آموزش عکاسی از آسمان شب

شاید کمتر کسی باشد که از دیدن آسمان شب و تماشای ستارگان لذت نبرد. حتی اگر اهل عکاسی هم نباشید، خوب می‌دانید که آسمان شب یکی از تکراری نشدنی‌ترین و شگفت انگیزترین دیدنی‌هاست. درخشش ماه، رد ستارگان، عکاسی از کهکشان و غیره هر کدام سوژه‌هایی با زیبایی‌های خاص خود هستند. اگر دوست دارید عکس‌های این سوژه‌های زیبا را ثبت کنید، لازم است نکاتی درباره عکاسی آسمان شب به خاطر بسپارید.

مسیر ستارگان

با توجه به چرخش زمین حول محور خود، به نظر می‌رسد که نور ستارگان در مسیر های دایره ای حرکت می کنند. این حرکات پس از ۵ تا ۱۰ دقیقه قابل مشاهده اند. در نتیجه می‌توانید آنها را با استفاده از دوربین خود به صورت یک رد پا ثبت کنید. به منظور عکس گرفتن از این اثر جادویی نیاز به یک سه پایه محکم دارید و البته صبر زیاد. فوکوس لنز خود را به بینهایت منتقل کنید و دوربین را روی حالت دستی یا حالت B – Bulb قرار دهید . با استفاده از یک ثبت طولانی حرکت ستارگان را ثبت خواهید کرد. نوردهی روی حسگر می تواند به مدت چند دقیقه تا حتی چند ساعت ادامه یابد. اگر چند نکته را در ذهن داشته باشید، مثل زمان بندی، ترکیب (composition) و توان باتری، قادر خواهید بود که به سادگی چنین عکسی بگیرید.

مکان خوب

بهترین مکان برای مشاهده و ثبت آسمان در شب، حاشیه شهرها و روستاها است چرا که نور مصنوعی که در شهرها تولید می‌شود موجب آلودگی نوری تصویر شما می‌شود. نیاز دارید که از این نورهای مصنوعی به دور باشید تا بتوانید ستارگان را به خوبی ببینید. یک آسمان کاملا تیره ایده‌آل است اما نور مصنوعی آسمان را از تیرگی مطلق بازمی‌دارد. بسیاری از تازه کاران با باز نگهداشتن شاتر تا بیشترین زمان ممکن سعی در گرفتن عکس از بلدترین مسیر ستارگان دارند، در حالی که آنها اثر نور محاصره شده موجود در آسمان روی عکس را دست کم می گیرند که گاهی تشخیص آن هم دشوار است. علاوه بر این نورهای دیگر (مثل مهتاب) موجب می‌شوند که در تصاویری با سرعت شاتر طولانی، تصویر روشن شود. دلیل این امر هم این است که با باز نگهداشتن شاتر به مدت ۲۰ دقیقه آن هم یک ساعت پس از غروب آفتاب، دوربین احساس میکند عکسی را در طول روز می‌اندازد. عکسی در یک شب با ماه کامل به مدت ۱۰ دقیقه نیز مشابه یک عکس در روز خواهد بود. در نتیجه بهترین راه این است که سعی کنید در یک شب با ماه جدید (هلال کوچک ماه) یا درست قبل از طلوع ماه چنین عکس هایی را بگیرید. نور ترکیب شده از ستارگان در این زمان‌ها واضح ‍‌تر خواهد بود و عکس عالی خواهد شد.

از شهرها دور شوید. برای عکاسی از ستارگان و آسمان شب نیاز به فضایی کاملاً تاریک خواهید داشت و عملاً در نزدیکی شهرها به نتیجه‌ی مطلوبی نخواهید رسید. توصیه می‌کنیم برای درک بهتر از تأثیر آلودگی نوری نگاهی به این مطلب بیندازید. برای پیدا کردن مکان‌هایی با آلودگی نوری مناسب می‌توانید از سایت‌هایی مانند Blue Marble یا Dark site finder استفاده کنید.

شهرهای بزرگ و شلوغ اکثراً هوایی آلوده داشته و آلودگی صوتی بسیار زیادی هم دارند. اکثر ساکنین چنین شهرهایی به‌خوبی تأثیر این آلودگی‌ها را در زندگی روزمره‌ی خود حس می‌کنند. ولی نوع دیگری از آلودگی نیز وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد: آلودگی نوری.

بیشتر منجمین آماتور و عکاسان نجومی به‌خوبی از این موضوع آگاه هستند که آلودگی نوری شهرها اجازه‌ نمی‌دهد بیشتر اجرام آسمانی را مشاهده یا ثبت کنید. ولی ممکن است برخی از افرادی که به رصد ستارگان یا عکاسی از آسمان شب علاقه دارند متوجه نباشند که این آلودگی نوری چه تأثیری دارد. اگر به دنبال عکاسی از آسمان شب هستید، تجهیزاتی مانند سه‌پایه و ریموت دوربین از لوازم ابتدایی هستند که به آن‌ها نیاز خواهید داشت، ولی مهم‌ترین کار این است که از آلودگی نوری شهرهای بزرگ دور شوید.

