دوشاها، علاوه بر مزه‌ها و رنگ‌ها و بوها، با برخی نواها و آهنگ‌های خاص متعادل و با برخی دیگر آشفته می‌شوند و از حالت تعادل خارج می‌گردند. نواختن تند یا کند آهنگ، تنظیم و کوک ابزار موسیقی به طریق زیر یا بم و نحوۀ تنظیم الگوهای موزون موسیقی، همگی روش‌هایی برای تغییر واکنش شنوندۀ موسیقی به حساب می‌آید. معمولاً بعد از گوش کردن موسیقی باخ یا موتزارت به سراغ اندازه‌گیری فشار خونمان نمی‌رویم که ببینیم این نوع موسیقی چه تأثیری بر ما گذاشته است ولی اگر بخواهیم فشار خونمان را پایین بیاوریم آوای موسیقی کلاسیک ملایم و آهسته داروی بسیار مؤثری است. قرن‌ها پیش در هند موسیقی گاندهاروا باستان پا گرفت و امروزه هنوز قواعد آن پایه و اساسی برای راگاهای زیبا و طولانی است که نوازنده‌های هندی آنها را می‌نوازند. نقل شده است که اگر آهنگ‌های گاندهاروا به طور صحیح نواخته شوند تأثیرات کیهانی شگفتی بر جای می‌گذارند. بدن انسان به تغییراتی که انعکاس ریتم‌های متغیر طبیعت هستند واکنش نشان می‌دهند. تنها نبض شما نیست که به هنگام شب آرام می‌گیرد، بلکه همۀ گیاهان و جانوران در انطباق با چرخه‌های شبانۀ خود، واکنش نشان می‌دهند و دستخوش تغییراتی می‌شوند.
موسیقی گاندهاروا همۀ ارتعاشات اساسی را، که از طریق طبیعت در هر لحظه به تپش در می‌آیند، در بر می‌گیرد. درمان با موسیقی از بخش‌های جدانشدنی برنامه‌های درمانی در کلینیکهای آیورودایی است. برای استفادۀ خانگی از این نوع درمان، می‌توانید از سی‌دی‌ها و کاست‌های موسیقی گاندهاروا استفاده نمایید یا از طریق شبکه‌های اینترنتی آنها را بیابید و دانلود کنید. برای درمان از طریق موسیقی گاندهاروا یا موسیقی‌های مخصوص مدیتیشن می‌توانید هر سه ساعت با تمرکز کامل به یکی از آهنگ‌ها گوش دهید. توجه داشته باشید که برای این کار باید حتماً در یک وضعیت آرام قرار گیرید و تمرکزتان تنها روی نوای موسیقی باشد. همانطور که تغییر فصول سال دوشاهای شما را در مقابل عدم تعادل تأثیرپذیر می‌کنند، ریتم روزانه نیز بر بدن شما اثرگذار است. عملکردهای مختلف بدن در ساعات خاصی از شبانه‌روز گاه دچار اوج و گاه دچار افول می‌شوند. کاری که موسیقی گاندهاروا انجام می‌دهد این است که این فراز و فرودها را به جریان مستمر واحدی در خدمت انجام فعالیت تبدیل می‌کند و نوسانات و ناهمواری‌ها را حذف می‌نماید.
