یک روز صبح از خواب بلند می‌شوید و می‌بینید یکی از همان دانههای قرمز و بزرگ مشهور کنار لبتان زده که درمان سریعی ندارد و شما مجبورید با یک دستمال کاغذی جلوی دهانتان از خانه بیرون بروید. بد نیست با این مهمان‌های ناخواسته بیشتر آشنا شویم.
ویروسی به نام هرپس سیمپلکس عامل ایجاد تبخال است. این ویروس در دو نوع مشاهده می شودکه نوع اول سبب بروز تبخال روی لب و نوع دوم موجب بروز تبخال در دستگاه تناسلی می‌شود. نکته مهم آنجاست که اگر شما یک بار به تبخال که بیماری مسری است مبتلا شوید، این ویروس در سلول‌های عصبی پوستتان نهفته باقی می‌ماند و ممکن است دوباره به صورت عفونتی فعال در همان محل اول یا نزدیک به آن ظاهر شود.
وقتی ویروس بیدار می‌شود
اینکه چه شرایطی سبب می‌شود ویروس خفته دوباره بیدار شود، مقوله‌ای است که جا برای بحث بسیار دارد اما به طور خلاصه شرایطی همچون تب، آنفلوانزا، سرماخوردگی، فشارهای روحی و روانی، صدمات به لب یا جراحی‌های روی نواحی دهان و لب، قاعدگی، سوء تغذیه و قرار گرفتن در معرض نورخورشید از جمله این موارد هستند.
علایم و نشانه‌ها
علایم و نشانه‌های تبخال به این صورت است که در وهله اول یک تاول کوچک و دردناک پر از مایع روی یک نقطه سرخ و دردناک پوست بروز می‌کند که به طور معمول روی لب‌ها و نواحی داخل دهان است. سپس درد شدید و احساس مورمور شدن به سراغ بیمار می‌آید که اغلب یکی دو روز پیش یا پس از بروز تاول‌هاست و این علامت بسیار مهمی است. به خصوص احساس مورمور شدن و درد خفیف از علایم اولیه تبخال است که می‌تواند به عنوان یک زنگ خطر محسوب شود. در این مرحله اگر کسی متوجه عفونت تبخال شود، می‌تواند با استفاده از اقدامات پیشگیرانه جلوی تبخال را بگیرد. در نهایت تاول‌ها می‌شکنند و از آنها خونابه خارج می‌شود و یک زخم قهوه‌ای با حالتی ناخوشایند ظاهر می‌شود. این پروسه ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا کبره زرد رنگ تشکیل شود، سپس بریزد و پوست صورتی جای آن را بگیرد.
راه سرایت به دیگران
تبخال می‌تواند در نتیجه تماس مستقیم پوستی و بوسیدن، از فردی که تاول روی پوستش وجود دارد، به فرد دیگری منتقل شود. ویروس تا زمانی که ترشحات مرطوب در تاول وجود دارند، انتقال می‌یابد. استفاده از وسایل مشترک فرد آلوده مانند وسایل غذاخوری، حوله و وسایل غذاخوری، حوله و … نیز در صورت وجود تاول می‌تواند موجب سرایت بیماری شود. در طول بیماری شما باید حتی مراقب دستانتان نیز باشید. لمس کردن سایر نقاط بدن مانند چشم و دستگاه تناسلی می‌تواند بیماری را به باقی نقاط بدن انتقال دهد.
مراقبت تا رفع تبخال
ویروس تبخال در بدن کسی که در گذشته به آن مبتلا شده، باقی می‌ماند و به سادگی از بدن شخص خارج نمی‌شود. تبخال دوره‌ای ۷ تا ۱۰ روزه دارد و اغلب بدون درمان ناپدید می‌شود. شما می‌توانید از انواع کرم‌ها برای نرم کردن تبخال و مسکنها و کمپرس سرد و گرم برای تخفیف درد استفاده کنید. نکته بسیار مهم این است که تاول‌ها را فشار ندهید و سوراخ نکنید. وقتی روی لبتان تبخال زد. مصرف لبنیات و سیب زمینی را به دلیل داشتن لیزین افزایش دهید و از خوردن شکلات، کاکائو، غلات، بادام زمینی و ژله خودداری کنید. استفاده از کرم ضد ویروس آسیکلوویر و قرار دادن لایه نازکی از آن با استفاده از گوش پاک روی تبخال هر شش ساعت، دوره تبخال را کوتاه نمی‌کند اما ریزش ویروس از روی زخم را افزایش می‌دهد و در بهبود آن مؤثر است. اغلب پزشکان نیز برای خشک کردن تبخال از محلول‌های خاصی استفاده می‌کنند.
کی بریم دکتر؟
- اگر به بیماری مبتلا هستید که در دستگاه ایمنی شما اختلالاتی به وجود آورده است.
- اگر تبخال شما طی یک یا دو هفته بهبود پیدا نمی‌کند.
- در صورتی که بیماری شما شدید است و تبخال به طور مرتب در شما عود می‌کند.
سه نکته مهم:
- مسواک شما تا چند روز مکان خوبی برای ویروس تبخال است و می‌تواند سبب بازگشت ویروس به دهان شما پس از بهبود شود. بهترین کار این است که به محض فعال شدن تبخال، مسواک خود را دور بیندازید. مسواک را در حمام یا دست شویی قرار ندهید. ویروس تبخال در مکان‌های مرطوب رشد می‌کند و عمرش طولانی می‌شود.
- محافظت از لب‌ها در مقابل هرگونه عامل خارجی و محیطی مانند باد و اشعه خورشید، راهی برای جلوگیری از عود تبخال است. گاهی مواقع کمبود گروهی از ریز مغذی‌ها مانند آهن و ویتامین B سبب عود تبخال می‌شود.
- در سال ۸۵ برای اولین بار دکتر رسول توکلی روش واکسیناسیون بدن انسان در برابر ویروس تبخال را کشف کرد. اثر واکسن تبخال در حداقل میزان عود ویروس ۱۰ برابر و در حداکثر میزان عود ویروس ۲۶ برابر مؤثرتر از درمان‌های موجود است.
این مطلب اولین بار در ماهنامه صنایع بهداشتی و آرایشی منتشر شده است.
