرد! مخاطبان از شباهت هتل رواندا به شاهکار استیون اسپیلبرگ میگویند و آن را فهرست شیندلر آفریقایی مینامند. فیلم در مجموع نامزد ۳ جایزهی اسکار از جمله بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل زن و بهترین فیلمنامه شد.
۷. راههای افتخار (Paths of Glory)
- سال ساخت: ۱۹۵۷
- کارگردان: استنلی کوبریک
- بازیگران: کرک داگلاس، رالف میلر، جورج مریدی، وین موریس
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۴ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۰ از ۱۰۰
ژانر جنگی را میتوان به دو دستهی کلی تقسیم کرد؛ آثار ضد جنگ و آثاری در ستایش دفاع و پایداری. راههای افتخار ساختهی ارزشمند استنلی کوبریک به دستهی اول تعلق دارد و با جنگ به عنوان پدیدهای عبث و ضد بشری برخورد میکند، به همین دلیل هم نمایش آن در بسیاری از کشورها از جمله فرانسه و آلمان برای مدت طولانی ممنوع بود.
فیلم روایتگر یکی از رویدادهای مهم تاریخی یعنی جنگ جهانی اول و ناکارآمدی و از هم گسیختگی ارتش فرانسه است. این وضعیت صدای سیاستمداران را هم درآورد و در نهایت دو فرمانده بیفکر و کلهشق تصمیم گرفتند ارتش را وارد نبردی کنند که محکوم به شکست است.
کوبریک در راههای افتخار مفاهیمی مثل فداکاری و وطنپرستی را زیر سوال میبرد و دیدگاه جالب و قابل تاملی دربارهی بزدلی و شجاعت مطرح میکند. او با ساخت این فیلم به یکی از چهرههای تاثیرگذار تاریخ سینما تبدیل شد.
۶. اینک آخرالزمان (Apocalypse Now)
- سال ساخت: ۱۹۷۹
- کارگردان: فرانسیس فورد کوپولا
- بازیگران: مارلون براندو، مارتین شین، فردریک فورست، رابرت دووال، هریسون فورد، لارنس فیشبرن
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۴ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۴ از ۱۰۰
اینک آخرالزمان دومین و آخرین همکاری فرانسیس فورد کوپولا و مارلون براندو پس از فیلم موفق و تاریخساز پدرخوانده است و نتیجه به اندازهای جذاب و تماشایی از آب درآمد که به یکی از بهترین فیلمهای جنگی تاریخ سینما تبدیل شد.
اینک آخرالزمان روایت گر ماجرایی تخیلی در بستر یکی از رویدادهای مهم تاریخی یعنی جنگ ویتنام است. این فیلم با سرمایهی شخصی کوپولا ساخته شد و گفته میشود علیرغم سنگاندازیهای شدید ارتش آمریکا با پولی که از ساخت پدرخوانده ۱ و۲ به دست آورده بود، اینک آخرالزمان را به پایان رساند.
والتر کورتز (مارلون براندو) سرهنگ نیروهای ویژهی آمریکا در گیرودار جنگ ویتنام عقل خود را ازدستداده و با افرادش که او را مثل خدا پرستش میکنند، در جنگلهای کامبوج پناه گرفته.سروان ویلارد (مارتین شین) از سوی ارتش مامور میشود کورتز را پیدا کند و به سزای اعمالش برساند.
اینک آخرالزمان بر خلاف بسیاری از فیلمهای این ژانر که در بطن جنگ اتفاق میافتند، به عواقب جنگ و آسیبهای روانی که سربازان با آن دست و پنجه نرم میکند میپردازد. به دلیل همین نگاه منحصر به فرد و تلخ، نظرات مثبت منتقدان را به همراه داشت و در کن و گلدن گلوب درخشید اما علیرغم ۸ نامزدی اسکار تنها ۲ جایزهی فرعی را کسب کرد.