اگر سعی دارید بخوابید اما نمی‌توانید، دلیلش آن است که ذهنتان هنوز مشغول کارهای ناتمامی است که در طی روز درگیرش بوده‌اید. چیزی که شما در این موقعیت کم دارید یک تغییر حالت آرام است که موسیقی ملایم (که البته غم‌انگیز نباشد) می‌تواند آن را برایتان فراهم آورد. ۱۰ دقیقه گوش سپردن به موسیقی گاندهاروا، موسیقی مدیتیشن یا موسیقی کلاسیک ملایم در مواقع زیر می‌تواند بسیار مفید باشد:
- به عنوان یک بیدار کنندۀ آرام در هنگام صبح
- بعد از صرف غذا، برای آرام کردن عمل هضم
- ابزاری برای به خواب رفتن
- در دوران نقاهت پس از بیماری هنگام گوش کردن به موسیقی، به منظور اثرگذاری بیشتر، بهتر است آرام بنشینید و چشم‌هایتان را ببندید. بگذارید توجهتان به آرامی به آهنگ معطوف شود. اگر حواستان پرت شد مشوش نشوید، بلکه سعی کنید دوباره به آرامی بر روی موسیقی تمرکز کنید. وقتی که آمادۀ بیدار شدن از خواب هستید ضبط صوت را خاموش کنید و یکی دو دقیقه در سکوت بنشینید. اگر می‌خواهید وزنتان را پایین بیاورید، قبل از هر وعدۀ غذا، ۵ دقیقه به موسیقی گاندهاروا گوش کنید.
این کار باعث بالا رفتن سطح هوشیاری می‌شود و به شما کمک می‌کند بفهمید واقعاً چقدر گرسنه هستید و به چه میزان غذا نیاز دارید. گاهی به دلیل هجوم افکار مختلف در هنگام غذا خوردن، ما متوجه نیستیم چه مقدار غذا داریم وارد معده‌مان می‌کنیم. اما با بالا رفتن سطح هوشیاری از طریق گوش سپردن به موسیقی، به میزان غذایی که وارد بدنمان می‌شود آگاه می‌شویم. موسیقی همچنین برای افرادی که دارای دوشای غالب واتا هستند مفید است. چرا که اختلال واتا باعث ایجاد نگرانی و اضطراب در افراد می‌شود. تمرکز آرام و ملایم بر موسیقی این مشکل را برطرف می‌کند و موجب آرامش و تسکین دوشای واتا می‌گردد. بر اساس یک اعتقاد سنتی گفته شده است که پخش کردن موسیقی گاندهاروا در جایی حتی هنگامی که کسی در آن فضا حضور ندارد می‌تواند سودمند باشد چرا که اشیاء اتاق قادر به گرفتن و نگه داشتن امواج و انرژی‌های مثبت هستند و می‌توانند این انرژی را به فردی که بعداً وارد آن فضا می‌شود، منتقل کنند.
البته اثر متعادل کنندۀ امواج موسیقی بدون حضور شخص یک واقعیت است ولی این تأثیر قطعاً در حدی که هنگام حضور شخص می‌تواند وجود داشته باشد، نیست. گاهی اوقات وقتی که وارد یک محل جدید می‌شوید، حس می‌کنید می‌توانید امواج آن را حس نمایید و تشخیص دهید در آنجا انسان‌هایی شاد حضور داشته‌اند یا غمگین. گاندهاروا با ظرافتی خاص، فضا را با ارتعاشات شاد انباشته می‌سازد. برای امتحان می‌توانید این موسیقی را برای چند روز متوالی بی‌وقفه در خانه‌تان پخش کنید و هنگامی که به خانه برگشتید، تأثیر آرامش‌بخش و هماهنگ کنندۀ آن را مشاهده کنید. از آنجا که موسیقی گاندهاروا با موسیقی‌های متداول روز متفاوت است و اصل و اساسش چیزی جز نوع موسیقی‌ای است که این روزها در همه جا به گوش می‌رسد، نوع سازها و اصوات آن ممکن است برای گوشمان ناآشنا جلوه کند. در نظر بعضی افراد آهنگ‌هایی بسیار زیبا هستند و برخی دیگر به‌تدریج به آن خو می‌گیرند. ولی اثر این موسیقی را باید از جنبۀ تأثیر آن بر بدن، مورد قضاوت قرار داد. اگر با شنیدن یک موسیقی احساس شادابی و سبکی و هوشیاری می‌کنید پس موسیقی کار خود را کرده و تأثیرات مثبتش را گذاشته است.
این مطلب اولین بار در مجله دانش یوگا به قلم شهلا قاسمیان دستجردی منتشر شده است.
