لایمها دارای انواع ریز و درشت بوده و مهمترین نوع آن که در ایران کشت میشود، لایم مکزیکی [Lime Mexican] است. لیموترش با سطح زیرکشتی برابر ۲۵.۵۰۹ هکتار و با تولید سالانهی ۳۲۶.۸۸۶ تن و عملکردی معادل ۱۴.۶۳۲ کیلوگرم در هکتار، حدود ۱۲ درصد تولید مرکبات کشور را تشکیل میدهد. بر اساس گزارش اداره صنایع و معادن در سال ۸۷، در کشور ۱۱۳ واحد تولیدی با ظرفیت ۹۲.۵۰۹ تن آبلیمو در سال فعالاند که محصولات خود را در بسته بندیهای مختلف به بازار عرضه مینمایند. آبلیمو فرآوردهای است تخمیر نشده ولی قابل تخمیر که بهروش مکانیکی از آندوکارپ میوهی تازه رسیده و سالم لیمو تهیه و در بستهبندی مناسب نگهداری میشود.
آبلیمو در تولید انواع نوشیدنیها و بهعنوان افزودنی و چاشنی در طبخ و تهیهی مواد غذایی مختلف کاربرد گستردهای دارد. آبلیموی طبیعی در درمان بسیاری از بیماریها تأثیر مستقیم دارد و اگر بهصورت غیرطبیعی تهیه گردد، نهتنها خواص درمانی و غذایی ندارد بلکه موجب بسیاری از بیماریها مانند؛ سیروز کبدی، سرطانهای مختلف، بیماریهای کلیوی و بسیاری دیگر از بیماریها میگردد.
مطالعات اپیدمیولوژیک نشان دادهاند که؛ افزایش مصرف فیتوکمیکالهای پلیفنولیک مانند فالونوئیدها و فنیل پروپانوئیدها [که در سبزیجات و میوهجات وجود دارند] با کاهش خطر بیماریهای قلبی-عروقی ارتباط دارند.
استرس اکسیداتیو [که نقش پاتولوژیک در بیماریهای قلبی-عروقی دارد و بهطور خاص روی اکسیداسیون LDL تأثیر میگذارد و درنهایت، به التهاب منجر میشود] توسط فیتوکمیکالهای پلیفنولیک به تأخیر میافتد. نتیجهی آن جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی است. علاوه بر این، مشخص شده است که فالونوئیدها نیز خاصیت آنتیاکسیدانی دارند که در کاهش التهاب مؤثر است.
آبلیمو دارای بیوفالونوئیدها، کارتنوئیدها و اسیدآسکوربیک است. اریکوسیترین و هیسپریدین در بین فالونها به مقدار فراوان در آبلیمو وجود دارند. اریکوسیترین خاصیت آنتیاکسیدانی دارد و با کاهش استرس اکسیداتیو همراه است. در مطالعات حیوانی ثابت شده که هیسپریدین هم خاصیت آنتیاکسیدانی و هم خاصیت کاهش فشارخون دارد.
ویتامین «ث» یا اسید آسکوربیک یکی از مهمترین ترکیبات مغذی در لیموترش است. ویتامین «ث» به دلیل ساختار ویژه خود، بهسرعت اکسیده و طی دوره نگهداری کاهش مییابد. سرعت تخریب ویتامین «ث» تا حد زیادی وابسته به نوع بستهبندی و شرایط نگهداری است. دمای نگهداری محصول، میزان اکسیژن محلول و نیز میزان نفوذپذیری ماده بستهبندی در برابر ورود اکسیژن نیز از عوامل تأثیرگذار در سرعت تخریب ویتامین «ث» میباشند.
آبلیمو از محصولاتی است که اغلب خانوادهها از روی مقدار تهنشین شدن پالپ لیمو بر کف بطری پی به طبیعی بودن آن میبرند! به همین دلیل چون اغلب آبلیموهای صنعتی تهنشین نمیشود یا میزان پالپ لیمو در آنها کم است، بسیاری عقیده دارند که محصول مصنوعی و سنتزی است. اما این عقیده، باور اشتباهی است، زیرا لیمو حاوی آنزیمهای زیادی است که یکی از آنها باعث تهنشین شدن پالپ لیمو در آبلیمو میشود. از آنجا که این آنزیم در صنعت در فرآیندهای حرارتی غیرفعال میشود، اغلب آبلیموهای صنعتی تهنشین نمیشود و اگر هم درصدی تهنشین شود برای جلب نظر مشتری به آن پالپ لیمو میافزایند. این موضوع در مورد آبلیموهای تقلبی هم صدق میکند. اما در آبلیموی خانگی چون فرآیند حرارتی انجام نمیگیرد و آنزیم فعال است، پالپ لیمو بعد از مدتی تهنشین و آبلیمو دو فاز میشود. به راین اساس، تهنشین شدن یا یکنواخت بودن آبلیمو مالک درستی برای ارزیابی کیفیت یا مرغوبیت آبلیمو نیست.
این مطلب اولین بار در ماهنامه دام و کشت و صنعت به قلم الهام شیخانی منتشر شده است.