قدم بعدی این است که فاز ماه را چک کنید. هیچ فایده‌ای ندارد که یک مکان با آلودگی نوری مناسب را بیابید ولی ماه با تمام قوا آسمان را روشن کند! توصیه می‌کنیم سفرهای عکاسی خود را به روزهای ابتدایی و انتهایی ماه قمری موکول کنید تا آسمانی تاریک و پر از ستاره را مشاهده کنید.

همچنین توجه داشته باشید که سوژه‌ی جذابی را در پیش‌زمینه داشته باشد، زیرا هیچ فایده‌ای ندارید که فقط یک عکس از آسمان با ستارگانش بگیرید. در این نوع عکاسی از آسمان شب برای جذاب‌تر کردن عکس استفاده می‌شود و نباید آسمان به‌تنهایی برایتان کافی باشد. سوژه و کادربندی مناسب از اهمیت بسزایی برخوردار است.

یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های آسمان برای عکاسی، هسته‌ی کهکشان راه‌شیری است. این قسمت از کهکشان همیشه در آسمان ثابت نیست و در تمام فصول نیز دیده نمی‌شود. برای یافتن مکان آن می‌توانید از نرم‌افزارهایی مانند Stellarium استفاده کنید. این نرم‌افزار برای دستگاه‌های اندرویدی، iOS و کامپیوترهای خانگی در دسترس است.

دوربین

برای عکاسی از آسمان شب حتماً به دوربینی نیاز خواهید داشت که دارای حالت کاملاً دستی باشد. تمامی دوربین‌های DSLR این نیاز را پوشش می‌دهند و برخی از دوربین‌های بدون‌آینه و کامپکت نیز این قابلیت را دارند، هرچند که توصیه نمی‌کنیم با دوربین‌های کامپکت به عکاسی بپردازید، زیرا سنسورهای کوچک این‌گونه دوربین‌ها نویز زیادی تولید می‌کنند.

توصیه‌ی ما این است که از دوربین‌های فول‌فریم مانند مدل‌های D810 و D750 از نیکون یا ۵D Mark IV، ۵D Mark III و ۶D از کانن استفاده کنید. در بین دوربین‌های بدون آینه نیز مدل‌های a7R II و a7R از سونی عملکرد خارق‌العاده‌ای دارند. ولی اگر نمی‌توانید هزینه‌ی خرید چنین دوربین‌هایی را بپردازید نیز نگران نباشید. دوربین‌های کراپ نیکون مانند D3300، D5500 و D7200 و بسیاری از مدل‌های دیگر نیز عملکرد بسیار خوبی دارند. همچنین دوربین‌های کانن مانند ۷D Mark II، ۸۰D، ۷۰D و … نیز کاملاً پاسخگوی نیاز شما خواهند بود، ولی کمی کارتان را سخت‌تر می‌کنند.

لنز دوربین

حتماً می‌دانید که هرچه ایزو را بالاتر ببرید نویز عکس نیز بیشتر می‌شود، به همین دلیل بهتر است از لنزی استفاده کنید که دارای دیافراگم F/2.8 یا بازتر باشد. به‌این‌ترتیب نیازی به استفاده از ایزوهای بالا نخواهید داشت. شاید فکر کنید که می‌توانید یک لنز با دیافراگم بسته را نیز استفاده کنید و در عوض شاتر را چند ثانیه بیشتر باز می‌گذارید. می‌توان برای کم کردن ایزو شاتر را چندین ثانیه باز نگه داشت، ولی این کار معایبی دارد.

اولین مورد که در ادامه به آن به‌صورت مفصل‌تر خواهیم پرداخت این است که با زیاد باز نگه داشتن شاتر ستاره‌ها به شکل نقطه ثبت نمی‌شوند و شکل بیضی یا یک خط ثبت خواهند شد. مورد دوم این است که با باز نگه داشتن شاتر و نوردهی به سنسور، بعضی از پیکسل‌ها داغ خواهند شد و نویز ایجاد خواهند کرد. بنابراین بهتر است از لنزهای با دیافراگم f/2.8 و بازتر استفاده کنید.

از سه پایه استفاده کنید

سه‌پایه یکی از مهمترین ابزارها در بین تجهیزات عکاسی به شمار می‌‌رود. در شب به علت تاریکی زیاد، نور کمی‌ وارد لنز می‌‌شود. بنابراین برای جبران این کاستی سرعت شاتر پایین آورده می‌شود. این مساله باعث می‌شود که در صورت بروز کوچک‌ترین حرکت و یا لرزشی عکس‌ها تار شوند. البته باز کردن دریچه دیافراگم نیز می‌تواند برای جبران کم شدن نور مورد استفاده قرار گیرد اما این کار باعث کم شدن وضوح تصویر در نقطه فکوس می‌‌شود. بهترین راه برای حل این مشکل استفاده از سه پایه است تا دیگر لرزش دوربین یا ایجاد نویز در تصویر اتفاق نیفتد. انواع مختلفی از سه پایه در بازار وجود دارند: بلند، کوتاه، سنگین، سبک، فیبر کربنی، آلومینیوم، پلاستیک و …. اما آنچه که بسیار مهم است، نحوه نگهداری دوربین بدون هرگونه لغزش است. حمل سه پایه‌های سنگین در مسافت‌های طولانی معمولا دشوار است، اما تاثیر بسزایی در جلوگیری از بلور شدن عکس دارند. بیشتر اوقات (و نه الزاما همیشه) هرچه سه پایه گرانتر باشد، کارایی بیشتری هم دارد که این گرانی به خاطر آلیاژهای مصرف شده همانند فیبر کربن در داخل آن است.

