از دیگو مارادونا (Diego Maradona) تا آخرین رقص (The Last Dance)، در این مقاله بهترین مستندهای ورزشی از اسطوره‌های جهان را نام می‌بریم.
زندگی و تلاش‌های ورزشکارانی که مستندهای متعددی از هر کدامشان ساخته می‌شود از این جهت جالب توجه هستند که ورای تأثیرگذاری‌ا‌شان در یک رشته‌ی ورزشی خاص، می‌توانند الگوهای مناسبی برای هر کدام از ما باشند که با فراز و فرودهای زندگی دست و پنجه نرم می‌کنیم و بدون شک شنیدن و دیدن داستان زندگی آن‌ها می‌تواند انگیزه و درسی باشد که در هیچ مدرسه و دانشگاهی تدریس نمی‌شود.
به نظر می‌رسد مردم تصور می‌کنند که داستان زندگی تمامی اسطوره‌های ورزشی را می‌دانند و شاید دیدن مستند برایشان به اندازه‌ی یک فیلم سینمایی جذابیت نداشته باشد. اما یک مستندساز می‌تواند با دید متفاوت و تمرکز بر تنها بخشی از تاریخ، فیلمی بسازد که روایات روزمره‌ی ورزشی اغلب فاقد آن هستند.
هر مستند تاریخی باید به تصاویر بایگانی متکی باشد و ژانر ورزشی هم از نظر دسترسی و هم از نظر کیفیت فیلم از یک قابلیت باورنکردنی برخوردار است. این ژانر از نظر تعدد موضوعات هم دارای امتیاز است. ورزشکاران اغلب به شکل عجیبی از اعتماد به نفس فوق‌العاده‌ای برای بازی در فیلم برخوردار هستند. هر فردی، از لبران جیمز گرفته تا محمدعلی کلی زندگی پر از تحقق آرزوها، تردیدها، وسوسه‌ها، شرم‌ها و شکوه خود را دارند و از آنجا که ورزش میدانی است که آمریکایی‌ها و شوروی‌ها می‌توانند با هم رو در رو شوند، جایی که صرب‌ها و کروات‌ها می‌توانند با هم دیدار کنند، جایی که بلندگوهای استادیوم می‌توانند علیه جنگ صحبت کنند و مهاجمان مجارستانی می‌توانند به یک افسانه‌ی اسپانیایی تبدیل شوند، انتظار می‌رود به‌زودی مستندهای ورزشی به هرجایی نفوذ کنند؛ فارغ از سیاست، نژاد، رنگ و جنسیت.
آنچه در ادامه می‌خوانید داستان‌های ناگفته‌ی ستاره‌های جهان ورزش و اتفاقات تاریخی این دنیای پر شور و رقابتی است که گاهی تحت تأثیر مسائل سیاسی و اجتماعی قرار گرفتند و گاهی مانند یک فیلم سینمایی ترسناک روایات عجیب و باورنکردنی را ارائه می‌کنند.
۱. دیگو مارادونا (Diego Maradona)
- کارگردان: آصف کاپادیا
- محصول: ۲۰۱۹
- مدت زمان: ۱۳۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۷۸ از ۱۰۰
در ۲۵ نوامبر ۲۰۲۰، اخبار مبنی بر فوت دیگو مارادونا اسطوره‌ی فوتبال آرژانتین در شصت سالگی که اغلب او را بزرگترین بازیکن تاریخ می‌دانستند جهان را شوکه کرد. مارادونا بعد از دوران بازی‌اش با وجود اعتیاد به مواد و مشکلات سلامتی که برایش پیش آمده بود باز هم توجه مردم را جلب می‌کرد و عده‌ای او را می‌پرستیدند. از همین روی مرگ او برای جهان شوک‌آور بود. شاید به این دلیل که او اغلب دید متفاوتی نسبت به زندگی داشت. حدود پنج سال قبل از مرگ او، آصف کاپادیا، کارگردان مستندهای برجسته، مأموریت خود را آغاز کرده بود تا یک فیلم مستند درباره‌ی این موضوع بسازد که چرا و چگونه مارادونا چنین جذابیتی برای طرفدارانش در سراسر جهان داشت و چگونه برای کنترل قدرت و شهرتش تلاش می‌کرد. این فیلم‌ساز حتی موفق شد مصاحبه‌ای نادر و بسیار شگفت‌انگیز با خود مارادونا داشته باشد.
