بعضی وقت‌ها برعکس می‌شود خودی‌ها علیه هم لشکر راه می‌اندازند و نبرد داخلی شکل می‌گیرد. نبردی که هر دو سرش باخت است. یعنی آنچه که اساسش ایمنی و مراقبت است خودش عامل بیماری و دردسر می‌شود. سیستم ایمنی بدن اگر خوب کار نکند می‌تواند دشمن اصلی سلامتی باشد. این سیستم ایمنی خیلی بی‌خبر به یک جای بدن حمله می‌کند و فعالیت آن عضو را یا از کار می‌اندازد یا کاری می‌کند که دیگر مثل قبل نشود و یک جای کارش بلنگد. یکی از این بیماری‌هایی که عامل اصلی آن حمله سیستم ایمنی بدن یا همان جنگ داخلی است، تیروئیدیت هاشیموتو نام دارد. بیماری که در آن سیستم ایمنی بدن به تیروئید حمله می‌کند و آن را از هارمونی و هماهنگی با بقیه هورمون‌ها و غده‌های داخلی جدا می‌کند. یک اعلام جنگ تمام عیار. جنگی که بیشتر زنان میان‌سال را درگیر می‌کند. البته در کودکان و مردان هم دیده می‌شود اما خیلی کمتر از زنان. معروف‌ترین زنی که به این بیماری مبتلا شده اوپرا وینفری مجری، برنامه ساز، نویسنده و چهره معروف آمریکایی است.
بهتر است اول از همه با کاشف آن آشنا شوید. این بیماری را برای اولین بار هاکارو هاشیموتو در سال ۱۹۱۲ در آلمان شناسایی و معرفی کرد. شاید اسمش عجیب و غریب باشد اما عملکرد ساده و روشنی دارد. هاشیموتو وقتی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به تیروئید حمله کند. تیروئید یک غده شبیه بال پروانه است که در جلوی گردن قرار دارد. این غده هورمون تیروکسین و تری یدوتیرونین تولید و در داخل خون ترشح می‌کند تا بدن کار تولید انرژی و سوخت‌وساز را به خوبی و سر وقت انجام بدهد. این غده بخشی از سیستم غدد درون ریز بدن است و بیشتر هورمون‌های هماهنگ کننده فعالیت‌های بدن را تولید می‌کند. در بیماری هاشیموتو یک آنتی‌بادی برای مبارزه با آنزیم ساخته شدن هورمون تیروئید ساخته می‌شود. یعنی این آنزیم مهم از طرف سیستم ایمنی بدن فرد به عنوان یک دشمن ناشناخته معرفی می‌شود، به همین دلیل سیستم ایمنی بدن سریع یک آنتی‌بادی برای مبارزه و از بین بردن آن می‌سازد. وقتی این جنگ شکل می‌گیرد کمکم این آنزیم غیرفعال می‌شود و به تبع آن هورمون تیروئید هم به اندازه کافی ساخته نمی‌شود و غده تیروئید بزرگ می‌شود و گواتر و کم کاری تیروئید به عنوان مشکل اصلی بدن معرفی می‌شود.
چرا هاشیموتو بیشتر زنان میان‌سال را نشانه می‌گیرد؟
پزشکان معتقدند وقتی زنان به مرحله پیش یائسگی و یائسگی می‌رسند، تیروئید کم کارتر از همیشه است اما به دلیل اینکه این مسئله به تدریج و طی زمان بروز پیدا می‌کند ممکن است در سن پایین این بیماری را داشته باشید اما وقتی علائم آن تشدید می‌شود به وجود آن پی می‌برید.
هاشیموتو چه عوارضی دارد؟
- گواتر: وقتی غده تیروئید بزرگ می‌شود باعث گواتر می‌شود. کم‌کاری تیروئید اصلی‌ترین دلیل ایجاد گواتر است.
- ناراحتی قلبی: مشکات قلبی بیشتر به دلیل افزایش مقدار کلسترول بد به وجود می‌آید. کم‌کاری تیروئید یکی از دلایل بزرگ شدن قلب و ضعف آن می‌شود.
- افسردگی: هاشیموتو می‌تواند باعث بروز افسردگی در فرد بیمار شود.
- کاهش میل جنسی: این بیماری می‌تواند باعث کاهش میل جنسی در زنان شود.
- تولد نوزاد ناقص: هاشیموتو می‌تواند در زنان باردار باعث زایمان زودرس و تولد نوزاد ناقص شود. این نوزادان بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات ذهنی و رشد بدنی هستند. حتی امکان تولد نوزاد لب شکری هم وجود دارد.
چه کسانی بیشتر در معرض این بیماری هستند؟
کسانی که به بیماری خود ایمنی مبتلا هستند بیشتر از بقیه احتمال دارد که به بیماری هاشیموتو مبتلا شوند. افرادی که با بیماری ویتیلیگو دست و پنجه نرم می‌کنند. ویتیلیگو بیماری پوستی است که در آن پوست در بعضی مناطق رنگ طبیعی‌اش را از دست می‌دهد. کسانی که به بیماری آرتریت روماتوئید مبتلا هستند. آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی بیماری التهابی مفاصل و جزو بیماری‌های خود ایمنی مزمن به حساب می‌آید. زنان و افراد سیگاری و کسانی که دارای سابقه خانوادگی هستند بیشتر از بقیه در معرض این بیماری قرار می‌گیرند. کسانی که به بیماری آدیسون مبتلا هستند. در این بیماری افراد به دلیل آسیب غدد فوق کلیوی دچار مشکلات زیادی در تولید هورمون‌های مهم و مورد نیاز بدن می‌شوند. کسانی که دچار دیابت از نوع یک آن هستند بیشتر از بقیه به این بیماری مبتلا می‌شوند. افرادی که کم خونی خطرناک دارند. این افراد هم ممکن است بیشتر از بقیه خطر ابتلا به بیماری تیروئیدیت هاشیموتو را احساس کنند.
