تعطیلات و تابستان فرصتی عالی برای سفر است که معمولاً همه سعی می‌کنند چند روزی را از شهر و مشغله‌های زندگی دور شوند و آب و هوایی عوض کنند. در این میان گاه خانم‌های باردار به علت اینکه منتظر تولد نوزاد جدید هستند، خود را از سفر محروم می‌کنند. اما آیا واقعاً سفر در دوران بارداری توصیه نمی‌شود!؟ بارداری عامل منع سفر نیست؛ به شرط اینکه تمام شرایط عالی باشد و خانم باردار جزء کسانی نباشد که حاملگی پرخطر را طی می‌کنند. در صورتی که پزشک، استراحت تجویز کرده است، باید این نکته رعایت شود. به علاوه اگر منتظر دوقلوهای نازنین هستید نیز باید از خیر سفر رفتن بگذرید. حاملگی دوقلو جزء موارد خطرناک است، زیرا معمولاً نوزادان زودتر از موقع متولد می‌شوند.
به‌طور کلی سه نوع خطر خانم باردار را در سفر تهدید می‌کند: حمل‌ونقل، بیماری‌های عفونی مقصد و بهداشت فردی. مسافرت به مناطقی که نوعی بیماری در آنجا شیوع دارد:
– اگر قصد دارید به شهر یا کشوری سفر کنید که نیاز است واکسن بزنید، توجه داشته باشید که برخی واکسنها برای خانم باردار توصیه نمی‌شود. واکسنهای غیرفعال مانند کزاز و دیفتری بی خطرند، اما از تزریق واکسنهای فعال (سرخجه، اوریون، سرخک، آبله مرغان و BCG) باید اجتناب کرد. در موارد ضروری واکسن تب زرد مانعی ندارد، اما بهتر است پس از سه ماهه اول انجام شود.
– بیماری‌های عفونی از جمله مالاریا بیماریهایی است که برای خانم حامله بسیار خطرناک است و باید از سفر به مناطقی که احتمال ابتلا به آن وجود دارد، صرف نظر کرد. خانم‌های باردار باید در برابر پشه‌ها از خود محافظت کنند. داروهای پیشگیری از مالاریا نیز باید مصرف شود، اما توجه داشته باشید که برخی از آنها در دوران بارداری توصیه نمی شود. اما کلروکین و کینین از جمله داروهای مجاز هستند.
– شرایط مقصد را حتماً بشناسید و مکانی را انتخاب کنید که از لحاظ بهداشتی تضمین شده باشد. در هر صورت به مواد غذایی و آب آشامیدنی بسیار دقت کنید و هیچ داروی جدیدی را خودسرانه مصرف نکنید. اسهال را نیز جدی بگیرید؛ زیرا کمبود شدید آب بدن تأثیر سوئی بر مادر و جنین دارد. حتماً قبل از سفر با پزشک مشورت کنید.
مسافرت طولانی با هواپیما
سفر با هواپیما در ماه‌های آخر بارداری خطری برای مادر ندارد؛ البته اگر مادر ناراحتی‌هایی از قبیل دیابت کنترل نشده، مشکلات جفت، فشار خون بالا و احتمال زایمان زودرس نداشته باشد. بیشتر شرکتهای هواپیمایی در ماه‌های آخر برای اجازه پرواز به خانم باردار گواهی پزشک درخواست می‌کنند و در روزهای نزدیک زایمان مانع از سوار شدن مادر به هواپیما می‌شوند. نکته دیگر اینکه صندلی‌های هواپیما تنگ است و برای خانم باردار مناسب نیست. به علاوه حساسیت به پرواز در دوران بارداری تشدید می‌شود و حالت تهوع را به همراه دارد. برای پیشگیری از تورم پاها، کفش‌های راحت بپوشید و مرتب در هواپیما جابجا شوید.
اتومبیل
حتماً کمربند ایمنی را ببندید! دقت کنید که بارداری، دلیلی برای نبستن کمربند ایمنی نیست. پزشکان زنان و زایمان این نکته را توصیه می‌کنند، زیرا کمربند از مادر و جنین محافظت می‌کند. برای استفاده از کمربند ایمنی باید بخش پایینی کمربند در زیر شکم زن حامله قرار گیرد و از روی ران‌ها عبور داده شود و بخش شانه‌ای کمربند ایمنی باید بین دو سینه قرار گیرد.
کمربند باید طوری بسته شود که زن حامله تا آنجا که ممکن است احساس راحتی کند. از مسافت‌های طولانی بیش از دویست یا سیصد کیلومتر در روز و از تکان‌های شدید بپرهیزید. به طور منظم برای پیاده‌روی و دراز کردن پاها، از ماشین پیاده شوید و فراموش نکنید که هر تصادفی ممکن است به سقط جنین منجر شود.
قطار؛ بهترین انتخاب
قطار بهترین روش حمل‌ونقل در دوران بارداری به حساب می‌آید، زیرا مطمئن‌تر است و باعث خستگی زیاد نمی‌شود. به‌علاوه در قطار می‌توان مرتباً راه رفت. در این شرایط صندلی نزدیک راهرو را انتخاب کنید تا رفت‌وآمد هم‌سفران، شما را اذیت نکند. هر سه تا چهار ساعت حداقل یک لیتر آب برای جلوگیری از هدر رفتن آب بدن بنوشید. برای جلوگیری از عفونت‌های ادراری از وسایل بهداشتی استفاده کنید.