داستان این فیلم با انتقال مارادونای آرژانتینی به ناپولی در سال ۱۹۸۴ آغاز می‌شود که در نهایت از آن به‌عنوان بهترین دوران حرفه‌ای این بازیکن یاد می‌شود. او به شهرت عظیمی رسید و الهام‌بخش گروه بزرگی از مردم شد، اما خیلی زود این شهرت و محبوبیت او را به ورطه‌ی سقوط کشاند. مستند کاپادیا پرتره‌ای زیبا از تناقضات فراوان مارادونا است. این مستند با تمرکز بر دهه‌ی ۸۰ میلادی و فوتبال باشگاهی مارادونا، بین زندگی خصوصی و اجتماعی او که یکی از مشهورترین ورزشکاران جهان بود، تعادل زیبایی برقرار می‌کند.
۲. سر الکس فرگوسن؛ هرگز تسلیم نشو (Sir Alex Ferguson: Never Give In)
- کارگردان: جیسون فرگوسن
- محصول: ۲۰۲۱
- مدت زمان: ۶۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: –
سر الکس فرگوسن؛ هرگز تسلیم نشو یک فیلم مستند محصول ۲۰۲۱ درباره‌ی سر الکس فرگوسن، مدیر سابق فوتبال اسکاتلند، ابردین و منچستر یونایتد است. بخش عمده‌ی این مستند به بیماری و خونریزی مغزی او مربوط می‌شود، اما با توجه درخور تحسین کارگردان که فرزند خود الکس فرگوسن هم هست، نگاهی کلی به دوران حرفه‌ای این مربی و مدیر خواهیم داشت.
مستند الکس فرگوسن روایات تازه و نابی از زندگی شخصی این کاراکتر منحصربه‌فرد ارائه می‌کند که شاید دید بسیاری از طرفداران و دوست‌داران او را نسبت به خود تغییر دهد. شاید بتوان این مستند را یک روایت خانوادگی از زندگی مردی تأثیرگذار و تکرار نشدنی دانست که دیدنش خالی از لطف نباشد.
۳. وقتی ما پادشاه بودیم (When We Were Kings)
- کارگردان: لیون گاست
- محصول: ۱۹۹۶
- مدت زمان: ۸۸ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۸۳ از ۱۰۰
وقتی ما پادشاه بودیم (When We Were Kings) فیلم مستندی است محصول سال ۱۹۹۶ ساخته‌ی لیون گاست که به مسابقه‌ی مشت‌زنی دسته‌ی سنگین‌وزن جهان بین محمدعلی کلی و جورج فورمن می‌پردازد. این مسابقه که در سی‌ام اکتبر ۱۹۷۴ در کشور زئیر (جمهوری دموکراتیک کنگو امروز) برگزار شد با نام غرش در جنگل شناخته می‌شود. مستند وقتی ما پادشاه بودیم با استقبال منتقدان مواجه شد. این فیلم در همین سال جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم مستند بلند را دریافت کرد.
در این فیلم می‌بینیم که محمدعلی درباره‌ی آزادی و شرایط آفریقایی-آمریکایی صحبت می‌کند، در حالی که ۵ میلیون دلار برای یک مسابقه در کشوری که توسط یک دیکتاتور قاتل اداره می‌شود، درآمد کسب می‌کند. با این حال این مستند بهترین فیلم تاکنون درباره‌ی بهترین ورزشکار جهان است. در این فیلم افراد مشهوری چون جیمز براون، بی بی کینگ، نورمن میلر و اسپایک لی حضور دارند.
۴. تایسون (Tyson)
- کارگردان: جیمز توباک
- محصول: ۲۰۰۸
- مدت زمان: ۹۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۸۳ از ۱۰۰
در دهه‌ی ۸۰ میلادی و برای یک دوره‌ی طولانی، مایک تایسون ترسناک‌ترین و مشهورترین ورزشکار روی کره‌ی زمین بود. سردمدار، وحشی و کاملا غیرقابل پیش‌بینی. هر مبارزه‌ی تایسون برایش مثل یک سرگرمی بود و طرفداران این ورزشکار همیشه دلتنگ مبارزات او می‌شدند. برای مستند تایسون محصول ۲۰۰۸، جیمز توباک کارگردان موفق شد یک تایسون پیرتر و آرام‌تر را به عمق زندگی خود بکشاند و تجربیات او را با آرشیوی از تصاویر باورنکردنی مخلوط کند.