تیروئیدیت هاشیموتو چه نشانه‌هایی دارد؟
- پوست خشک و رنگ پریده
- حساسیت زیاد نسبت به سرما
- خستگی و بیحالی
- ورم و پف صورت
- یبوست
- خشن شدن و تغییر صدا
- افزایش وزن
- ضعف عضلات
- افسردگی
- طولانی شدن دوره عادت ماهیانه در زنان
- مشکل در باروری
- افت حافظه و اختلال در یادآوری
- موهای نازک و شکننده و ریزش موها
- کاهش ضربان قلب
- بزرگ شدن زبان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر هر یک از این نشانه‌ها را به خصوص خستگی و خشک شدن پوست و خشن شدن صدا را به صورت همزمان داشتید، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر کلسترول خونتان بالاست. اگر جراحی تیروئید داشته‌اید یا پرتو درمانی سر یا گردن و بالای قفسه سینه انجام داده‌اید باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر تحت هورمون درمانی هستید.
بارداری و بیماری تیروئیدیت هاشیموتو
قبل از بارداری باید از سلامت خودتان مطمئن باشید چون مشکلات تیروئید می‌تواند برای جنین خیلی خطرناک باشد. هورمون تیروئید در دوران بارداری نقش مهمی ایفا می‌کند. مغز و سیستم عصبی جنین برای ساخت و شکل‌گیری به هورمون تیروئید نیاز دارد. در سه ماهه اول بارداری جنین به تیروئید مادر نیاز دارد برای همین هم هست که زنان باردار روزانه به حدود ۲۵۰میکروگرمید نیاز دارند. همه زنان باردار باید برای جلوگیری از مشکلات حتماً آزمایش‌های غربالگری را انجام بدهند. به گفته کارشناسان تیروئید بدون نشانه و علامت دو تا سه مورد در هر ۱۰۰ حاملگی رخ می‌دهد. تیروئید درمان نشده در دوران بارداری می‌تواند با عوارض خطرناکی هم برای خود مادر و هم برای جنین همراه باشد مثل:
- فشار خون بارداری یا پره اکلامپسی
- سقط جنین
- کم خونی
- جدا شدن جفت
- خونریزی پس از زایمان
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزاد
- مرده زایی
- تولد نوزاد ناقص
عوامل اصلی بیماری هاشیموتو را بشناسید
پزشکان متخصص معتقدند ویروس یا باکتری می‌تواند یکی از دلایل اصلی این بیماری باشد. البته گروهی از آنها هم اعتقاد دارند ژنتیک و وراثت یک پای این ماجراست اما بیشتر آنها در اینکه این بیماری بیشتر زنان میان‌سال را درگیر می‌کند، اتفاق نظر دارند اما این عوامل هم می‌توانند تأثیرگذار باشند:
هورمون‌ها: به گفته متخصصان، این بیماری در زنان هفت برابر بیشتر از مردان رخ می‌دهد به همین دلیل نقش هورمون‌های جنسی در آن برجسته‌تر از بقیه هورمون‌هاست. بعضی از زنان بعد از زایمان دچار این بیماری می‌شوند که معمولاً درمان می‌شوند اما ۲۰ درصد از این افراد همچنان باید با این بیماری بجنگند.
ید: درست است ید برای تولید هورمون‌های تیروئید یک عنصر اصلی به حساب می‌آید اما وجود بیش از حد این عنصر می‌تواند یکی از عوامل تأثیرگذار در پیدایش این بیماری باشد.
بارداری: حاملگی ممکن است بر تیروئید تأثیر بگذارد. بعضی از زنان در دوران بارداری دچار مشکلات تیروئید می‌شوند که می‌تواند با عوارض خطرناکی برای جنین همراه باشد.
هاشیموتو را چطور می‌توان تشخیص داد؟
این بیماری را می‌توان با آزمایش خون، هورمون تیروئید و هورمون تحریک کننده تیروئید تشخیص داد.
آزمایش هورمونی: با یک آزمایش خون می‌توان مقدار هورمون غده تیروئید و غده هیپوفیز را تشخیص داد. اگر تیروئید کم‌کار باشد مقدار هورمون تیروئید کم و مقدار هورمون تحریک کننده تیروئید خیلی زیاد است.
آزمایش آنتی‌بادی: آزمایش خون آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید پراکسیداز را نشان می‌دهد. این آنزیم در غده تیروئید است و نقش مهمی در تولید هورمون‌های تیروئید ایفا می‌کند. یادتان باشد هاشیموتو بیماری‌ای است که آنتی‌بادی غیرطبیعی می‌سازد.
این بیماری چطور درمان می‌شود؟
هورمون درمانی بهترین روش برای درمان این بیماری است که پزشکان متخصص آن را انتخاب می‌کنند. اگر این بیماری باعث کمبود هورمون تیروئید شود پزشکان از لووتیروکسین استفاده می‌کنند. لووتیروکسین شبیه هورمون تیروکسینی است که از غده تیروئید ترشح می‌شود.
این مطلب اولین بار در ماهنامه تندرستی منتشر شده است.