بارداری می‌تواند آرامش بخش و مفرح باشد، به شرطی که چند نکته را مورد توجه قرار دهید: برنامه مسافرتی خود را در سه ماهه دوم بارداری قرار دهید (هفته ۲۸-۱۴ بارداری،) زیرا در سه ماهه اول بارداری خطر سقط جنین وجود دارد. همچنین در سه ماهه سوم (از ۲۸ هفتگی به بعد،) احتمال زایمان زودرس وجود دارد. از نشستن به مدت طولانی خودداری کنید و حداقل هر یک تا دو ساعت یکبار قدم بزنید و بدن خود را بکشید. در هواپیما یا قطار، هر چند به مدت کوتاه قدم بزنید؛ زیرا حتی قدم زدن کوتاه مدت باعث بهبود جریان خون می‌شود و از ورم پاها جلوگیری می‌کند. غیر از وعده‌های اصلی غذا میان وعده هم مصرف کنید. کیفی شامل ساندویچ‌های کوچک، کشمش، نان‌های سبوس‌دار و میوه و سبزیهایی مثل سیب و هویج همراه خود داشته باشید. لباس گشاد و راحتی بپوشید. همچنین کفش راحتی به پا کنید. همراه خود بالش کوچکی برای جلوگیری از کمردرد داشته باشید.
حتماً یک کپی از گزارش‌های بارداری خود -که از پزشک یا مامای خود دریافت کردهاید- با خود داشته باشید. اگر به نقاط دوری مسافرت می‌کنید، بیمارستان‌هایی را که به مقصد مورد نظر شما نزدیک‌ترند، شناسایی کنید تا در صورت لزوم به آنها مراجعه کنید. یک لیست از نام و شماره تلفن‌های افرادی که در مواقع اضطراری بتوان با آن ها تماس گرفت تهیه کنید و در کیف دستی خود همراه داشته باشید. اگر سفرتان طولانی است، برای موارد اضطراری، مشخصات و آدرس یک پزشک مورد اعتماد را در مقصد بشناسید یا از پزشک خود بخواهید شما را در این مورد راهنمایی کند. داروهای خاص و ویتامین‌هایی را که باید روزانه مصرف کنید، همراه خود ببرید.
مشخص نیست که در مقصدتان بتوانید آن ها را تهیه کنید. نسخه پزشک خود را هم همراه داشته باشید؛ ضرر ندارد. سفر باید برای شما تجدید انرژی باشد نه اینکه خودش عامل ایجاد استرس شود، پس سعی کنید با درست‌ترین و بهترین انتخاب‌ها آسودگی خیال خود را فراهم کنید. سبک سفر کنید. چمدان چرخ‌دار و یا ساکی که به‌راحتی بتوانید آن را روی دوش بیندازید، انتخاب کنید. اگرچه توصیه می‌شود که یک هم‌سفر داشته باشید، ولی اگر تنها هستید، باید به این فکر کنید که همیشه هم در وقت لزوم، باربر یا آدم مهربانی دم دستتان نیست که در حمل چمدان کمکتان کند، پس باید بتوانید خودتان از عهده‌اش بربیایید. وقت زیادی برای رفتن به فرودگاه و یا ایستگاه بگذارید که اگر اتفاقی افتاد یا در ترافیک گیر کردید، دچار استرس نشوید. زودتر هم اگر رسیدید، همراه داشتن کتاب و موسیقی به دادتان خواهد رسید. در دوران بارداری خیلی بیشتر از قبل به دستشویی نیاز دارید. هرجایی که دستشویی تمیزی پیدا کردید استفاده کنید!
می‌توانید کیفی مخصوص دستشویی در سفر همراه داشته باشید و در آن دستمال کاغذی جیبی (یا از همین دستمال‌های رولی که مقوای آن را بیرون کشیده‌اید تا جای کمتری در کیف بگیرد،) دستمال مرطوب، مایع یا ژل پاک کننده و ضد عفونی کننده دست (آنتیباکتریال) قرار دهید. در هواپیما نزدیک‌ترین صندلی‌ها به دستشویی را انتخاب کنید. صندلی‌های راهرویی، ردیف‌های خیلی جلو یا خیلی عقب هواپیما مناسب‌ترند. سفر هرچه طولانی‌تر باشد، مشکلات مسافر با ساعت تنظیم خواب هم بیشتر می‌شود. تا جایی که می‌توانید به کشورهایی که بیشتر از چهار ساعت اختلاف دارند سفر نکنید.
خستگی، سوء هاضمه و سوزش سر دل، گرفتگی عضلات پا، یبوست، ترشحات و تکرر ادرار، تجربه‌های مشترکی است که معمولاً مادران باردار در سفر دارند. اگر خونریزی، لخته شدن خون زیر پوست، گرفتگی و دردهای شکمی، پاره شدن غشای پوست ساق پا به علت ورم شدید، سردرد و مشکلات بینایی داشتید، به پزشک مراجعه کنید. قبل از پرواز غذا و نوشیدنی‌های نفخ دار نخورید. اشعه گیتهای ورودی و خروجی برای جنین ضرر ندارند، نگران نباشید. از کاهش فشار هوای داخل کابین هواپیما در ارتفاع هم نگران نباشید، چون جنین اکسیژن دریافتی خود را از هموگلوبین جنینی تأمین می‌کند و این کاهش فشار، تأثیر بسیار کمی بر اکسیژن دریافتی جنین دارد. در پایان می‌توان گفت که مادران باردار با پیش بینی‌های مناسب و اجازه پزشک می‌توانند با خیال راحت برای تعطیلات به مسافرت بروند و سفری شاد و راحت داشته باشند.
این مطلب اولین بار در نشریه هدیه مهر به قلم مریم کوچکی منتشر شده است.