برای عکاسی از آسمان شب نیاز به باز نگه داشتن شاتر برای چندین ثانیه خواهید داشت. به همین دلیل استفاده از سه‌پایه یک ضرورت به‌حساب می‌آید. سه‌پایه‌های ارزان‌قیمت و با برندهای ناشناخته قطعاً عملکرد مورد نیاز شما را نخواهند داشت و با تکان خوردن عکس‌هایتان را خراب می‌کنند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم سه‌پایه‌ی خود را از برندهای شناخته‌شده مانند Benro، Manfrotto و Vanguard تهیه کنید.برای این منظور سه‌پایه‌های سنگین که کمتر تحت تأثیر باد قرار می‌گیرند مناسب‌تر هستند، پس نیازی به پرداخت هزینه‌ی زیاد برای خرید مدل‌های فیبر کربنی نخواهید داشت و انواع آلومینیومی نیز مناسب هستند. البته برخی از سه‌پایه‌ها دارای یک قلاب نیز هستند که می‌توان وسایل سنگین را به آن‌ها آویخت تا کمتر تکان بخورند.

تنظیم سرعت شاتر

در عکاسی از آسمان شب سرعت شاتر و فاصله‌ی کانونی رابطه‌ای تنگاتنگ با یکدیگر دارند؛ مانند عکاسی از هر منظره‌ی دیگری عکاسی از آسمان شب نیز معمولاً با لنزهای واید انجام می‌پذیرد. استفاده از این نوع لنزها چند مزیت دارد، اول اینکه می‌توانید با دیافراگم باز نیز بخش زیادی از تصویر را در فوکوس داشته باشید. مسئله‌ی دیگر این است که می‌توانید سرعت شاتر را کمی کندتر کنید بدون اینکه ستارگان حالت نقطه‌ای خود را از دست بدهند، همچنین خواهید توانست بخش بیشتری از آسمان را ثبت کنید.

تنظیم سرعت شاتر دوربین، مهمترین کار در بحث عکاسی از آسمان شب می‌‌باشد. علت این است که در حالت اتوماتیک، دوربین‌ها راحت‌ترین راه را برای ثبت تصویر به کار می‌گیرند. زمانی که دوربین بر روی سه پایه قرار دارد، بهتر است، از تنظیمات غیرخودکار استفاده کنید. تنظیم دستی سرعت شاتر به شما این اجازه را می‌دهد که کنترل بیشتری بر روی عکس‌هایی که توسط دوربین دیجیتال‌تان ثبت می‌‌کنید، داشته باشید.

اگر بخواهید از ستارگان به شکل طبیعی عکس بگیرید باید از قانونی موسوم به قانون ۵۰۰ استفاده کنید. حرکت زمین به دور خودش موجب می‌‌شود که ستارگان در آسمان شب ثابت نباشند و از نظر ما و دوربین در حال حرکت باشند. به همین دلیل از قانون ۵۰۰ استفاده می‌کنیم. بر اساس این قانون اگر نمی‌خواهید ستارگان به شکل یک خط در عکس دیده شوند باید سرعت شاتر را از فرمول زیر محاسبه کنید:

فاصله‌ی کانونی لنز/۵۰۰=سرعت شاتر

البته توجه داشته باشید که برای دوربین‌های APS-C نیکون فاصله‌ی کانونی باید در ۱.۵ ضرب شود تا فاصله‌ی کانونی معادل را به دست بیاورید و سپس آن را در این فرمول جای دهید. برای دوربین‌های APS-C کانن فاصله‌ی کانونی را باید در ۱.۶ ضرب کنید.

اگر هم نمی‌خواهید از این فرمول استفاده کنید جدول زیر می‌تواند به شما کمک کند:

عکس گرفتن در شب با نوردهی طولانی، نوردهی با مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر چرخش زمین را نشان خواهد داد. شما به لنزی با زاویه عریض نیاز خواهید داشت و یک سه پایه محکم نیز بخش ناگزیر کار است. از دکمه شاتر سیمی (Cable release) برای جلوگیری از هرگونه لرزش دوربین، که عکس شما را خراب خواهد کرد استفاده کنید. لنز دوربین را به بینهایت فوکوس کنید و دوربین را روی حالت عکاسی B – Bulb بگذارید. دریچه دیافراگم را روی f/4 تنظیم کنید و به منظور باز شدن شاتر، دکمه شاتر را فشرده و نگه دارید. باید ISO را ۱۰۰ در نظر بگیرید تا نویز دیجیتال به کمترین مقدار خود برسد چرا که آسمان تیره است و نویز دیجیتال در صورت وجود به شدت خودنمایی خواهد کرد. به منظور تکمیل عکس پس از زمان مورد نظر خود دکمه شاتر را رها کنید.

