واقعیت این است که پیش از مرگ مریم میرزاخانی این ریاضیدان نخبه ایرانی خیلی از ایرانی‌ها او را نمی‌شناختند. اگرچه او بعد از مرگش آوازه جهانی پیدا کرد اما همچنان خیلی‌ها دلیل این شهرت و اعتبار و جایگاه علمی او را نمی‌شناسند یا نمی‌دانند که مریم میرزاخانی چه مسیری را برای رسیدن و فتح این قله طی کرده است. مستند «رموز سطح: دیدگاه ریاضیات مریم میرزاخانی» به کارگردانی جورج پاول چیچری که توسط کمپانی زالا‌ فیلمز تولید شده است به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد. مستندی پرتره که بر شخصیت درونی و بیرونی این ریاضیدان بزرگ پرتو می‌افکند که تماشای آن با لذت غرور ملی همراه می‌شود. مریم میرزاخانی که از او به عنوان یکی از نوابغ علم ریاضی یاد می‌شود، در سال ۲۰۱۴ برنده مدال فیلدز شد که هر چهار سال یک بار توسط انجمن جهانی ریاضیات به یک ریاضی‌دان برجسته اهدا می‌شود. این مدال ارزشمندترین جایزه در علم ریاضیات است و میرزاخانی تنها زن و اولین ایرانی است که برنده مدال فیلدز شده است. مستند بدون اینکه لحن و شعاری فمنیستی به خود بگیرد توانمندی ویژه یک زن نابغه ایرانی را به تصویر می‌کشد.

«رموز سطح» را می‌توان  مستندی دانست که دست‌کم در لایه موازی به بازنمایی سوژه خود می‌پردازد. در یک سطح با روایتی زندگینامه‌ای به شرح قصه زندگی او از تولد تا مرگ پرداخته می‌شود، در لایه دوم موقعیت و جایگاه علمی و اینکه او چه دستاوردهای بزرگی در علم ریاضیات داشته به تصویر کشیده می‌شود و در لایه سوم که سویه‌ای نهان‌تر دارد خود ریاضیات و کارکردهای آن برجسته می‌شود؛ چنان‌که برخلاف کلاس‌های ریاضی که اغلب آن را خشک و جدی و عبوس می‌دانیم در اینجا ریاضی به عنوان درسی شیرین و جذاب بازنمایی می‌شود و حتی فراتر از آن ریاضی به‌مثابه هنر مورد تحلیل قرار می‌گیرد؛ نه فقط بر کاربرد ریاضی در معماری و سازه‌های هنری که اساسا بر سویه‌های هنربودگی ریاضی یا کارکردهای هنری آن تاکید می‌شود. به همین دلیل این مستند را می‌توان هم معرفی مریم میرزاخانی دانست هم معرفی دانش ریاضی که قابلیت‌های انگیزشی هم دارد و ممکن است برخی از مخاطبان را علاقه‌مند به ریاضی یا به طور کلی علاقه‌مند به دانش کند.

با توجه به تخصصی بودن مباحث ریاضی به ویژه دیدگاه ریاضیات مریم میرزاخانی مستندساز تلاش کرده تا هم خیلی به عمق آنها نپردازد و هم مباحث و مسائل اصلی آن را به زبان ساده از زبان همکاران و دوستان او بیان کند. مستند هم زندگی او در ایران و هم در آمریکا را روایت می‌کند و تلاش کرده تا این روایت‌ها به‌ویژه گفتگوها طولانی و خسته‌کننده نشود. به همین دلیل تقطیع متعددی در سکانس‌ها می بینیم که هم ریتم آن را تندتر کرده و هم از غنای بصری خوبی برخوردار است. یک بار تماشای این مستند بر هر ایرانی واجب است.

منبع