زمستان فصل کویر نوردی است. این شماره شما را به یک کویر ناب و خاص در کنار یک روستایی که منحصر به فرد است، خواهیم برد. در منتهاالیه شرقی آبادی‌های بیرجند، آنجا که کویر مرزی ایران آغاز می‌شود، کویری با جاذبه‌های خاص منتظر گردشگران است که تماشا و گشت گذار در آن خاطرهای شیرین‌تر از حلوا بر جای گذارد. اسم این کویر، ریگزار حلوان است. کویرحلوان (Halvan) نام خود را از روستای حلوان گرفته است. منطقه‌ای در کنار جاده طبس به خور به فاصله حدود ۱۲۰ کیلومتری شمال طبس. حلوان روستای کوچکی با دیوارهای بلند و برج‌هایی در اطراف است. آب آن از قنات تأمین می‌شده و در آن ۱۰ خانوار زندگی می‌کردند. روستای حلوان یکی از زیباترین مناطق گردشگری طبس است که از دیرباز از چند جنبه معروف بوده است. وجود نخلستان و تولید خرمای بسیار مرغوب از آن، به طوری که واریته خرمای آن معروف است. در سال‌های اخیر علاوه بر نژاد محلی از نوع خرمای مضافتی و دیگر نژادها هم در حلوان کشت شده است. بافت قدیمی بسیار بزرگ و زیبای حلوان با آن که رو به تخریب است، لیکن با قدم زدن در کوچه‌های قدیمی می‌توان شکوه و عظمت معماری کویری را مشاهده کرد. قلعه حلوان که روستای قدیمی را به‌صورت کامل در خود جای داده، یکی از بزرگترین و باشکوه‌ترین قلاع کل منطقه طبس است. حلوان در ایام قدیم ۱۳ برج نگهبانی داشته است که هم‌اکنون ۵ برج آن سالم است. همچنین حلوان مسیر مهم کاروان گذری بوده است. کاروان‌ها در مسیر بین حلوان در شرق و عروسان و عباس آباد و خور در غرب کویر راه می‌پیموده‌اند. این روستا در طول تاریخ بارها محل تاخت و تاز بوده و وجود قلعه مستحکم آن نیز موید همین است.
در خاطرات ماشاالله خان کاشی از یاقی های دوره قاجار به نقل از دانشنامه طبس آمده است: به قصد تاراج طبس از بیابانک حرکت کردیم. در بین راه رسیدیم به حلوان. مردم حلوان حصاری شده بودند و ما را از ورود ممانعت نمودند. من رسولی نزد آنها فرستادم و پیغام دادم که ما را با شما کاری نیست متحصن شدن شما بی ثمر است ما جز سیورسات از شما چیزی نمی‌خواهیم در بگشایید و به تدارک سیورسات بپردازید وبی سبب خود را به مهلکه و خطر و ما را به زحمت و ضرر دچار نسازید از این پیغام متأثر و متنبه نشدند ناچار کار از مسالمه به محاربه کشید پس از ریختن چندین خون از آنها فتح و فیروزی برای ما میسر شد و عاقبت به قهر و غلبه وارد حلوان شدیم پنج روز در آنجا ماندیم پس از آن به جانب طبس روانه شدیم. همه این کویر حلوان، پوشیده از ریگزار است و در نواحی شرقی و شمالی در حاشیه ریگزار باتلاق‌های نمکی و رسی کویر مرکزی و دریاچه نمک خور قرار دارند. شکل ریگزار شبیه مثلثی است که رأس آن در جهت شرق قرار دارد. فاصله شمال به جنوب ریگزار در بیشترین حالت ۴۰ کیلومتر و فاصله شرق به غرب آن در نواحی مرکزی در حدود ۱۴ کیلومتر و در نواحی شمالی ۵ کیلومتر است. ریگزار گستره‌ای شمالی جنوبی دارد و رد مناطق جنوب شرقی آن با ارتفاعات عاشقان پیوند می‌خورد که این تلاقی کوه و ماسه مناظر بسیار زیبایی را پدید آورده است. در محیط شرقی این مثلث ماسه‌ای، تپه‌ها بیشترین ارتفاع را دارند و ارتفاع آنها از کف دشت در حدود ۸۰ متر است که با حرکت به سمت غرب با کاهش ارتفاع همراه هستند. در جنوب شرقی محل تلاقی کوه و ریگ دره‌ها و گذرگاه‌های زیبایی پدید آمده است که شاید در نوع خود در کشور کم نظیر باشد.
همچنین به دلیل وجود معادن فراوان در این ارتفاعات جاده‌های خاکی مناسبی وجود دارند که دسترسی و بازدید از این منطقه را آسان کرده‌اند. پوشش گیاهی منطقه بسیار غنی شامل گیاهان نواحی استپی و ماسه‌ای همچون قیچ، درمنه، تاغ، دم گاوی، بادام کوهی، اسکنبیل که به سمت شرق از تعداد آنها کاسته می‌شود و در نواحی غربی حاشیه کویر مرکزی گیاهان نمک پسند شامل شور بیابانی، گز و اشنان قابل مشاهده هستند. در سال‌های اخیر چندین همایش کویرنوردی در حاشیه شرقی این منطقه برگزار شده است. به دلیل وجود پوشش گیاهی غنی منطقه و وجود منابع آب پوشش جانوری نیز پیرو آن غنی است. پوشش جانوری منطقه عبارت‌اند از: انواع مار و عقرب، شاهین، هوبره، کبک، چکاوک بیابانی و کاکلی، مگس گیر، زنبور خور، سارگپه بیابانی، عقاب طلایی، کرکس، گرگ، شغال، روباه شنی، گربه شنی، سمور سنگی، جرد، پا مسواکی، موش صحرایی، انواع آگاما و جکو. اینجا، این فصل، و این کویر (ریگزارحلوان) را با یک بار آمدن هرگز از یاد نخواهید برد اگر پاهایتان را برهنه کنید و از گرمای سطحی زود گذرش به سرمای عمیق درون شنها گذر کنی و ببینی که حس خوب و خنکای مطبوع را در کویر هم می‌توان درک کرد.
سیاحان خارجی مانند مایر و گابریل در سال‌های ۱۹۱۵ و ۱۹۵۰ از حلوان گذشنه و به ریگزارهای مخوف آن اشاره کرده‌اند. راه‌های دسترسی نزدیکی به شهر طبس، جاده دسترسی مناسب، مناظر بدیع و زیبا در این منطقه عوامل هستند برای تبدیل ریگ حلوان به قطب گردشگری کویر که در صورت توجه می‌توان علاوه بر اشتغال زایی از مهاجرت بی رویه ساکنین روستاهایی چون حلوان و خیرآباد به شهرهای بزرگ جلوگیری کرد. دسترسی به این منطقه از چند مسیر میسر است. جاده ارتباطی خور به طبس بعد از پایان چاله کویر و دریاچه نمک خور از جنوب این منطقه عبور می‌کند. همچنین از طریق همین محور قبل از سه راهی جعفرآباد چند آلونک سنگی قرار دارد که در صورت ورود به جاده خاکی آن، وارد شیار بین کوه و ریگ می‌گردد. همچنین بعد از ۳ راهی جعفرآباد به سمت طبس، جاده فرعی به سمت روستای حلوان و سپس جاده فرعی دیگری به سمت روستای خیرآباد به این ریگزار منتهی می‌شود.
این مطلب اولین بار در ماهنامه جاده‌های سبز به قلم ملوک براتی منتشر شده است.
