فیلم سینمایی «بندتا» (Benedetta) جدیدترین اثر پل ورهوفن است که امسال در جشنواره بین‌المللی فیلم کن ۲۰۲۱ به نمایش درآمده.
ورهوفن فیلم‌ساز مشهوری است که بابت آثاری همچون «یادآوری کامل» (Total Recall)، «غریزه اصلی» (Basic Instinct)، «کتاب سیاه» (Black Book) و «او» (Elle) شناخته می‌شود. این فیلم‌ساز هلندی که هم در کشور خود و هم در هالیوود به فعالیت پرداخته نگاه خشن و بی‌پرده خاص خود را در آثار متنوعش به نمایش گذاشته است. ورهوفن بابت فیلم سینمایی او جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان را به خود اختصاص داد.
داستان فیلم سینمایی بندتا درباره یک راهبه تازه‌کار است که حوالی قرن ۱۷ میلادی به یک صومعه ایتالیایی می‌پیوندد و در این محیط وقایع عاطفی عجیبی را تجربه می‌کند. ورهوفن در این اثر سینمایی بخش عمده عوامل فیلم سینمایی «او» را مجددا به خدمت گرفته که از جمله آن‌ها می‌توان به ویرژینی افیرا بازیگر، دیوید بیرک نویسنده، آن دادلی آهنگ‌ساز و جاب تر برخ تدوین‌گر فیلم قبلی‌اش اشاره کرد.
بندتا با رضایت منتقدان بین‌المللی و منتقدان انگلیسی‌زبان مواجه شده است. منتقدان بین‌المللی مجله اسکرین در مجموع به این فیلم ۲.۷ ستاره از ۴ ستاره داده‌اند که نشان می‌دهد از نگاه آن‌ها فیلم اثری بوده متوسط اما بسیار نزدیک به خوب. بررسی ارزیابی منتقدان انگلیسی‌زبان از فیلم در وبسایت راتن تومیتوز حاکی از رضایت ۷۸ درصدی این گروه از منتقدان است که از مجموع ۱۸ نقد حاصل شده. همچنین از مجموع ۱۱ نقد گردآوری شده در وبسایت متاکریتیک ۷ نقد مثبت و ۴ نقد میانه بوده تا در مجموع برای فیلم نمره ۶۷ از ۱۰۰ به ثبت برسد.
در ادامه تکه‌هایی از نقدهای منتقدان انگلیسی‌زبان را می‌خوانیم که درباره جدیدترین اثر پل ورهوفن نوشته شده‌اند.
بی‌بی‌سی – نیکولاس باربر
امتیاز: ۱۰۰ از ۱۰۰
گرچه ممکن است فیلم در نگاه اول همچون یک اثر مضحک جعلی که در طنزهای هالیوودی عادت به دیدنشان داریم به نظر بیاید و البته که صحنه‌هایی در فیلم وجود دارند که ممکن است چنین دیدگاهی را هم تقویت کنند اما فیلم جدید فرانسوی ورهوفن که اولین فیلم او پس از «او» ساخته سال ۲۰۱۶ است، این نکته را یادآوری می‌کند که این کارگردان جایگاه والاتری از یک مبلغ صرف خشونت یا مسائل جنسی دارد.
فیلم بندتا در عمده زمان نمایشش اثری حساب‌شده، زیبا و حتی نوعی درام تاریخی سنتی است؛ رژه باشکوهی از لباس‌های ظریف و ساختمان‌های سنگی که به زیبایی با نور شمع روشن شده‌اند و با موسیقی ارکسترال آن دادلی همراه است. این اثر سینمایی را می‌توان بررسی متفکرانه سیاست و مذهب سازمان‌یافته در نظر گرفت و البته کاوشی بی‌نظیر در مفهوم ایمان.
فیلم به شکل عجیبی با وجود همه گفت‌وگوها درباره طاعون و قرنطینه به وضعیت این روزهای جهان هم ارتباط پیدا می‌کند؛ از صفت عجیب استفاده کردم چرا که ورهوفن فیلم را سه سال پیش جلوی دوربین برده است.
بندتا سرشار از طنزی شیطنت‌آمیز است، حتی زمانی که با قهرمان خود و عقایدش کاملا جدی برخورد می‌کند. در نهایت باید اشاره کرد که کنترل ورهوفن روی این تعداد از شخصیت‌ها، موضوعات و لحن‌ها تقریبا خود به معجزه شبیه است. این کارگردان تقریبا ۸۳ سال سن دارد و فیلم جدیدش با بهترین آثار کارنامه کاری‌اش برابری می‌کند.
