طب سوزنی چیست؟
طب سوزنی یا آکوپانکچر (acupuncture) یکی از ابزارهای تشخیصی و درمانی طب چینی است که قدمت سه هزار ساله دارد. طب سوزنی روشی است برای پیشگیری و درمان گروهی از بیماری‌ها. روش انجام طب سوزنی وارد کردن سوزن در نقاطی مشخص روی سطح بدن به نام نقاط طب سوزنی است. در مواردی می‌توان به سوزن جریان الکتریکی وصل کرد. گاهی لازم است با استفاده از اشعه مادون قرمز یا حرارت ناشی از سوختن نوعی گیاه به نام موکسا سوزن را گرم کرد.
طب سوزنی چگونه عمل می‌کند؟
مکانیسم اثر طب سوزنی وادار کردن بدن به استفاده از پاسخ‌های فیزیولوژیک ذاتی خود برای درمان و بهبود عملکرد ارگان‌ها است. بر پایه تئوری طب چینی، انرژی حیاتی در کانال‌هایی با مسیر مشخص که اصطلاحاً مریدین (meridian) نام دارند، در داخل و روی سطح بدن جریان دارند. انرژی حیاتی و خون در مریدین ها مانند رود در سرتاسر بدن جریان دارند و نقش آنها پاکسازی محیط و تغذیه بافت‌های بدن است. بر پایه تئوری طب چینی مادامی که این جریان برقرار است، تمام ارگان‌ها می‌توانند در محیطی مناسب وظایف خود را انجام دهند. هر گونه انسداد در مسیر مریدین ها باعث اختلال در جریان گردش انرژی حیاتی و خون و در نتیجه حالات مرضی می‌گردد. با وارد کردن سوزن در نقاط طب سوزنی می‌توان جریان انرژی حیاتی و خون درون مریدین ها را تنظیم کرد. سوزن انسداد را رفع و جریان طبیعی را برقرار می‌کند. توضیح علمی مکانیسم اثر طب سوزنی به این صورت است که وارد کردن سوزن به بدن باعث تحریک سلول‌های سیستم عصبی و تعدادی دیگر از سلول‌ها می‌شود.
نتیجه این تحریک ترشح مواد شیمیایی خاص در موضع است که می‌توانند توسط جریان خون به نقاط دورتر حمل و در آنجا نیز منشاء اثر شوند. این مواد شیمیایی مانند هورمون عمل می‌کنند و در تنظیم عملکرد ارگان‌ها نقش ایفا می‌کنند. دسته‌ای از این مواد اختصاصاً به عنوان مهارکننده درد عمل می‌کنند. تعادل انرژی و بیوشیمیایی ایجاد شده به وسیله طب سوزنی باعث می‌شود بدن از مکانیسم‌های فیزیولوژیک ذاتی خود برای حفظ ثبات محیط داخلی بدن استفاده نماید. نتیجه این تعادل سلامت روحی و جسمی است.
طب سوزنی مبتنی برپزشکی نوین چیست و چه تفاوتی با نوع معمولی آن دارد؟
طب سوزنی یکی از روش‌های درمانی طب چینی است و قدمتی سه هزار ساله دارد. انتخاب نقاط طب سوزنی برای درمان بیماری‌های مختلف باید براساس اصول تشخیص طب چینی انجام شود. نوعی از طب سوزنی که به وسیله پزشکان دوره دیده انجام می‌شود. طب سوزنی مبتنی بر پزشکی نوین یا مدیکال آکوپانکچر (medical acupuncture) نامیده می‌شود.
طب سوزنی در درمان چه بیماری‌های کاربرد دارد؟
طب سوزنی عمدتاً در موارد کنترل درد استفاده می‌شود. اما این تنها مورداستفاده آن نیست. طب سوزنی به ویژه در حالات ناشی از اضطراب و هیجان و اختلالات روحی – عاطفی تأثیرگذار است. سازمان بهداشت جهانی طب سوزنی را برای موارد زیر مفید تشخیص داده است: بیماری‌های گوارشی: گاستریت (ورم معده)، افزایش ترشح معده، کولون اسپاستیک، یبوست، اسهال بیماری‌های تنفسی: سینوزیت، گلودرد، برونشیت، آسم، عفونت‌های راجعه ریوی بیماری‌های عصبی عضلانی: سردرد، پرش عضلات صورت، درد گردن، دردهای دنده‌ای، محدودیت حرکت مفصل شانه و آرنج تنیس بازان، انواع تاندونیت ها، استئوآرتریت، کمردرد، درد سیاتیکی ناراحتی‌های ادراری، اختلالات قاعدگی و مشکلات باروری
طول مدت درمان با طب سوزنی چقدر است؟
به طور معمول درمان‌های طب سوزنی هفته‌ای سه نوبت و در کل ده یا دوازده جلسه درمان نیم ساعته است. در مورد بیماری‌های مزمن جلسات درمانی به صورت هفته‌ای یک یا دو نوبت به مدت چند ماه انجام می‌شود.
عوارض جانبی طب سوزنی چیست؟
طب سوزنی تقریباً بدون عارضه است. بعد از انجام طب سوزنی عمدتاً تغییراتی در الگوی خواب، اشتها، دفع ادرار و مدفوع ایجاد می‌شود. این تغییرات به معنی آغاز اثرات درمانی طب سوزنی است. در مواردی ممکن است بلافاصله بعد از درمان حالت گیجی خفیف به بیمار دست دهد که با کمی استراحت از بین خواهد رفت.
سوزن‌های مورد استفاده به چه شکل هستند؟
آیا وارد کردن آنها به بدن دردناک است؟ سوزن‌های مورد استفاده نخی شکل، فولادی، یک بار مصرف و در اندازه‌های مختلف قابل تهیه می‌باشند. واکنش افراد به وارد کردن سوزن یکسان نیست. اکثر بیماران درد اندکی حس می‌کنند در حالی که گروهی دیگر هیچ دردی حس نمی‌کنند. بیمار پس از وارد شدن سوزن و قرار گرفتن در عمقی مناسب از پوست دیگر دردی حس نمی‌کند. میزان کبودی و تحریکات پوستی به مراتب از سوزن‌های توخالی که برای تزریق یا گرفتن نمونه خون استفاده می‌شوند، کمتر است. از آنجایی که سوزن‌ها یک بار مصرف هستند احتمال انتقال بیماری‌های عفونی از طریق سوزن وجود ندارد.
آیا باور و عقیده بیمار در نتیجه درمان با طب سوزنی مؤثر است؟
خیر. طب سوزنی با موفقیت روی گربه، سگ، اسب و حیوانات دیگر انجام شده است. این حیوانات هیچ گونه باوری نسبت به میزان تأثیر درمانی طب سوزنی ندارند. البته تفکر مثبت نسبت به اثربخشی طب سوزنی ممکن است میزان اثر آن را زیاد و تفکر منفی میزان اثر آن را کم کند.
این مطلب اولین بار در مجله راز بهزیستن به قلم دکتر امیررضا گلچیان منتشر شده است.