ولی اگر می‌خواهید ستارگان به شکل خطوطی در آسمان دیده شوند (startrail) و حس حرکت را به بیننده القا کنند دو روش پیش رو دارید. اول اینکه شاتر را برای مدتی بسیار طولانی باز نگه دارید. روش دوم این است که سرعت شاتر را به روش بالا محاسبه کنید و چندین عکس را پشت سر هم ثبت نمایید و سپس با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند StarStax آن‌ها را با هم ترکیب کنید.

توصیه‌ی ما استفاده از روش دوم یعنی عکاسی پیاپی است؛ زیرا همان‌طور که گفته شد باز نگه داشتن شاتر برای مدتی طولانی می‌تواند باعث داغ شدن سنسور و کاهش کیفیت تصویر شود. به‌علاوه با باز نگه داشتن شاتر برای مدتی طولانی احتمال تکان خوردن و خراب شدن عکس بیشتر است. همچنین محاسبه‌ی درست نوردهی کار بسیار سختی خواهد بود.

ولی می‌توانید خیلی راحت ۲۰۰ عکس با سرعت شاتر ۲۰ ثانیه را پشت سر هم ثبت کنید و سپس آن‌ها را با هم ترکیب کنید تا حرکت ستارگان در عرض بیش از یک ساعت را در یک عکس جای دهید. مزیت دیگر این روش این است که می‌توانید عکس‌ها را بعداً به تایم‌لپس نیز تبدیل کنید.

در حالتی که سرعت شاتر را دستی تنظیم می‌کنید، به راحتی می‌توانید محدوده سرعت را تغییر دهید. سرعت شاتر پایین به شما امکان ثبت حرکت یا Motion blur را می‌دهد. مانند حرکت عابران، حرکت اتومبیل ‌ها یا حرکت امواج دریا. درحالی که سرعت شاتر بالا، اتفاق‌های مقابل دوربین را فریز می‌کند. بدیهی است، اگر دوربین روی سرعت شاتر بالا تنظیم شده باشد، نور کمتری وارد آن می‌شود، بنابراین مجبور خواهید شد یا در محیط‌های نسبتا روشن یا با کمک فلش‌های قوی‌تر عکاسی کنید.

تاری حرکتی (انگلیسی: Motion blur) به تار شدن برخی از اجزای تصویر بر اثر حرکت موضوع یا دوربین گویند. عکاسان از این شیوه برای ایستایی حرکت استفاده می‌کنند.

جزییات زیر درباره سرعت شاتر به درک بهتر آن کمک می‌کند:

1. سرعت شاتر در واحد ثانیه اندازه گیری می‌شود و البته در بیشتر مواقع در کسری از ثانیه. هرچه مخرج کسر بزرگتر باشد سرعت بیشتر است. ۱/۱۰۰۰ بسیار سریع تر از ۱/۳۰ است.
2. در بیشتر مواقع شما از سرعت شاتر ۱/۶۰ ثانیه و یا سریع تر استفاده می‌کنید. دلیل انتخاب عدد این است که گرفتن عکس با هر سرعتی کمتر از این مقدار بدون این که دوربین بلرزد بسیار دشوار است. لرزش دوربین به معنی حرکت آن در بازه زمانی باز بودن شاتر است که باعث تار شدن عکس می‌شود.
3. اگر شما از سرعت شاتر پایین (هر مقداری آهسته تر از ۱/۶۰) استفاده می‌کنید لازم است تا از سه پایه استفاده کنید. به جز سه پایه سایر روش‌های دیگر که منجر به پایاسازی تصویر شوند نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. بیشتر دوربین‌های جدیدی که به بازار عرضه می‌شوند این ویژگی به صورت پیش‌ساخته در آنها تعبیه شده است.
4. سرعت شاتری که روی دوربین شما قرار دارد معمولا با هر تغییری با ضریبی از دو تغییر می‌کند. به طور معمول گزینه‌های موجود برای سرعت شاتر بدین صورت است: ۱/۵۰۰، ۱/۲۵۰، ۱/۱۲۵، ۱/۳۰، ۱/۱۵، ۱/۸ و الی آخر. تغییرات ضریب دو در شاتر تنظیم‌های مربوط با نورسنجی را آسان می‌کند. زیرا همانطور که بخش دریچه دیافراگم اشاره شد، مقادیر دریچه نیز با ضریبی از دو کم و زیاد می‌شود. بدین ترتیب اگر سرعت شاتر را یک پله زیاد کنید و دریچه دیافراگم را یک درجه کم کنید، مقدار نوری که به داخل دوربین وارد می‌شود یکسان باقی می‌ماند.
5. برخی دوربین‌ها گزینه‌هایی برای سرعت شاتر پایین دارند که به صورت کسرهایی از ثانیه اندازه گیری نمی‌شوند بلکه واحد آنها ثانیه است. مانند ۱ ثانیه، ۱۰ ثانیه، ۳۰ ثانیه و الی آخر. این مقادیر در عکاسی‌هایی با نور بسیار کم و یا زمانی که می‌خواهید حرکت/حرکت‌هایی را در تصویر نشان دهید و به عکس جلوه‌هایی ویژه ببخشید، به کار برده می‌شوند. گزینه دیگری که در برخی دوربین‌ها وجود دارد حالا B یا Bulb است. این حالت به شاتر اجازه می‌دهد تا هر زمانی که شما می‌خواهید باز بماند.
6. برای آنکه در مورد انتخاب سرعت شاتر هنگام عکس گرفتن بتوانید تصمیم درستی بگیرید همیشه از خودتان سوال کنید که آیا در تصویر سوژه متحرکی وجود دارد و این که این حرکت را چطور می‌خواهید به تصویر بکشید. اگر در تصویر سوژه متحرک وجود دارد آنگاه باید تعیین کنید که آیا می‌خواهید تصویر در سوژه ثابت (فریز) شود و یا می‌خواهید حرکت آن را به نمایش بکشید.
7. برای آن که حرکت را ثابت به تصویر بکشید (آن را فریز کنید) سرعت شاتر بیشتر را باید انتخاب کنید و اگر می‌خواهید حس حرکت به عکس منتقل شود سرعت شاترهای کمتر را برگزینید. سرعت شاتری که در نهایت انتخاب می‌کنید از سرعت سوژه و مقدار حرکتی که می‌خواهید به تصویر بکشید بستگی دارد.
8. حرکت همیشه بد نیست. زمان‌هایی هستند که نشان دادن حرکت در تصویر و استفاده از سرعت شاتر پایین در زیبایی عکس شما تاثیر به سزایی می‌گذارد. به عنوان مثال وقتی از یک آبشار عکاسی می‌کنید و می‌خواهید نشان دهید که آب چقدر سریع در حرکت است، و یا وقتی از یک اتومبیل در زمین مسابقه عکس می‌گیرید و می‌خواهید حس سرعت را منتقل کنید، و یا زمانی که می‌خواهید حرکت ستاره‌ها را نشان دهید به سرعت شاتر پایین نیاز دارید. و البته در تمام این حالت‌ها برای عکاسی به سه پایه نیاز دارید تا حرکت اضافی ناشی از تکان‌های دوربین به تصویر اضافه نکنید.
9. فاصله کانونی و سرعت شاتر. یک نکته دیگری که هنگام تنظیم سرعت شاتر باید در نظر بگیرید فاصله کانونی لنزی است که استفاده می‌کنید. فاصله کانونی بلندتر میزان لرزش‌های دوربین را بیشتر نمایان می‌کند و درنتیجه باید سرعت شاتر بیشتری را انتخاب کنید. (مگر این که بر روی لنز یا دوربین تثبیت کننده تصویر (image stabilization) داشته باشید). یک قانون سرانگشتی برای محاسبه سرعت شاتر بر حسب فاصله کانونی برای دوربین‌هایی که مجهز به تثبیت کننده تصویر نیستند این است که مقداری عددی که در مخرج وجود دارد از فاصله کانونی بیشتر باشد. به عنوان مثال اگر شما لنزی دارید که ۵۰mm است سرعت شاتر ۱/۶۰ احتملا مناسب است اما اگر لنز شما ۲۰۰mm است باید ۱/۲۵۰ را برای سرعت شاتر در نظر بگیرید.

دیافراگم

همان‌طور که اشاره شد برای عکاسی از ستارگان به یک لنز با دیافراگم باز نیاز خواهید داشت، پس دیافراگم را بر روی بازترین حالت ممکن تنظیم کنید.

کاهش ایزو

حساسیت و عکس العمل سنسور دوربین‌ها، قابل تنظیم هستند. هرچه نور کمتر باشد سنسور دوربین برای دریافت نور و رنگ‌ محیط و تبدیل آن به سیگنال دیجیتال تلاش بیشتری می‌کند. شاید اصطلاح «نرخ ایزو» را شنیده باشید. بر روی سنسور دوربین، هرچه این نرخ بالا باشد، میزان نویز بر روی عکس بیشتر می‌شود. این نویزها به صورت نقطه‌ای به رنگ بنفش-سبز بر روی عکس ظاهر می‌شوند. به همین علت تا حد ممکن مقدار ایزو را پایین نگه دارید تا عکس‌ها شفاف و بدون هرگونه نویز ذخیره گردند. اگر تنظیمات ایزو دوربین را به مقدار ۴۰۰ یا کمتر کاهش دهید، عکس‌های گرفته شده در شب شفاف و بدون نویز خواهند بود و دیگر شبیه عکس گرفته شده با یک موبایل ارزان قیمت نخواهند شد. مقدار ایزو مستقیما بر روی سرعت شاتر و اندازه دیافراگم تاثیر می‌گذارد. بدین معنا که شاتر باید برای زمان قابل توجهی باز بماند تا نور کافی وارد دوربین شود. رعایت این نکات باعث ثبت عکس‌های بهتری از آسمان شب می‌شود.

در عکاسی دیجیتال، حساسیت سنسور تصویر را اندازه گیری می‌کند و همان اصول عکاسی سنتی برای آن اعمال می‌شود. کمتر بودن عدد ایزو نشان دهنده حساسیت کمتر دوربین به نور است.

استفاده از عددهای بالاتر در تنظیمات ایزو معمولا برای محیط‌های تاریک است تا بتوان به سرعت شاتر بیشتری دست پیدا کرد. به عنوان مثال در ورزش‌های داخل سالن برای آنکه بتوان حرکت ورزشکار در نور کم را به خوبی ثبت کرد لازم است از عدد ایزو را بیشتر کرد. هرچند بیشتر کردن مقدار ایزو به معنی بیشتر کردن نویز عکس است. در شکل زیر یکی از تصاویر با ISO ۱۰۰ و دیگری با ۳۲۰۰ ثبت شده‌اند. به تفاوت میان دو عکس توجه کنید.

