چقدر به تغذیه و تغذیه مناسب اهمیت می‌دهید؟ آیا شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که به هر وعده‌ی غذایی خود توجه کافی دارید و آن را کامل، به موقع و با انتخاب صحیح میل می‌کنید؟ آیا از جمله افرادی نیستید که صبحانه را در مسیر منزل تا اداره یا مدرسه یا در اتوبوس و خودرو می‌خورند؟ آیا میدانید در هر وعده غذایی چه چیزی بخورید تا سالم بمانید و تندرست باشید؟ امیدوارم جواب‌هایتان امیدوار کننده باشد تا نگران بروز بیماریهایی نشوید که ممکن است خیلی زود به سراغتان بیاید. پوکی استخوان، بیماری قند، ضعف شدید جسمانی، زخم معده، نارسایی کلیه و …تنها بخشی از بیماریهایی است که شایع‌ترین علت آنها، فقط تغذیه نادرست است اما برای حل این مشکل چه باید کرد؟ نه تنها پزشکان، بلکه بسیاری از مردم عقیده دارند با تغذیه درست می‌توان مانع بروز بیماریهای حاد شد. استفاده از سبزی جات و لبنیات، گوشت سفید و میوه نه تنها به شادابی انسان کمک فراوان می‌کند، بلکه اعضای بدن را کارآمدتر کرده و آنها را برای مقابله با شرایط دوران میان سالی و پیری آماده‌تر می‌کند. در مقابل، فقدان تغذیه سالم، به هنگام کامل عوارض بدی را به همراه می‌آورد. شاید اولین بیماری که در ارتباط مستقیم با تغذیه بد به سراغ جسم انسان می‌آید، زخم معده باشد. اما واقعاً زخم معده چیست و چگونه ایجاد می‌شود.
زخم معده
معده انسان نخستین محل جذب و تجزیه مواد غذایی رسیده به بدن است. به این منظور، معده اسیدی را از جداره‌های خود ترشح می‌کند تا هضم غذا و تجزیه آن راحت‌تر صورت بگیرد. عمل ترشح اسید یا شیره معده طی یک فرآیند هورمونی و در ساعات خاصی انجام می‌شود و در صورتی که غذای رسیده به معده ناسالم یا ناکافی باشد، یا به همراه خود اسیدهای بالایی داشته باشد، نظم کار معده به هم خورده فرد دچار التهاب‌هایی میشودکه این التهاب‌ها یکی از عوامل اصل ایجاد زخم معده می‌شود. واقعیت آن است که در طی ۲۴ ساعت، حدود نیم گالن شیره یا اسید در معده ترشح می‌شود و به همراه خود، ضمن هضم غذا، میکوامرگانیسمها وارد شده از بین می‌روند. شاید این سئوال پیش بیاید که این میزان از اسید چگونه به دیواره‌های معده آسیبی وارد نمکند. جهت محافظت دیواره‌های ماهیچه‌ای معده در مقابل تخریب اسید، لایه مخاطی ضخیمی درون معده ایجاد شده است که البته با بلع برخی مواد غذایی و داروها (نظیر ایبوپوفن و آسپرین) این لایه در برخی نقاط تخریب می‌شود و همین امر سبب زخم شدن سلول‌های جداره بین معده و لایه محافظ می‌شود. به این موارد باید استعمال دخانیات و وجود استرس‌های روانی در فرد را نیز اضافه کرد اما از نظر پزشکی، مهم‌ترین عامل ایجاد زخم معده که با ورود این مواد به بدن ترکیب می‌شود، نوعی باکتری به نام «هلی کوباکتر پیلوری» (HELICOBACTER) است.
نشانه‌های زخم معده
دکتر علی عباس پور جانباز و متخصص می‌گوید: شایع‌ترین نشانه‌های زخم معده شامل درد سوزشی در شکم با خصوصیات زیراست: شبیه یک درد مبهم حس می‌شود یک تا سه ساعت پس از صرف غذا شروع می‌شود هنگام خالی بودن معده شروع می‌شود با صرف غذا از بین می‌رود. همچنین زخم معده با کاهش بی‌دلیل وزن، بی‌اشتهایی، احساس درد حین خوردن غذا، احساس ناراحتی در معده و تهوع خود را نشان می‌دهد.