۵. فراتر از یک بازی (More Than a Game)
- کارگردان: کریستوفر بلمن
- محصول: ۲۰۰۸
- مدت زمان: ۱۰۵ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۵۹ از ۱۰۰
تصور وجود مایکل جردنی دیگر شاید کمی سخت باشد از این نظر که او اسطوره‌ای تکرار نشدنی برای طرفدارانش است، اما وقتی به لبران جیمز نگاه می‌کنیم احتمالا متقاعد خواهیم شد که شاید مایکل جردن دیگری در تاریخ بسکتبال بتواند به همان اندازه به یاد ماندنی شود. عکس جیمز به‌عنوان یک دانش‌آموز دبیرستانی روی جلد نشریه‌ی ورزشی اسپرت ایلاستریتد (Sports Illustrated) چاپ شد و با وجود شهرت عظیمی که به دست آورد و تا حد زیادی جنجال به پا کرد، هرگز رسوایی عمومی نداشته و همیشه بی حاشیه بود. مستند فراتر از یک بازی داستان جیمز و هم تیمی‌های AAU او را در حالی که از تیم ناشناخته‌ای از آکرون اوهایو به بالاترین رتبه در دنیای ورزش جوانان صعود می‌کنند، روایت می‌کند. درست پس از این مرحله بود که جیمز به یک بسکتبالیست مشهور دیگر تبدیل شد.
۶. دروغ آرمسترانگ (The Armstrong Lie)
- کارگردان: الکس گیبنی
- محصول: ۲۰۱۳
- مدت زمان: ۱۲۴ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۶۷ از ۱۰۰
از زمان محرومیت لنس آرمسترانگ قهرمان سابقات دوچرخه‌سواری تور دوفرانس به دلیل استفاده از داروهای تقویت کننده، مقالات، فیلم‌ها و کتاب‌های زیادی درباره‌ی او منتشر شده است. دروغ آرمسترانگ عمیقا به زندگی او می‌پردازد و پرده از رازهای زندگی او که احساسات جمع بزرگی از طرفداران را جریحه‌دار کرده برمی‌دارد. این مستند مردی را بسیار متفاوت از شخصیتی که تبلیغ کنندگان به‌عنوان نمادی از امید در بیشتر دهه‌های ۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ میلادی معرفی کردند، به تصویر می‌کشد.
۷. صعود آزاد (Free Solo)
- کارگردان: الیزابت چای واشارهی، جیمی چین
- محصول: ۲۰۱۸
- مدت زمان: ۱۰۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۸۳ از ۱۰۰
صعود آزاد شاید مشهورترین داستان با محوریت کوهنوردی الکس هانولد باشد. این مستند جذابیت و جسارت هانولد را در دست می‌گیرد و ثابت می‌کند که می‌تواند برای یک فیلم درباره‌ی کوهنوردی موفقیت چشمگیری به ارمغان بیاورد.
بردن جایزه‌ی اسکار برای مستند صعود آزاد ممکن است باعث تعجب برخی شود، البته احتمالا برای ستاره‌ی آن، کوهنورد آمریکایی الکس هانولد که عادت دارد هر آنچه که در ذهنش می‌گذرد را به واقعیتی منحصربه‌فرد تبدیل کند این چنین نیست. قیمت شکست در رشته‌ی او بسیار گران است چرا که هانولد در مقیاس‌گذاری صفحات صخره‌ای بدون سنگ متخصص است، جایی که یک انگشت پای نابه جا می‌تواند به معنای سقوط و مرگ دلخراش و حتمی او باشد. سازندگان فیلم، واشارهی و چین به‌خوبی از این موضوع آگاه بودند و این بخشی از چیزهایی است که باعث می‌شود صعود آزاد که از تلاش هانولد برای اولین مقیاس‌بندی ال کاپیتان در دره‌ی یوزمیت مستند شود بسیار جذاب باشد. تردیدها و ترس‌های چین و همکارش در فیلم کاملا مشخص است. آن‌ها لحظاتی را ثبت کردند که شاید برای اولین و آخرین بار کسی جسارت و جرأت انجام آن را داشته باشد.