ایزوی ۱۰۰ معمولا به عنوان مقدار «نرمال» شناخته می‌شود که به شما عکس‌هایی با کیفیت بهنیه ارائه می‌دهد.

بسیاری از افراد سعی می‌کنند تا دوربین خود را در «حالت خودکار» نگه دارند تا دوربین به طور خودکار مقدار مناسب برای ایزو را با توجه به شرایط محیطی که عکاسی در آن انجام می‌شود، انتخاب کند. دوربین به طور پیش فرض سعی می‌کند کمترین مقدار ممکن را برای ایزو انتخاب کند. اما بیشتر دوربین‌ها این امکان را می‌دهند که مقدر مورد نظر را خودتان به طور دستی تغییر دهید.

وقتی شما مقدار ایزو را به طور دستی تغییر دهید و آن را روی مقدار خاصی بگذارید متوجه تاثیرات آن روی مقدار دریچه دیافراگم و سرعت شاتر نیز می‌شوید. برای آن که نوردهی عکس مناسب باشد باید مقادیر آنها نیز به طور متناسب تغییر کند. به عنوان مثال اگر شما ایزو را از ۱۰۰ به ۴۰۰ تغییر دهید آنگه متوجه می‌شوید که باید برای سرعت شاتر نیز مقادیر بالاتر و/یا برای دریچه دیافراگم مقادیر کوچکتری انتخاب کنید.

سوال‌هایی که هنگام انتخاب مقدار ایزو باید مطرح کنید

• نور – آیا سوژه به اندازه کافی نور دریافت می‌کند؟
• کیفیت – آیا من یک عکس تمیز می‌خواهم یا عکس نویزدار؟
• سه پایه – آیا از سه پایه استفاده می‌کنم؟
• سوژه متحرک – آیا سوژه من ثابت است یا متحرک؟

اگر مقدار زیادی نور موجود باشد، سوژه ثابت باشد و از سه پایه برای عکاسی استفاده شود آنگاه مقدار ایزو کوچک انتخاب می‌شود. اگر تاریک باشد، سه پایه استفاده نشود یا سوژه متحرک باشد آنگاه شاید استفاده از ایزو بالاتر را بتوان برای کار درنظر گرفت. بالا بردن مقدار ایزو همچنین این امکان را می‌دهد که بتوان با سرعت شاتر بیشتری عکاسی کرد. البته بالا بردن عدد ایزو به قیمت اضافه کردن نویز به عکس تمام می‌شود.

شرایطی که باعث می‌شود ایزوی بالاتر برای عکاسی انتخاب شود:

• ورزش‌های داخل سالن – شرایطی که سوژه متحرک است و نور محیطی کمی در اختیار دارید.
• کنسرت‌ها – شرایطی با نور کم که امکان استفاده از فلش هم فراهم نباشد
• کلیساها و نمایشگاه‌های هنری – بیشتر این قبیل مکان‌ها نور محیطی کمی دارند و اجازه استفاده از فلش هم به عکاسان داده نمی‌شود.
• جشن تولدها – استفاده از فلش باعث می‌شود نور شمع‌های روشن دیگر به چشم نیاید. برای جلوگیری از این مشکل استفاده از ایزوی بالا راهکار خوبی است.

ISO مفهوم مهمی در عکاسی است که باعث می‌شود با کنترل بر قابلیت‌های دوربین دیجیتال درک بهتری از اعمال تغییرات روی تصویر در جهت رسیدن به هدف مطلوب دست آورید. برای این منظور باید با تغییر دادن تمرین زیادی انجام دهید.

در بیشتر اوقات ایزوی حدود ۱۶۰۰ و بیشتر مورد نیاز خواهد بود. اگر از دوربین‌های APS-C استفاده می‌کنید باید با وسواس بیشتری عمل کنید تا ایزو را بیش‌ازحد بالا نبرید، ولی اگر از دوربین‌های فول‌فریم استفاده می‌کنید ایزوهای بالای ۳۰۰۰ نیز مشکل چندانی ایجاد نخواهند کرد.

فوکوس

برای عکاسی از ستارگان باید فوکوس دوربین را بر روی بی‌نهایت تنظیم کنید، ولی به دلیل تاریکی نخواهید توانست از فوکوس خودکار بهره بگیرید. بنابراین باید از فوکوس دستی استفاده کنید و توجه داشته باشید که بیشتر لنزها بر روی بی‌نهایت دقیق نیستند. بنابراین نیاز به کمی تنظیم مجدد خواهند داشت. برای این کار می‌توانید از تکنیک‌های زیر استفاده کنید:

1. استفاده از فوکوس خودکار در روشنایی روز: در روشنایی روز با استفاده از فوکوس خودکار بر روی کوه‌ها یا ابرهای دوردست فوکوس کنید، سپس لنز را از فوکوس خودکار خارج کنید و دیگر به آن دست نزنید تا زمان عکاسی فرا برسد.
2. استفاده از Live View: تقریباً تمامی دوربین‌های امروزی دارای حالت Live View هستند. برای فوکوس می‌توانید دوربین را در حالت Live View تنظیم کنید و بر روی تصویر زوم نمایید. یکی از ستارگان را که درخشش بیشتری دارد انتخاب کنید و با چرخاندن حلقه‌ی فوکوس آن را به شارپ‌ترین شکل ممکن برسانید.