تلگراف – تیم رابی
امتیاز: ۸۰ از ۱۰۰
بندتا دومین فیلم فرانسوی‌زبان ورهوفن پس از فیلم سینمایی او است که سال ۲۰۱۶ اکران شد.
بندتا صحنه‌های عجیب و غریب هم دارد اما به ندرت ممکن است بیننده را دچار کسالت کند. در کل باید گفت نقطه قوت این اثر سینمایی انسجامش نیست اما فیلم پر است از لحظاتی که مشتاقان شور و احساس را از تماشایش دست خالی برنمی‌گرداند.
عنصر طاعون در فیلم به شکل عجیب و غریبی امروزی به نظر می‌رسد، آن هم با در نظر داشتن اینکه ورهوفن فیلم را یک سال پیش هم کاملا برای جشنواره آماده کرده بود. یک نگهبان در دروازه‌های شهر فریاد می‌زند: «هر کس وارد می‌شود باید توسط پزشکان ما آزمایش شود.»
هالیوود ریپورتر – جوردن مینتزر
امتیاز: ۸۰ از ۱۰۰
اکنون مدت‌هاست که می‌دانیم پل ورهوفن، کارگردانی که آثار تابوشکنی چون غریزه اصلی، دختران نمایش (Showgirls) و او را کارگردانی کرده مجذوب زندگی عیسی مسیح شده است.
او زمانی از اعضای گروه سمینار مسیح بود که توسط رابرت فانک پژوهشگر آمریکایی کتاب مقدس تاسیس شد، زمانی قرار بود فیلمی درباره عیسی بسازد اما پروژه منحل شد و نهایتا با همکاری یک نویسنده دیگر سال ۲۰۰۷ کتاب عیسی ناصری را تدوین کرد؛ کتابی که به چندین زبان مختلف ترجمه شده است.
ممکن است کل ماجرای فیلم به نظر کمی پوچ برسد و البته شکی هم نیست که فیلم لحظاتی اغراق‌آمیز دارد اما اساسا فیلم‌های ورهوفن همواره اینگونه بوده‌اند چرا که آن‌ها همیشه خاصیتی هجوآلود داشته‌اند. فیلم‌های او با موضوعات ملتهبی همچون هژمونی آمریکایی (جنگاوران اخترناو)، استعمار (یادآوری کامل) و حکومت پلیسی (پلیس آهنی) سر و کار داشته‌اند.
به این ترتیب بندتا با نگرش پیچیده خود نسبت به ایمان کاتولیکی و قدرت‌هایی که آن را در ایتالیای دوران رنسانس تحت سلطه داشتند، از این قاعده مذکور مستثنی نیست.
البته نکات گفته‌شده به این معنا نیست که فیلم برخی از بینندگان خود را آزار نمی‌دهد، شاید حتی بشود گفت دسته‌ای از بینندگان خود را. به هر حال برخی از افراد این اثر را آزاردهنده خواهند یافت و چشم‌انداز فیلم در گیشه ایالات متحده هم به تاریکی اتاق‌هایی است که درون صومعه فیلم با نور ضعیف شمع روشن شده‌اند.
اسکرین‌دیلی – لی مارشال
امتیاز: ۵۰ از ۱۰۰
با ساخت فیلم سینمایی بندتا – اثری پرجنب‌وجوش درباره وجد جسمی و مذهبی – هر گونه تردید باقی‌مانده مبنی بر اینکه پل ورهوفن فیلم‌ساز ۸۲ ساله ممکن است میلش به ایجاد جنجال را از دست داده باشد، به کلی از میان رفت.
البته مساله اصلی شعفی نیست که کارگردان با آن از مخالفت و جنجال استقبال می‌کند، نکته اینجاست که این فیلم موردانتظار که اکرانش هم به تاخیر انداخته شد تا بتواند در اولین جشنواره حضوری فیلم کن به نمایش دربیاید، در واقع برای کارگردان نسبت به فیلم قبلی‌اش یک قدم بزرگ به عقب در نظر گرفته می‌شود.
هر دو اثر روی یک شخصیت زن قوی، کنترل‌گر و غیرقابل پیش‌بینی تمرکز دارند اما فیلم سینمایی او هم‌زمان که صراحت داشت واجد نوعی ظرافت کامل هم بود؛ تا حدودی البته بابت بازی باشکوه لایه لایه ایزابل هوپر.
حال بندتا هم قصد دارد ظرافت را در موضوع پس‌زمینه‌اش هویدا کند؛ اینکه چطور زنی خارج از طبق اشراف میتواند قدرت بگیرد و در جهانی کاملا مردانه صاحب نفوذ شود.