جالب است بدانید فیلمنامهی اینک آخرالزمان ابتدا به جورج لوکاس پیشنهاد شد اما او سراغ ساخت جنگ ستارگان رفت و کوپولا هدایت فیلم را به دست گرفت.
۵. دکتر استرنجلاو (Dr. Strangelove)
- سال ساخت: ۱۹۶۴
- کارگردان: استنلی کوبریک
- بازیگران: پیتر سلرز، جرج سی. اسکات، استرلینگ هایدن، کینن وین، اسلیم پیکنز
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۴ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۷ از ۱۰۰
کمدی سیاه ماندگار استنلی کوبریک با نام کامل « Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb» (دکتر استرنجلاو یا: چگونه یاد گرفتم دست از هراس بردارم و به بمب عشق بورزم) وقایع جنگ سرد و کشمکشهای آمریکا و شوروی به عنوان یکی از رویدادهای مهم تاریخی را دستمایهی طنزی تلخ و تامل برانگیزی قرار داده است.
ماجرا دربارهی جک ریپر ژنرال دیوانه و روانپریش یک پایگاه هوایی در آمریکا است که برای پیشدستی در جنگ بمبافکنی مجهز به سلاحهای هستهای را به سمت شوروی میفرستد. رئیس جمهور آمریکا بعد از اطلاع از این موضوع اتاق فکری تشکیل میدهد تا از فاجعهای که این بمبافکن در آیندهی نزدیک به بار خواهد آورد، جلوگیری کند.
دکتر استرنجلاو در بحبوحهی زورآزمایی آمریکا و شوروی در دوران جنگ سرد ساخته و با تاکید به بیفکری و قدرتنمایی بیدلیل کشورها، به مذاق سیاستمداران خوش نیامد و با سانسورهای زیادی مواجه شد. با این حال هنوز هم با گذشت سالها یکی از بهترین فیلمها دربارهی جنگ سرد است و بسیاری از سکانسها و دیالوگهایش در تاریخ سینما ماندگار شد.
جالب است بدانید پیتر سلرز ایفاگر ۳ نقش متفاوت است و به دلیل عملکرد خیرهکنندهاش نامزد بهترین بازیگر نقش اول مرد در اسکار و گلدن گلوب شد.
در پایان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که یکی از مشهورترین نمونههای سندروم دست بیقرار (که احتمالا به خاطر سریال پایتخت با آن آشنایی دارید) متعلق به این فیلم است؛ به همین دلیل این بیماری در سراسر دنیا به نام سندروم دکتر استرنجلاو هم شناخته میشود.
۴. گلادیاتور (Gladiator)
- سال ساخت: ۲۰۰۰
- کارگردان: ریدلی اسکات
- بازیگران: راسل کرو، واکین فینیکس، کانی نیلسن، الیور رید، ریچارد هریس، درک جاکوبی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۶۷ از ۱۰۰
حماسهی تماشایی ریدلی اسکات با گذشت بیش از ۲۰ سال هنوز هم به اندازهی روز اول تماشایی و تاثیرگذار است. راسل کرو با ایفای نقش ماکسیموس برای همیشه در تاریخ سینما ماندگار شد و جایزهی اسکار را هم دریافت کرد. گلادیاتور به صورت کلی یک داستان تخیلی است که در بستری از واقعیت به وقوع میپیوندد و تاثیر شگفتانگیزی در آشنایی طیف وسیعی از مردم با روم باستان و با نبرد گلادیاتورها داشت.
داستان دربارهی یک ژنرال رومی به نام ماکسیموس (راسل کرو) است که پس از غلبه به بربرها از سوی امپراتور مارکوس آئورلیوس برای در دست گرفتن زمام امور انتخاب میشود اما این ماجرا به مذاق کومودوس (واکین فینیکس) پسر مکار و حسود امپراتور خوش نمیآید و برای تصاحب قدرت نبرد خونینی را آغاز میکند.