متعادل کردن رنگ سفید

معمولا دوربین‌ها در شب قادر به انتخاب بهترین حالت تعادل رنگ سفید نیستند و متاسفانه اگر در حالت خام یا RAW عکاسی می‌‌کنید، خروجی ممکن است تعادل رنگ نامناسبی داشته باشد. در حالی که یک عکاس خوب سعی می‌کند در شب عکسش به سمت آبی یا زرد میل کند. با تنظیم تعادل رنگ سفید به صورت دستی یا انتخاب یکی از حالت‌های پیش‌فرض، می‌توانید نتیجه خوبی در خروجی کار داشته باشید. اگر از صحنه‌ای عکس می‌‌‌گیرد که دارای نورهای مصنوعی همانند نور LED در معابر شهری و یا نورهایی با شدت نارنجی یا زرد بیشتر است، می‌توانید با تنظیم تعادل بر روی incandescent یا tungsten تا مقدار زیادی این مشکل را حل کنید. در هنگام عکاسی ابتدا حالت اتوماتیک را برگزینید تا نتیجه را ببینید و سپس نسبت به آن گزینه مناسب را انتخاب کنید.

تعادل رنگ سفید (white Balance) یک مفهوم در عکاسی دیجیتال است که بسیاری از دارندگان دوربین‌های دیجیتال یا شناخت درستی از آن ندارند و یا آن را مورد استفاده قرار نمی‌دهند. اما یادگرفتن و شناخت آن تاثیر به سزایی در عکس‌هایی که ثبت می‌کنید، خواهد داشت.

شاید این سوال شما هم باشد که چه دلیلی برای انتخاب رنگ درست در هنگام ثبت عکس وجود دارد؟

برای جواب به سوال بالا ابتدا به این موضوع فکر کنید که آیا تاکنون برایتان پیش آمده که وقتی عکس‌هایتان را بعد از ثبت کردن نگاه می‌کنید، هاله ای از رنگ‌های زرد، آبی یا نارنجی و غیره در آنها به چشم بخورد؟ دلیل این اتفاق این است که منابع مختلف نوری تصویر تاثیر رنگی یا دمایی متفاوتی بر روی آن‌ دارند. مثلا نور لامپ فلورسنت رنگ مایل به آبی به عکس‌ها می‌دهد در حالیکه نور لامپ تنگستن (رشته‌ای/حبابی) سایه ای از رنگ زرد به عکس اضافه می‌کند.

عموما این تفاوت بین رنگ‌ها را متوجه نمی‌شویم زیرا چشم به طور خودکار تنظیمات لازم را انجام می‌دهد. اما متاسفانه دوربین‌های دیجیتال هوش لازم برای انجام خودکار چنین تنظیم‌هایی را ندارند و باید به آن اطلاعات لازم درباره هر منبع نوری را بدهیم. برای رنگ‌های خنک‌تر مانند آبی و سبز باید دوربین را به گونه ای تنظیم کنید که دمای سوژه‌ها را گرم‌تر و به همین ترتیب برای رنگ‌های گرم دما را سردتر کند.

تنظیم تعادل رنگ سفید

دوربین‌های دیجتال متفاوت راه‌های متفاوتی برای تنظیم تعادل رنگ سفید دارند و این بدان معناست که شما در نهایت باید دفترچه راهنمای دوربین خود را مطالعه کنید. اما بعضی تنظیم‌ها بین دوربین‌های متفاوت کم و بیش مشابه هستند. بسیاری از دوربین‌ها حالت‌های خودکار و نیمه‌خودکار دارند که برای کمک به تنظیم بهتر تعادل رنگ سفید بسیار مفید واقع می‌شوند.

تنظیم‌های پیش فرض تعادل رنگ سفید

برخی تنظیم‌های پایه برای وایت بالانس به طور خودکار بر روی دوربین تعبیه شده اند:

• Auto در این حالت بهترین تنظیم بر اساس اصول پایه عکاسی تخمین زده می‌شود و در مواقع بسیاری کاربرد دارد. اما بهتر است در شرایطی که با نور‌های ویژه‌تری کار می‌کنید از حالت تنظیم خودکار استفاده نکنید.
• Tungsten این حالت که معمولا با نشانهٔ یک لامپ حبابی کوچک نمایان می‌شود برای عکاسی‌های داخل محیطی و به خصوص با استفاده از لامپ‌های رشته ای مانند لامپ‌های حبابی کارآیی دارد و رنگ‌ها را در عکس سردتر می‌کند.
• Fluorescent این گزینه برای جبران رنگ‌های سرد نور فلورسنت است و عکس شما را گرم‌تر می‌کند.
• Daylight/Sunny این حالت در همه دوربین‌ها موجود نیست زیرا تنظیمات را در حالت بسیار طبیعی قرار می‌دهد.
• Cloudy این گزینه عموما به معنی گرم تر کردن رنگ سوژه‌های تصویر نسبت به حال نور روز (Daylight) است.
• Flash نور فلش دوربین می‌تواند تصویر را تا حدودی سرد کند بنابراین استفاده از این حالت به معنی گرم‌تر کردن تصویر ثبت شده است.
• Shade نور در محیط سایه به مراتب از نور مستقیم روز سردتر (آبی‌تر) است. این تنظیم نیز به گرم شدن عکس‌ نتیجه می‌شود.

