انسان‌ها بیش از یک‌سوم زندگی خود را در محیط‌های کاری که دارای عوامل مخاطره‌آمیز است، سپری می‌کنند. در بخشی از اعلامیه اجلاس جهانی ریو در زمینه محیط و توسعه پایدار، بهداشت به عنوان یک استراتژی بااهمیت تلقی شده است که نه تنها سلامت شاغلان، بلکه تأثیر مثبت و قابل‌ملاحظه‌ای در بهره‌وری و کیفیت محصولات، انگیزش کاری، رضایت شغلی و در نهایت کیفیت کل زندگی افراد جامعه دارد. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، اگر خدمات بهداشت به طور مناسب و مؤثر برای تمام شاغلان فراهم نشود، سبب کاهش ظرفیت‌های کاری و در نتیجه زیان اقتصادی به میزان ۱۰ تا ۲۰ درصد تولید ناخالص ملی می‌شود. مطالعات دیگری نشان می‌دهد ۷۵ درصد افرادی که با کامپیوتر کار می‌کنند، به دلیل غیراستاندارد بودن شرایط کاری به نحوی دچار اختلال سلامتی هستند که این اختلالات عبارت‌اند از: خستگی، تاری و نزدیک بینی چشم، درد گردن و پشت، نور گریزی. این افراد در عین حال از نور ناکافی و درخشندگی صفحه نمایش نیز شکایت دارند. طبق تحقیقات، گردن درد یک بیماری شایع نزد کارکنان است و عوارض ناشی از تروماهای تکراری برای مشاغلی چون اپراتورهای کامپیوتر، تایپیست‌ها و کارکنان پشت‌میزنشین به وفور دیده می‌شود. در این بین، فعالان بازار سرمایه ایران که در بخش‌های مختلف این بازار (اعم از سازمان بورس، بورس‌ها، کارگزاری‌ها، شرکت‌ها، تأمین سرمایه‌ها و…) حضور دارند، شغلی پراسترس، پرتنش، پرمسئولیت توام با تحرک بسیار پایین دارند که فرسایش جسمی و روحی بالایی را برای آنها ایجاد می‌کند. بر این اساس، ماهنامه بورس در راستای مسئولیت اجتماعی و ارتقای بهداشت فعالان بازار سرمایه، مقالات ساده‌ای را در این خصوص برگرفته از کتاب طب استخوان (استئوپاتی) تألیف «موسی افشار نجفی،» متخصص استئوپاتی منتشرمیکند.
پوکی استخوان
پوکی استخوان (استئوپروز) شایع‌ترین بیماری متابولیک استخوان است. در استئوپروز، کاهش همزمان در قسمت معدنی و قسمت آلی استخوان به طور متناسب، سبب کاهش مقدار کلی استخوان با ترکیب طبیعی می‌شود. در طول زندگی، خانمها ۵۰ درصد استخوان های ترابکولر و ۳۰ درصد استخوان های کورتیکال خود را از دست می‌دهند.مهم‌ترین عارضه استئوپروز، شکستگی استخوان لگن است که در یک سوم خانم‌های با سن بالا و یک ششم آقایان با سن خیلی بالا، رخ می‌دهد. دانسیته (فشردگی) استخوان ها در هنگام بلوغ به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، به طوری که در اوایل جوانی دو برابر دوران کودکی می‌شود. عوامل متعددی در میزان حداکثر تراکم استخوان موثرند که شامل عوامل ژنتیک، جنس، نژاد و فعالیت فیزیکی است. بعد از رسیدن دانسیته استخوان به حداکثر، این دانسیته مدتی در سطح ثابت می‌ماند و سپس شروع به کاهش می‌کند. در خانمها از دست دادن استخوان قبل از یائسگی شروع می‌شود و در مردان از دهه سوم تا پنجم، آغاز می‌گردد. میزان از دست دادن استخوان در حوالی زمان یائسگی در خانمها به شدت افزایش می‌یابد. استئوپروز معمولاً تا زمانی که شکستگی رخ ندهد، بدون علامت است. شکستگیهای مهره‌ها اغلب با استرس اندکی مانند عطسه، سرفه یا خم شدن به جلو، رخ می‌دهند. شکستگیهای متعدد می‌تواند سبب تغییر شکل ستون فقرات شده و ایجاد گوژپشتی نماید و در نتیجه قد شخص، کوتاه گردد. اگرچه اغلب این شکستگی‌ها با درد حاد همراه است که به تدریج در عرض چند هفته از بین می‌رود.
اصلاح پوکی استخوان
برای پیشگیری از پوکی استخوان، استفاده از میزان کلسیم کافی در دوران رشد و ورزش‌های مناسب، نقش اساسی دارند. در مرحله درمان، درمان دارویی برای جلوگیری از دست رفتن بیشتر استخوان و در نتیجه پیشگیری از شکستگی نقش اساسی را دارد که شامل موارد زیر است: کلسیم: با افزایش سن میزان کلسیم مصرفی و نیز میزان کلسیم جذب شده در دستگاه گوارش کاهش می‌یابد و در نتیجه افراد در این سنین نیاز به کلسیم مکمل به میزان ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم دارند. کلسیم می‌تواند از دست دادن استخوان را به تأخیر بیندازد، اما آن را متوقف نمی‌کند. از طرفی مصرف مقدار کافی کلسیم در سنین رشد می‌تواند میزان حداکثر دانسیته استخوان را افزایش دهد، لذا در نوجوانان و ابتدای جوانی توصیه به مصرف روزانه ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم مکمل روزانه می‌شود.