۸. سنا (Senna)
- کارگردان: آصف کاپادیا
- محصول: ۲۰۱۰
- مدت زمان: ۱۰۶ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۷۹ از ۱۰۰
کارگردان آصف کاپادیا، برنده‌ی اسکار ۲۰۱۵ برای مستند ایمی، داستان زیبا و دلخراش قهرمان برزیلی فرمول ۱، آیرتون سنا را روایت می‌کند که در سن ۳۴ سالگی به طرز دلخراشی درگذشت. سنا راننده‌ی جذاب و کاریزماتیکی بود که مسابقات فرمول ۱ دهه‌ی ۸۰ و اوایل دهه‌ی ۹۰ را به جذاب‌ترین و سرگرم کننده‌ترین رقابت‌های اتوموبیلرانی تبدیل می‌کرد. مستند سنا سریع پیش می‌رود، اما هرگز فراموش نمی‌کند که زندگی شخصی راننده را در نظر بگیرد و بدشانسی منجر به مرگش در پیست اتوموبیلرانی را به شکل تأثیرگذاری روایت می‌کند.
۹. نه نه؛ یک مستند (No No: A Dockumentary)
- کارگردان: جفری ریدیک
- محصول: ۲۰۱۴
- مدت زمان: ۱۰۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۶۸ از ۱۰۰
داک الیس یک بازیکن ستاره‌ی بیسبال بود که با سومصرف مواد مبارزه می‌کرد و به‌شدت برای دفاع از ورزشکاران سیاه‌پوست می‌جنگید. «نه نه» مستندی یک پارچه درباره‌ی بازی بی‌نظیر بیس بال است. در این مستند شاهد یک بازیکن نادر هستیم. در سال ۱۹۷۰، داک الیس از تیم بیسبال دزدان دریایی پیتسبورگ می‌گوید. او در حالی که به‌شدت تحت تأثیر LSD بوده، در برابر سان دیگو پادرس توانست یک بازی حیرت‌انگیز ارائه دهد. این مستند داستانی جذاب و بیشتر درباره‌ی یکی از جالب‌ترین مردان دنیای ورزش را روایت می‌کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید جفری ریدیک کارگردان این مستند، فیلم‌نامه‌نویس فرنچایزهای مقصد نهایی (Final Destination) هم بوده.
۱۰. شکست‌ناپذیر (Undefeated)
- کارگردان: دنیل لیندسی، تی‌جی مارتین
- محصول: ۲۰۱۱
- مدت زمان: ۱۱۳ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۷۱ از ۱۰۰
شکست‌ناپذیر مستندی است که قطعا به‌راحتی در کنار فیلم‌های تایتانز را به یاد آور (Titans Remember) و مربی کارتر (Coach Carter) جای می‌گیرد. این مستند توسط دنیل لیندسی کارگردان، تیم فوتبال دبیرستانی از ممفیس را که وضعیت مالی جالبی ندارد و مربی که می‌آید و همه چیز را تغییر می‌دهد دنبال می‌کند. شکست ناپذیر برنده‌ی جایزه‌ی اسکار بهترین مستند آن سال شد.
۱۱. لمس خلاء (Touching the Void)
- کارگردان: کوین مک‌دانلد
- محصول: ۲۰۰۳
- مدت زمان: ۱۰۶ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۸۲ از ۱۰۰
بر اساس کتاب جو سیمپسون کوهنورد، لمس خلا داستان باورنکردنی و خیره کننده‌ی صعود بی‌سابقه‌ی سیمپسون و سیمون یتس و سقوط باور نکردنی از سیولا گراند رشته کوهی در پرو را روایت می‌کند. پای سیمپسون در مسیر پایین رفتن از کوه می‌شکند. یتس با ۳۰ فوت فاصله و برگشت به سمت او تلاش می‌کند تا او را به اردوگاه اصلی برگرداند. اما وقتی سیمپسون قادر به بالا رفتن از مسیر خود نیست، یتس تصمیم می‌گیرد طناب اتصال بین او و خودش را پاره کند. این مستند داستان باورنکردنی چگونگی بازگشت سیمپسون را بازگو می‌کند و درستی یا نادرستی تصمیم یتس را به چالش می‌کشد.