جالب است بدانید به جز بستر روایی داستان، بعضی از شخصیتها هم تا اندازهای به واقعیت نزدیک هستند و سندیت تاریخی دارند. مثلا در روم باستان خواهر و برادری به نامهای کومودوس و لوسیلا وجود داشتند که برای تصاحب قدرت در نزاع مداوم بودند. حتی یک بار لوسیا تصمیم گرفت کومودوس را از بین ببرد و امپراتور روم شود اما با شکست مواجه شد و در اواخر عمر با یکدیگر به صلح رسیدند.
یا مارکوس آئورلیوس در واقعیت هم امپراتور روم بود اما به مرگ طبیعی از دنیا رفت و مثل فیلم به دست پسرش کشته نشد. با این همه، شخصیت ماکسیموس فقط از گلادیاتورهای رومی الهام گرفته شده و سراسر تخیل نویسنده است.
گلادیاتور با نظرات به شدت مثبت منتقدان مواجه شد و بازیهای راسل کرو و واکین فینیکس به شدت مورد ستایش قرار گرفت. فیلم در مجموع نامزد ۱۲ اسکار شد و ۵ جایزه را کسب کرد که از جملهی آنها میتوان به بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین فیلم و بهترین طراحی لباس اشاره کرد.
گلادیاتور به اندازهای در خاطرهها ماندگار شد که در طول این بیست سال بارها و بارها شایعاتی دربارهی ساخت قسمت دومش به گوش رسیده. در جدیدترین مورد، گفته شده کریس همسورث نقش پسر ماکسیموس را بازی خواهد کرد و در حال رایزنی با راسل کرو است!
۳. همیلتون (Hamilton)
- سال ساخت: ۲۰۲۰
- کارگردان: توماس کیل
- بازیگران: داوید دیگز، رنی الیس گلد زبری، جانتان گروف، کریستوفر جکسون
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۰ از ۱۰۰
همیلتون یکی از متفاوتترین و البته پر سر و صداترین فیلمها ۲۰۲۰ بود که در دوران همهگیری کرونا با نظرات به شدت مثبت منتقدان و مخاطبان رو به رو شد. همیلتون در اصل یک تئاتر موزیکال به نویسندگی لین-منوئل میرندا است که برای اولین بار روی صحنهی تئاتر عمومی نیویورک رفت و بعد به برادوی راه پیدا کرد. در سالهای بعد این تئاتر بینظیر به صورت کاملا حرفهای فیلمبرداری و نهایتا در ۳ ژوئن ۲۰۲۰ از دیزنی پلاس پخش شد.
همیلتون همانطور که از نام آن پیدا است بخشی از زندگی شخصی و سیاسی و مرگ تراژیک الکساندر همیلتون از پدران بنیانگذار ایالاتمتحده آمریکا را به تصویر میکشد. پدران بنیانگذار، سیزده مستعمرهی بریتانیای کبیر را با هم متحد و آمریکای امروزی را تشکیل دادند.از جملهی آنها میتوان به جان آدامز، جرج واشنگتن و بنجامین فرانکلین اشاره کرد.
تئاتر همیلتون در مجموع نامزد ۱۷ جایزهی تونی شد و فیلم هم با کسب دو نامزدی گلدن گلوب در بخش بهترین فیلم کمدی یا موزیکال و بهترین بازیگر کمدی یا موزیکال در نوع خود منحصر به فرد و تاریخساز عمل کرد.
۲. نجات سرباز رایان (Saving Private Ryan)
- سال ساخت: ۱۹۹۸
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- بازیگران: تام هنکس، تام سایزمور، بری پیر، آدام گلدبرگ، مت دیمون، وین دیزل، پل جیاماتی
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۱ از ۱۰۰
و باز هم یک شاهکار دیگر از استیون اسپیلبرگ که روایتگر بخشی از وقایع روز دی (D-Day) یا نبرد نرماندی است. در این نبرد نیروهای متفقین در کرانهی ساحل نرماندی پیاده شدند تا فرانسهی اشغالی را از دست آلمان نازی نجات دهند. نرماندی بزرگترین عملیات آبی- خاکی تاریخ است و تلفات سنگینی هم به جا گذاشت اما در نهایت با شکست آلمان همراه بود.
