به عبارت دیگر چون این حوزه سویه‌ای عمل‌گرا دارد و تنها متمرکز بر توسعه‌ی فنونی است که به تولید تصویر منتج می‌شود، زیرمجموعه‌ی ارتباط تصویری، که هم به شناخت مفاهیم نظری و هم طرح الگوهای تصویری می‌پردازد، قرار می‌گیرد.
با توجه به تعریف و فرض اولیه‌ای که در این مقاله برای گرافیک دیزاین طرح شد، در این حوزه در مواجهه با هر سفارش، سعی می‌شود با در نظر گرفتن سیاق سفارش، به پرسش‌های کارکردگرایانه ای چون: خوانایی، شفافیت (مبهم نبودن)، تطابق فرم و محتوای اثر و چیزهایی دیگری ازاین‌دست، پاسخ‌هایی به زبان تصویری ارائه شود. این نکته را باید ذکر کرد که این پاسخ‌ها ممکن است برای هر سفارش متفاوت باشد. به عبارت دیگر در گرافیک دیزاین پاسخ‌های آماده وجود ندارد یا اگر وجود داشته باشد در سطوح پایین خدماتی این حوزه قرار می‌گیرد.
این تعاریف امروزه و با توجه به نیازهای امروز طرح می‌شود؛ حال اینکه در سال‌های پیشین، تعاریف از گرافیک دیزاین بسیار ساده و البته جامعیت کنونی را نداشته است. بنابراین نمی‌توان حتی به تعاریف کنونی هم بسنده کرد و آن‌ها را کامل پنداشت چرا که گرافیک دیزاین، نه یک محصول که یک عمل است و تعریف صحیح از این حوزه، فقط می‌تواند از نوع تکوینی باشد.
گرافیک در کاربرد موسیقی
موسیقی بیشتر در قالب سفارش‌هایی چون: روی جلد آلبوم موسیقی، پوستر برای کنسرت و نشانه‌ی یک گروه موسیقی، در گرافیک دیزاین طرح می‌شود. البته ممکن است سفارش‌هایی چون دفترچه‌ی راهنمای کنسرت هم طرح شود اما چنین سفارش‌هایی از حیث عملکردی و مصرفی بودن مانند دیزاین روی جلد یک آلبوم موسیقی، جدی و چالش برانگیز نیست. با توجه به تعریفی که پیش‌تر ارائه شد، موسیقی در قالب یک سفارش گرافیک، از جهت انتزاعی بودن و با توجه به تعاریف عام از موسیقی -چرایی این تعریف از موسیقی، بیرون از حوزه‌ی تخصصی نگارنده است- به کرانه‌ی هنرهای تجسمی مایل است. حال در ادامه، برای تفهیم بیشتر این موضوع، به دیزاین روی جلد به‌عنوان یک مصداق آشنا پرداخته می‌شود.
دیزاین روی جلد
آلبوم‌های موسیقی، برای عرضه در بازار، نیازمند یک مابازای تصویری تحت عنوان روی جلد است. این تصاویر از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی با مخاطب موسیقی، پیش از خرید اثر ِ ارتباطی را این گونه می‌توان توصیف به شمار می‌آید. این ابزار کرد که مخاطب اثر، با دیدن روی جلد یک آلبوم موسیقی، در کوتاه‌ترین زمان، قضاوت اولیه‌ی خود را با تکیه بر عناصر تصویری شکل می‌دهد. با فرض اینکه موسیقی یکی از انتزاعی‌ترین هنرها است، رویکرد ساخت و پرداخت فرم در گرافیک دیزاین نیز، پیچیده‌تر و البته انتزاعی‌تر خواهد بود. بنابراین شیوه‌ی حل مسئله تا آنجایی که ممکن است از مصرفی بودن به بی زمان شدن نیل می‌کند. یعنی دیزاین می‌کوشد به جای رجوع به طرح‌واره های آشنا و سطحی مانند عکس صاحب اثر یا انگاره‌های باسمه‌ای چون کلید سل یا پنج خط حامل، با تکیه بر سیاق اثر، برگردانی تصویری از خود اثر ارائه کند.
این شخصی سازی برای یک آلبوم موسیقی برحسب تجربه نشان داده است که تصویر خلق شده، ماندگاری بیشتری برای مخاطب در نسبت با تصاویر مصرفی دارد. امروزه در بازار موسیقی، خیل عظیم روی جلدهایی با عکس‌های فیگوراتیو صاحبین آثار تولید شده است که جایگاه آلبوم موسیقی را از یک اثر شنیداری به یک کارت ویزیت مصرفی تنزل می‌دهد. اگرچه گرافیک برای موسیقی، کارکردی شیئی وارانه دارد اما باید به خاطر داشت گرافیک از آن جهت که پاسخ به همان نیاز برگردان تصویری از یک اثر موسیقی است، آیینه‌ی همان اثر نیز خواهد بود. روی جلدهای صفحات موسیقی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نمونه‌های موفق دیزاین به شمار می‌رود، اگرچه از ساخت آن‌ها بیش از ۴۰ سال زمان گذشته است اما برای بسیاری از علاقه‌مندان به موسیقی و همچنین گرافیک، صفحات آن سال‌های کانون، به حافظه‌ی تصویری چند نسل تبدیل شده است.
صفحات وینیل کانون
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نهاد نام آشنایی است که در گذشته‌ی نه چندان دور ایران، سرچشمه‌ی کارهایی در حوزه های مختلف بوده است که با گذشت سالیان هنوز پیشرو به حساب می آید. کانون در حوزه های مختلف هنرمندان و کارورزانی را تربیت کرده است که بسیاری از آن ها سبب پیدایش جریاناتی اصیل و ماندگار در فرهنگ و هنر شده اند. از انبوه تولیدات کانون می توان به انتشار اشاره کرد. گرافیک دیزاین این صفحات را طراحانی چون: فرشید مثقالی، مصطفی اوجی، نورالدین زرین کلک، ابراهیم حقیقی، یوتا آذرگین، احمد اسبقی، ستاره سنج و محمدرضا عدنانی عهده دار بودند. ارزترین ویژگی در دیزاین روی جلد این آثار، بومی اما به روز و کارآمد بودن آن ها است. در برخی از این تصاویر مانند صفحه‌ی شعرهای رودکی عینا از سنت های تصویری ایرانی اقتباس شده است. ویژگی دیگر که در اغلب آن ها می توان جست و جو کرد رویکرد تصویرسازانه کانون طراحان در اغلب تولیدات است. دلیل انتخاب این رویکرد نیز شاید جامعه‌ی هدف کانون یعنی کودکان و نوجوانان باشد اما با توجه به محتوای این آثار شاید هدف گذاری چیز دیگری است.
جمع بندی
حرفه‌ی گرافیک دیزاین نیز مانند سایر حوزه ها وابسته به توسعه‌ی فرهنگی است. نمی توان بدون توجه به وضع کنونی موسیقی و مصائب بی شمار آن در جمیع موارد، انتظار تولیدات پویا در گرافیک دیزاین برای آثار موسیقایی داشت؛ اما تنها خواسته ای که می توان از جامعه‌ی موسیقی مطالبه کرد این است که گرافیک دیزاین را همانند بخش های دیگر تولید آلبوم موسیقی در قالبی حرفه ای دنبال کنند، البته این انتظار شاید بی توجه به بستر فرهنگی امری علی حده باشد.
این نوشته اولین بار در ماهنامه هنر موسیقی به قلم امیر مهدی مصلحی منتشر شده است.