بسیاری بر سر اینکه این یک مستند واقعی نیست بحث دارند. صحنه‌های بازسازی شده بسیار جنجالی بود اما وفاداری به داستان و استفاده از عکس‌ها می‌تواند این فیلم را یک بازسازی هنرمندانه و حیرت‌انگیز از دو کوهنورد دانست. جذابیت این فیلم آنجا بیشتر می‌شود که مدام شما را در گیر و دار سؤالاتی قرار می‌دهد که اگر جای هر کدام از این کوهنوردان بودید چه می‌کردید؟
۱۲. رویاهای حلقه (Hoop Dreams)
- کارگردان: استیو جیمز
- محصول: ۱۹۹۴
- مدت زمان: ۱۷۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۹۸ از ۱۰۰
رویاهای حلقه از استیو جیمز، یکی از کلاسیک‌های ورزشی است که ویلیام گیتس و آرتور ایگی، دو نوجوان شیکاگو را در تلاش برای رسیدن به NBA دنبال می‌کند. جیمز سال‌ها را با گیتس و ایگی گذراند و داستان‌های موازی آن‌ها را درباره‌ی هیاهو، ناامیدی، پیروزی و بقا تعریف کرد. راجر ایبرت منتقد معروف، رویاهای حلقه را در بین بهترین فیلم‌های دهه‌ی ۹۰ میلادی قرار داد. نه گیتس و نه ایگی به NBA راه پیدا نکردند یا حتی به آن نزدیک هم نشدند، اما این فیلم دریچه‌ای به دنیای بسکتبال آماتور و آنچه باور می‌شود بسکتبال راهی برای خروج از شرایط بد است ارائه می‌دهد.
رویاهای حلقه، همشهری کین مستندهای ورزشی است. تقریبا هر کدام از مستندسازان این لیست آن را در میان تأثیرگذارترین و الهام‌بخش‌ترین آثار نام می‌برند. این مستند از نظر قالب و محتوا واقعا شگفت‌انگیز است. یک گروه فیلمبرداری پنج سال را در شیکاگو با دو چشم‌انداز از بسکتبال بچه مدرسه‌ای‌ها و خانواده‌هایشان گذراندند تا یک فیلم تقریبا سه ساعته با دامنه و عمق بینشی بسازند که قبلا دیده نشده بود. البته از آن زمان به بعد، داستان‌های مشابه آن، بارها تکرار شد اما هیچ فیلمی نبوده که تماشاگر را تا این حد درگیر خود کند. رویاهای حلقه تمام قدرت احساسی و نمایشی خود را حفظ کرده و شاید حتی با گذشت زمان برخی از تأثیراتش افزوده شده باشد. اکنون با تماشای آن می‌فهمید که هیچ کس سعی در بازی کردن نسخه‌ای از خود در مقابل دوربین ندارد و این امر با ظهور ریالتی شوها در ۱۰ سال گذشته غیرممکن به نظر می‌رسید.
۱۳. من بولت هستم (I Am Bolt)
- کارگردان: بنجامین ترنر، گیب ترنر
- محصول: ۲۰۱۶
- مدت زمان: ۱۰۷ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۶۴ از ۱۰۰
تعداد کمی از ورزشکاران وجهه‌ای مانند اوسین بولت که به طور کلی سریع‌ترین دونده‌ی کره‌ی زمین شناخته می‌شود، به دست آورده‌اند. مستند من بولت هستم لایه‌های این شخصیت افسانه‌ای را می‌کاود و موانع و سختی‌های آموزش و اوقات فراغت و تنهایی او را در خانه نشان می‌دهد. این مستند مصاحبه با اعضای خانواده، مربیان و دوستان بولت و چگونگی دریافت هشت مدال طلای المپیک او را در اختیار شما قرار می‌دهد.
۱۴. کار ایران (The Iran Job)
- کارگردان: تیل شودر
- محصول: ۲۰۱۲
- مدت زمان: ۹۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۶۷ از ۱۰۰
قبل از بروز ناآرامی‌های داخلی سال ۲۰۰۹ در ایران، کوین شپرد برای ادامه‌ی بسکتبال خود به ایران سفر کرد. مستند کار ایران نشان می‌دهد که زندگی یک بازیکن در خارج از کشور چگونه است و جزئیات احساسی آن را در کشوری که با تنش سیاسی در جوش و خروش است، بیان می‌کند. به‌عنوان نمونه‌ای از درگیری فرهنگی که در انتظار شپرد است، می‌توان لحظاتی پس از فرود در ایران را نام برد که او با دیوار نوشت‌هایی با عنوان مرگ بر آمریکا مواجه می‌شود.