ویتامین D: کمبود ویتامین D علت عمدهای برای کاهش جذب کلسیم است که اغلب موارد تشخیص داده نمی‌شود. در افراد مسن به دلیل کاهش مصرف ویتامین D و کاهش تابش آفتاب به پوست، کمبود ویتامین D امر شایعی است که سرعت از دست دادن استخوان را افزایش می‌دهد. میزان مصرف ویتامین D برای افراد ۱۹ تا ۵۰ ساله، روزانه ۲۰۰ واحد و برای افراد ۵۱ تا ۷۰ ساله، روزانه ۴۰۰ واحد و برای افراد بالای ۷۰ سال، روزانه ۶۰۰ واحد است.
استروژن: استفاده از استروژن چه به صورت خوراکی و چه به صورت پوستی از دست رفتن استخوان در خانم‌هایی که کمبود استروژن دارند، جلوگیری می‌نماید. استفاده از هورمون جایگزین در خانمها باید به طور دقیق و با در نظر گرفتن سابقه به رخ بیماری‌ها، انجام گیرد.
تومورهای استخوان
تشخیص و درمان صحیح تومورهای استخوانی یکی از مسائل نسبتاً مشکل است. بعضی از این تومورها، هیچ گونه خطر جانی برای بیمار ندارند و اختلالی در کار عضو ایجاد نمی‌کنند. درحالی که دسته دیگر خطرناک و کشنده‌اند و اختلالات قابل ملاحظه‌ای در کار عضو مبتلا به وجود می‌آورند.
تومورهای خوش‌خیم استخوانی
دارای علت مشخصی نیستند و رشد آنها بسیار آهسته است. این تومورها به اعضای مجاور دست‌اندازی نمی‌کنند و متاستاز (انتقال سلول‌های سرطانی به مناطق دور از تومور اولیه) نمیدهند. این تومورها، ممکن است نشانه‌های بالینی مشخصی نداشته باشند و به طور اتفاقی، ضمن رادیوگرافی به علل مختلف کشف شوند. شکایت عمده این بیماران درد خفیف موضعی، تغییر شکل عضو و علایم مربوط به فشار روی اعضای مجاور (رگ‌ها و اعصاب) است. این تومورها متاستازنمیدهند، ولی به ندرت ممکن است تغییر ماهیت دهند و به تومورهای بدخیم تبدیل شوند. بعضی از ضایعات استخوانی که به صورت تومورهای خوش‌خیم استخوانی خود نمایی می‌کنند از نظر آسیب شناسی تومور نیستند و دسته‌ای از آسیب شناسان آنان را به نام آسیب‌های واکنشی استخوان می‌خوانند. به عقیده این متخصصین، این ضایعات معمولاً در اثر واکنش استخوان نسبت به تحریعاتی که علت آن مشخص نیست، به وجود می‌آیند.
تومورهای بدخیم استخوانی
علت این تومورها نیز مشخص نیست، ولی در بعضی افراد شایع‌تر است. این تومورها برخلاف تومورهای خوش‌خیم، سریع رشد می‌کنند و به بافت‌های مجاور دست اندازی می‌کنند و به نقاط دوردست هم متاستاز می‌دهند و غالباً باعث مرگ و میر بیماران می‌شوند. درد، معمولاً در ابتدا خفیف و متناوب است، ولی به تدریج شدت می‌یابد و دایمی می‌شود و معمولاً در شب شدیدتر است. تورم عضو و تغییر شکل آن که به تدریج، شدیدتر می‌شود. حساسیت موضعی. در مواردی که تومور در اندام پایینی است، بیمار ممکن است به علت لنگیدن مراجعه کند.
شکستگی مرضی، ممکن است بیمار برای اولین بار به علت شکستگی مرضی مراجعه کند و پس از پرتونگاری به وجود ضایعه پی برده شود. معمولاً شدت ضربه برای ایجاد این شکستگی، بسیار جزئی است. در مراحل پیشرفته، به تدریج حال عمومی بیمار بدتر می‌شود. کاهش وزن، کم خونی و بی اشتهایی به علایم قبلی اضافه می‌شوند. تومور در اثر رشد سریع خود به تدریج روی رگ‌ها و اعصاب مجاور فشار می‌آورد یا به بافت‌های مجاور دست اندازی می‌کند و دردهای غیرقابل تحمل ایجادمیکند. گاه تومور زخمی می‌شود و بیمار به علت خونریزی زیاد می‌میرد. هم چنین قبل از پیدایش آنتی‌بیوتیک ها، عفونت‌های استخوان و مفاصل نه‌تنها باعث معیوب شدن عضو مبتلا می‌شدند، بلکه گاه موجب مرگ و میر بیماران نیز می‌گردیدند. امروزه با تشخیص صحیح و به موقع و درمان با آنتی بیوتیک ها و اعمال جراحی، عوارض فوق به ندرت دیده می‌شوند.
این مطلب اولین بار در ماهنامه بورس به قلم موسی افشار نجفی منتشر شده است.