پس از اینکه سه برادر از خانوادهای به نام رایان در نبرد نرماندی کشته میشوند، کاپیتان جان اچ. میلر (تام هنکس) از سوی فرمانده ی کل ارتش مامور میشود تا به همراه هفت نفر دیگر، فرزند چهارم خانوادهی رایان را پیدا کرده و به خانه بفرستند.
سکانسهای نجات سرباز رایان در میان فیلمهای جنگی که در این سالها ساخته شده منحصر به فرد و نفسگیر است؛ به طوری که بدون دیالوگهای احساسی اضافی، خودتان را در میانهی میدان نبرد تصور میکنید، همراه سربازان میجنگید، خسته و زخمی میشوید، میترسید و دوباره روی پاهایتان میایستید.
فیلم در مجموع نامزد ۱۱ اسکار شد و ۵ جایزه از جمله بهترین کارگردانی و بهترین فیلمبرداری را از آن خود کرد. اگر به فیلمهای جنگی علاقهمندید تماشای این شاهکار که از یکی از رویدادهای مهم تاریخی الهام گرفته شده را به هیچ عنوان از دست ندهید.
۱. فهرست شیندلر (Schindler’s List)
- سال ساخت: ۱۹۹۳
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- بازیگران: لیام نیسون، بن کینگزلی، ریف فاینز، کارولین گودال، جاناتان ساگال
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۹ از ۱۰
- امتیاز متاکریتیک: ۹۴ از ۱۰۰
فهرست شیندلر در خلال جنگ جهانی دوم اتفاق میافتد و روایت تاثیرگذاری از زندگی سخت یهودیان در اردوگاههای کار اجباری نازیها و واقعهی هولوکاست است. این فیلم از زندگی واقعی یک صنعتگر آلمانی به نام اسکار شیندلر الهام گرفته شده. او یهودیان را در کارخانهی تولید مهمات برای ارتش آلمان استخدام میکرد و آنها را از سرنوشت شومی که به سوزانده شدن در کورههای انسان سوزی ختم میشد، نجات میداد. شیندلر در طول جنگ جهانی دوم با رشوه دادن به افسران رده بالای نازی، جان بیش از ۱۰۰۰ یهودی را نجات داد.
استیون اسپیلبرگ فهرست شیندلر را به صورت سیاه و سفید فیلمبرداری کرده و همین موضوع از آن شبه مستندی درجه یک ساخته است. شخصیت اسکار شیندلر علیرغم تاثیر مثبت و جایگاه ویژهاش در تاریخ ، وجوه شخصیتی جالبی دارد؛ مثل اعتیاد به الکل و قمار. اسپیلبرگ با پرداختن به این وجوه به جای ساختن قدیس، شخصیتی به شدت انسانی و همدلی برانگیز خلق کرده است.
فهرست شیندلر یکی از تاثیرگذارترین آثاری است که دربارهی واقعهی هولوکاست ساخته شده و نظرات به شدت مثبت منتقدان را به همراه داشت. فیلم نامزد ۱۲ اسکار شد و ۷ جایزه را هم از آن خود کرد که از جملهی آنها میتوان به بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین موسیقی و بهترین فیلمنامهی اقتباسی اشاره کرد. همچنین در گیشه هم با اقبال خوبی رو به رو شد و در مجموع ۳۲۲ میلیون دلار فروخت، این در حالی است که هزینهی تولید فیلم تنها ۲۲ میلیون دلار بود.
در پایان کملطفی است اگر از موسیقی متن بینظیر فهرست شیندلر ساختهی موسیقیدان و آهنگساز برجسته، جان ویلیامز یاد نکنیم. قطعات تاثیرگذار فهرست شیندلر از ماندگارترین موسیقیهای فیلم دنیا هستند.
- منبع: stacker