۱۵. یک بار در عمر؛ داستان فوق‌العاده‌ی کاسموس نیویورک (Once in a Lifetime: The Extraordinary Story of the New York Cosmos)
- کارگردان: پل کرودر، جان دوور
- محصول: ۲۰۰۶
- مدت زمان: ۹۷ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۶۷ از ۱۰۰
قبل از برگزاری جام جهانی ۱۹۹۴ ایالات متحده، فوتبال در به دست آوردن جایگاه خود در این کشور مشکل داشت. کاسموس نیویورک مانند سایر نهادهای فوتبال به محبوبیت جریان اصلی نزدیک شد و در لیگ فوتبال آمریکای شمالی بازی کرد و پله‌ی پیر را ستاره‌ی خود معرفی کرد. مت دیلون این مستند را روایت می‌کند.
۱۶. خشم آزادی (Freedom’s Fury)
- کارگردان: کالین کیت گری، مگان رینی
- محصول: ۲۰۰۶
- مدت زمان: ۹۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: –
مسابقه‌ی حذفی واترپلو مردان المپیک ۱۹۵۶ بین مجارستان و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که در واقع یک مسابقه‌ی نیمه نهایی بود، چند روز پس از سرکوب شورش مردم مجارستان علیه رژیم تحت کنترل شوروی برگزار شد. انتقام، غرور و خشم تنها نیمی از جریانات این مستند است و وقتی بازیکنان بازمانده نیم قرن بعد دوباره به هم می‌پیوندند اتفاقی تاریخی رخ می‌دهد.
بازی معروف واترپلو بین مجارستان و روسیه در جریان بازی‌های المپیک ۱۹۵۶ ملبورن، به خاطر خشونت فراموش نشدنی‌اش معروف است. در حالی که نیروهای شوروی شورش مردمی را در بوداپست سرکوب می‌کردند، تیم‌های دو کشور باید در یک مسابقه رو در روی هم قرار می‌گرفتند. کنترل طوفانی که شکل گرفت غیر ممکن بود. این مستند داستان دلخراش انقلاب ۱۹۵۶ را با یک گزارش رویارویی پرشور بین مجارستان و اتحاد جماهیر شوروی در آنچه که «مسابقه‌ی خون در آب» نامیده می‌شود، روایت می‌کند. از نکات جالب این مستند این است که کوئنتین تارانتینو ایده‌پرداز آن بود و به‌عنوان سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده‌ی اجرایی انتخاب شد. او به سازندگان گفته بود که آن‌ها یکی از بزرگترین داستان‌هایی را که هیچ‌گاه روایت نشده در دست دارند.
۱۷. تپش آهن (Pumping Iron)
- کارگردان: رابرت فیوره، جورج باتلر
- محصول: ۱۹۷۷
- مدت زمان: ۸۶ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۷۲ از ۱۰۰
با محوریت پیگیری عنوان مستر المپیا توسط آرنولد شوارتزنگر، تپش آهن مستندی درباره‌ی بدن‌سازی است. لو فرینیو که بعدها در سینما به شهرت زیادی دست یافت، در مقابل شوارتزنگر حضور دارد، اما این نابودگر آینده است که با بینش صادقانه و روحیه‌ی وصف‌ناپذیر خود، به ستاره‌ی مسابقات تبدیل می‌شود.
تپش آهن روایتگر دورانی است که بسیاری آن را دوران طلایی بدن‌سازی می‌دانند که مربوط به دهه‌ی ۷۰ میلادی می‌شود. در این مستند شاهد دو مسابقه‌ی بزرگ هستیم؛ آقای جهان که مخصوص شرکت کنندگان آماتور است و مستر المپیا که مخصوص حرفه‌ای‌ترها است. در اولی، مایک کاتز و کن والر به رقابت پرداختند، در حالی که در دومی، مدعیان اصلی لو فرینیو، فرانکو کلمبو و آرنولد شوارتزنگر هستند که امیدوار است ششمین پیروزی را در خانه کسب کند.