عوارض بلند مدت
دکتر علی عباسپور، در خصوص عوارض بلند مدت زخم معده می‌نویسد: زخم معده در صورت درمان درمان نشدن، عوارض متعددی از جمله، خونریزی دستگاه گوارش را به همراه دارد، معمولاً در ۱۵ درصد از افرادی که زخم معده دارند، عارضه خونریزی دیده می‌شود.
باکتری خطرناکی که همه داریم!
هلیکو باکتر پیلوری با علامت اختصاری H6P نوعی از باکتری است که در معده همه افراد یافت می‌شود. البته آلودگی به آن در نقاط مختلف جهان متفاوت است. تحقیقات جدیدی که توسط تیم یک پزشکی در آمریکا انجام شده، نشان می‌دهد کشورهای در حال توسعه، تا ۸۰ درصد جمعیت احتمالاً تا قبل از ۲۰ سالگی به آن آلوده می‌شوند و با افزایش سن احتمال آلودگی به آن بیشتر می‌شود.
وضعیت زندگی غیر بهداشتی، اوضاع نامطلوب اجتماعی و اقتصادی، کمبود آب و غذای سالم و نبود بهداشت عمومی به ویژه برای دفع فاضلاب از جمله عواملی هستند که به انتقال و تکثیر باکتری در معده افراد منجر می‌شود. افزایش میزان باکتری در معده به التهاب معده و اثنی عشر (قسمت تحتانی معده و ابتدای روده کوچک) می‌انجامد. از میان این عده، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد به زخم معده دچار می‌شوند.
برای آنکه مبتلا نشویم
تصور تحمل درد و طی دوره‌های سخت درمان (که در ادامه به آن اشاره می‌شود) پیش از هر چیز این سؤال را مطرح می‌کند که چه بکنیم تا با این مشکل مواجه نشویم. تحقیقات نشان داده است. افراد برای اجتناب از ابتلا به بیماریهای زخم معده و زخم اثنیعشر، پیش از هر چیز باید وعده‌های غذایی خود را به صورت منظم و کامل صرف کنند. در این میان صبحانه جایگاه خاص خود را دارد. معده انسان در طول شب و هنگام استراحت، باقیمانده مواد بلع شده را هضم و به رودهها منتقل می‌کند، عمل تجزیه غذا به صورت کامل و دفع پسماندها در آنجا انجام می‌شود، معده اکنون خالی است و فرآیند ترشح شیره معده نیز جریان دارد. با آغاز روز، صرف یک وعده صبحانه کامل که ترکیبی از مواد لبنی مانند شیر، کره، خامه و پنیر است به همراه آرد سبوس‌دار و نان مرغوب و همچنین مقدار متناسبی از شیرینی و پروتئین معده را برای فعالیتی سازنده و سالم آماده می‌کند.
این مواد به راحتی هضم شده و در طول روز به ویژه در ساعات اولیه، مفیدترین و غنی‌ترین ویتامین‌ها مواد لازم برای سوخت و ساز بدن، به ویژه در بخش اعصاب و مغز را فراهم می‌کند. به همین خاطر توصیه می‌شود دانش‌آموزان و دانشجویان و آن دسته از افرادی که در فعالیت‌های نیمروزی خود نیاز زیادی به استفاده از سلول‌های خاکستری مغز دارند، در صرف صبحانه کامل درنگ نکنند. متخصصان دستگاه‌های گوارش معتقدند. اگر فرض کنیم فرد ساعت ۹ شب آخرین وعده‌ی غذایی خود را صرف کرده و ساعت ۶ صبح از خواب برخاسته، خواهید دید معده وی در ۹ ساعت دوره‌ی استراحت فرد، ک املا خالی شده و مواد تجزیه شده را به بخش‌های مختلف بدن رسانده است. اکنون باید کار رساندن مواد بیشتر برای فعالیت‌های سنگین و مهم نیمروزی را آغاز کند. لبنیات و به خصوص شیر به لحاظ داشتن کلسیم بالا که در فرآیند تفکر مصرف زیادی دارد، به شدت توصیه می‌شود. البته با توجه به اثر تحریک کنندگی کلسیم در ترشح اسید معده، حتی لبنیات نیز باید به میزان لازم مصرف نمود. به هنگام ظهر نیز یک وعده‌ی غذایی دارای پروتئین توصیه می‌شود. جسم انسان به واسطه فعالیت نیمروزی خسته شده و برای ادامه فعالیت تا هنگام شب نیاز به کالری بیشتری دارد و در این میان مواد پروتئینی به ویژه گوشت سفید و یا گوشت قرمز (به مقدار مناسب) و یا پروتئین‌های گیاهی مانند سویا، وظیفه خوبی بر عهده خواهند داشت.
