شش سال پیش عباس کیارستمی که در دهه ۶۰ در موج نوی سینمای ایران ظاهر شد و به یکی از معتبرترین کارگردانان جهان تبدیل شد، در پاریس فرانسه درگذشت. او کارگردان، فیلمنامه نویس، شاعر و عکاس بود که در سال ۱۹۹۷ برنده نخل طلای جشنواره کن برای فیلم «طعم گیلاس» شد. دلایل مرگ او هنوز مشخص نیست، اما اخبار مرتبط و برخی شایعات منتشر شد. در بیمارستان بستری شده بود، از یک خطای پزشکی که در جریان درمانش در ایران رخ داده بود، خبر داد.
اکنون با گذشت شش سال از مرگ کیارستمی، هنوز گزارش جامع و قانع‌کننده‌ای درباره دلایل مرگ کیارستمی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منتشر نشده است. همچنین واقعیت این است که نه تنها مقامات، بلکه رسانه های ایران نیز نتوانستند نقش خود را ایفا کنند و از روش های روزنامه نگاری تحقیقی برای کشف حقیقت ماجرا استفاده کنند.
رویکرد رسانه ها چه بود؟
ارزیابی رویکرد رسانه‌ها برای شفاف‌سازی مرگ کیارستمی نیازمند تحلیل محتوای مرتبطی است که از شش سال پیش تاکنون در این مورد منتشر شده است. اما مطالعه ای که در دانشگاه تهران توسط دکتر اعظم روادراد و مرضیه خلعتی انجام شد، برای مدت محدودی بر همین ارزیابی متمرکز شده است. در این مطالعه، آنها رویکرد رسانه‌ها را برای پوشش دلایل مرگ کیارستمی در زمانی که کیارستمی در بیمارستان بستری بود و اولین عمل جراحی خود را از ۷ مارس ۲۰۱۶ تا دو هفته پس از مرگ او، ۲۱ جولای ۲۰۱۶ انجام داد، مورد توجه قرار دادند.
آنها سعی کردند به این سوال پاسخ دهند: آیا خبرنگاران از طریق روزنامه نگاری تحقیقی به روشن شدن علت مرگ کیارستمی و تایید یا رد خطای پزشکی در این پرونده کمک کردند؟ همچنین پنج روزنامه ایران، کیهان، اطلاعات، جام جم و شرق را بررسی کردند. در این مطالعه، آنها هیچ مورد ایده آلی از روزنامه نگاری تحقیقی را پیدا نکردند.
همه چیز درباره قماربازان بد نیست
پسر کیارستمی به نام بهمن در تلاش است تا سرنخ هایی از مدارک درمانی پدرش مربوط به چهار عمل جراحی که قبل از مرگ انجام داده بود بیابد. وی در گفت و گو با یکی از خبرگزاری ها گفت: «مقامات گفته اند روند درمان کیارستمی محرمانه است. وی همچنین گفت: ما با مراجع و سازمان هایی مواجه هستیم که خود را مسئول پاسخگویی به پرسش های مردمی نمی دانند.
کیارستمی قبل از اینکه برای آخرین بار برای ادامه درمان به پاریس برود، فایل صوتی را برای بهمن ارسال کرد. او گفت: «همه چیز در مورد قماربازها بد نیست. گاهی اوقات می توان از آنها چیزی یاد گرفت. یکی از آنها این است که در شرایطی که در یک بازی باخت هستید، بهتر است بلند شوید و کنار بروید.”
عباس کیارستمی در ۱۳ تیر ۱۳۹۵ صندلی خود را در پاریس ترک کرد اما پرونده درمانی وی به دلیل خطای پزشکی باز است.
نویسنده: حمید جعفری