۱۸. بیش از حد مجاز (Over the Limit)
- کارگردان: مارتا پروس
- محصول: ۲۰۱۸
- مدت زمان: ۷۴ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۹۱ از ۱۰۰
تصویری صمیمی از برجسته‌ترین ژیمناست ریتمیک جهان، مارگاریتا مامون، نماینده‌ی اصلی تیم ملی معتبر روسیه. این فیلم یک سال سرنوشت‌ساز در زندگی او از مسابقات جهانی ۲۰۱۵ تا بازی‌های المپیک ۲۰۱۶ ارائه می‌دهد. این ژیمناست به اندازه‌ی یک عمر فرصت و شانس این را دارد تا قهرمان المپیک شود و با بهترین دوست باشگاهی خود، یانا کودریاووتسوا رقابت کند. ژیمناستیک ریتمیک در روسیه با مربیگری ایرینا وینر، چیزی فراتر از یک رشته‌ی ورزشی است. این مسابقه یک دنیای سحرآمیز و منبع شهرت زیادی برای ژیمناست‌ها است. داستان این مستند درباره‌ی مارگاریتا مامون به‌عنوان مثالی از سیستم آموزشی ایجاد شده توسط ایرینا وینر است. زندگی مداوم تحت فشار انتظارات یعنی چه؟ بیش از حد مجاز فیلمی درباره‌ی مبارزه برای رویاها و تنهایی یک انسان برجسته است. این مستند از خیلی جهات با فیلم تخسین شده‌ی قوی سیاه (Black Swan) ساخته‌ی دارن آرونوفسکی مقایسه می‌شود.
۱۹. یک روز در سپتامبر (One Day in September)
- کارگردان: کوین مک‌دانلد
- محصول: ۱۹۹۹
- مدت زمان: ۹۴ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: ۸۲ از ۱۰۰
کارگردان کوین مک‌دانلد داستان ترسناک المپیک ۱۹۷۲ مونیخ را روایت می‌کند، جایی که یک فلسطینی افراطی با گروهی به نام سپتامبر سیاه ۱۱ ورزشکار اسرائیلی را در دهکده‌ی المپیک مونیخ گروگان گرفت. این مستند پاسخ سربسته و خلاصه شده‌ی پلیس آلمان درباره‌ی این ماجرا را شرح می‌دهد و تصاویر آرشیوی باورنکردنی آن را با مصاحبه با آخرین تروریست بازمانده تکمیل می‌کند. یک روز در سپتامبر برنده‌ی جایزه‌ی اسکار بهترین مستند شد.
یک روز در ماه سپتامبر نوع جدید و مهیج از نمایش خطرات زندگی امروز، تحت تأثیر عوامل تروریستی و نژادی و جنگ و نفرت است. المپیک همیشه به‌عنوان مرکزی برای صلح و شادی معرفی می‌شود اما یک روز در سپتامبر داستان تبدیل شدن المپیک به پایگاه ترور را شرح می‌دهد.
۲۰. آخرین رقص (The Last Dance)
- کارگردان: جیسون هیر
- محصول: ۲۰۲۰
- مدت زمان: ۵۰ دقیقه
- امتیاز متاکریتیک: –
برای عاشقان بسکتبال که با تماشای مایکل جردن به‌عنوان یک بت بزرگ شده‌اند، این مجموعه به نام آخرین رقص فقط یک رویای شگفت‌انگیز است. در دهه‌ی ۹۰ دسترسی به بسکتبال NBA یا حتی فیلمی از آن کار ساده‌ای برای طرفداران این ورزش جذاب در سراسر دنیا نبود. بنابراین، تمام قسمت‌های این مجموعه شگفت‌انگیز هستند. این مستند روشی جالب و تحسین‌برانگیز برای روایت دارد تا بیننده بفهمد چگونه مایکل جردن به بهترین بازیکن بسکتبال NBA در تمام دوران تبدیل شده و در عین حال متوجه شود که آخرین رقص او با شیکاگو بولز چگونه بوده است.
آخرین رقص درباره‌ی آخرین فصل حضور مایکل جردن در بولز و تلاش آن‌ها برای کسب یک عنوان بی‌سابقه است. کارگردان جیسون هیر مرتبا در گذشته می‌چرخد، تا تمام آزمایش‌ها، شکست‌ها و پیروزی‌های مسابقات قبلی را پوشش دهد. هم‌تیمی‌های او همه داستان‌های جذاب و تأثیرگذاری برای گفتن دارند به خصوص دنیس رودمن. از استعداد بی حدش، عزم و اراده‌اش گرفته تا تلاش و رنجش و در مجموع، ما با یک پرتره‌ی هیجان‌انگیز از یک مرد واقعا پیچیده که از نقص خود برای رسیدن به کمال استفاده کرده، مواجه هستیم. همچنین خواهیم دید که یک مرد با فیلم‌های پرفروش و کفش‌های کتانی معروف، خود را به یک برند جهانی تبدیل می‌کند و چگونه سرمایه‌ی روزافزون خود را در پی پیشرفت یک مجموعه‌ی صنعتی مشهور و جدید به کار می‌گیرد.