بهتر است میان وعده‌هایی که ترکیبی از مغز میوه‌های مانند پسته، فندق و کمی گردو است در نظر گرفته شود تا ترشح اسید معده بی‌جهت به دیواره‌های آسیب نرساند. شب هنگام نیز بهتر است سه تا چهار ساعت قبل از خواب، صرف غذای سبک انجام شود تا به لحاظ شرایط فیزیکی فرد هنگام خواب، معده مجبور به فعالیت پیش از حد برای هضم غذا نشود. مصرف میوه به ویژه مرکبات در ساعات پایانی شب برای کمک به هضم بهتر غذا و تخلیه معده بسیار مفید و مؤثر است. مرکبات دارای نوعی اسید سازگار با معده هستند که عمل سوخت و ساز غذا را تسهیل می‌کنند به همین دلیل در رژیم‌های چاقی به فرد توصیه می‌شود صبح‌ها بعد از صرف صبحانه، مرکبات را در فهرست غذایی خود به مقدار زیاد بگنجانند.
چه نخوریم؟!
محققان چینی بر این باورند، مصرف قهوه، چای پر رنگ الکل و ادویه در بروز و تشدید زخم معده دخالت مستقیم دارند. به گفته این محققان، مصرف غذاهای ترش، شور، سبزیجات خام با احتمال آلودگی به این موضوع دامن میزند. به همین خاطر تصویه می‌شود از مصرف بسیار زیاد این غذاها اجتناب شود همچنین تا حد ممکن از مصرف قهوه و کافئین باید اجتناب شود. هنگام بروز درد در بخش‌های مختلف بدن سعی کنید بر استفاده از داروهای گیاهی و توصیه‌های طب سنتی به درد غلبه کنید و تا حد ممکن از مسکن‌های شیمیایی و مسکن‌های خانواده بروفن و آسپرین اجتناب شود.
مبتلایان به زخم معده
ضروری است افرادی که احتمال می‌دهند به زخم معده مبتلا شده‌اند، بلافاصله به یک پزشک متخصص دستگاه گوارش مراجعه کنند. پس از معاینات اولیه، کار درمان با تجویز داروهای ضد آنتیبوتیک آغاز می‌شود. اهداف درمانی در مبتلایان به زخم معده شامل برطرف کردن علائم، التیام زخم و معالجه بیماری و یا پیشگیری از بازگشت بیماری است. درمان از طریق رفع عفونت هلیباکتر (در صورت وجود) و یا خنثی سازی اسیدهای معده با داروهای خاص متمرکز خواهد بود. (آخرین راه پس از طی تمام این دوره‌ها، عمل جراحی خواهد بود) در عمل به بیماران توصیه شده است تا از مصرف موادی ک ه قبلاً به آنها اشاره کردیم خودداری کنند. از آنجا که برای این بیماران، احتمال انسداد مجرای خروجی معده وجود دارد، خوب جویدن غذاها و اجتناب از مصرف پوست مواد غذایی (سبزیجات و میوه‌ها) وعده‌های کم حجم و متعدد ددر کم کردن احساس درد و ناراحتی بسیار مؤثر هستند. تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده است مصرف اسیدهای چرب، امگا ۳ و و امگا ۶ در بهبود سریع بیماری نقش مهمی دارند.
این مطلب اولین بار در ماهنامه شاهد جوان منتشر شده است.