تنظیم‌های دستی نور سفید

در بیشتر موارد با استفاده از تنظیم‌های مطرح شده در قسمت قبل می‌توانید به تعادل خوبی در رنگ سفید تصویر دست یابید؛ اما دوربین‌های دیجیتال (مانند بیشتر دوربین‌های DSLR) امکان تنظیم دستی نور و گرمای محیط را نیز فراهم می‌کنند.

نحوه تغییر و تنظیم این قسمت در مدل‌های مختلف دوربین‌ها متفاوت است اما در حقیقت کاری که لازم است انجام دهید این است که به دوربین تعریف‌تان از رنگ سفید را بشناسانید تا مرجع مشخصی برای تعریف رنگ سفید داشته باشد و بر همان اساس سایر رنگ‌ها را به درستی تنظیم کند. برای این منظور می‌توانید برای خود یک کارت سفید یا خاکستری که به طور ویژه برای این منظور طراحی شده خریداری کرده و به درستی تنظیم‌های لازم برای دریافت رنگ درست اجسام محیط توسط دوربین را انجام دهید.

برای نمونه به بررسی دو تصویر ثبت شده در شرایط نور یکسان و تنظیم‌های متفاوت تعادل نور سفید می‌پردازیم.

تصویر اول در نور اتاق و با استفاده از تنظیم خودکار دوربین برای تعادل رنگ سفید ثبت شده است. سه لامپ حبابی استاندارد در هنگام ثبت عکس روشن بوده و همانطور که مشاهده می‌کنید تصویر تا حدی گرم و زرد است.

در تصویر دوم با قرار دادن یک تکه کاغذ سفید در مقابل دوربین، رنگ سفید برای آن تعریف شده و با توجه به تنظیم‌های جدید عکس ثبت شده است. تفاوت بین دو تصویر و تاثیر تنظیم تعادل نور سفید به خوبی مشهود است.

عکاسی در حالت خام – RAW

با توجه به این که تصاویر خام دارای اطلاعات بیشتری از عکس هستند و به راحتی می‌توان میزان تعادل رنگ آن را تغییر داد، بهترین گزینه برای ثبت عکس‌ها در مقایسه با JPEG هستند. عکس‌های خام راه‌های جبران فراوانی برای جبران اشتباهات رخ داده به هنگام عکاسی دارند. همچین تصاویر خروجی عکس‌های خام به مراتب از کیفیت بالاتری نسبت یه عکس‌های jpeg برخوردار هستند. اکر قصد دارید عکس‌هایتان را چاپ کنید، حتما از این گزینه استفاده کنید.

حتی اگر احساس کنید تمام تنظیمات را درست انجام داده‌اید و با استفاده از ایزو پایین، تعادل رنگ سفید مناسب و سرعت شاتر طولانی درحال عکاسی هستید، باز بهتر است در حالت خام عکس بگیرید. برخی از دوربین‌ها از حالت RAW+JPEG پشتیبانی می‌کنند، که در این صورت همزمان می‌توانید خروجی عکس را به صورت JPEG نیز داشته باشید. البته این کار نیاز به فضای خالی بیشتر در کارت حافظه نیاز دارد.

استفاده از شاتر بی‌سیم

چه بخواهید به‌سادگی از کهکشان راه شیری عکاسی کنید یا بخواهید یک عکس Startrail بگیرید ریموت یک ابزار کارآمد برایتان خواهد بود؛ زیرا فشردن دکمه‌ی شاتر با دست باعث تکان خوردن دوربین و خراب شدن عکس می‌شود. برخی از ریموت‌ها به‌سادگی تنها قادر هستند شاتر را به کار بیندازند، ولی برخی دیگر قابلیت برنامه‌ریزی نیز دارند. فقط حواستان باشد که ریموت سازگار با دوربینتان را خریداری یا استفاده کنید. استفاده از شاترهای دستی بی‌سیم بدین معنا است که شما به راحتی می‌توانید بدون تماس دست با دوربین، از راه دور دکمه شاتر را فشار دهید. با ترکیب شاتر بی‌سیم، سه پایه و تنظیم درست دوربین عکس‌هایی می‌توانید بگیرید که انگار در روز گرفته شده اند. برخی شاتر‌های بی‌سیم از امکان Bulb پشتیبانی می‌کنند که در آن می‌توانید تا هر اندازه که بخواهید، شاتر را باز بگذارید.

اگر به هر دلیلی نمی‌خواهید از شاتر بی‌سیم استفاده کنید، و یا نمی‌توانید چون دوربین شما از این امکان پشتیبانی نمی‌کند، به روش‌های دیگری می‌توانید دوربین را بصورت از راه دور کنترل کنید. استفاده از نرم افزار‌های مناسب تلفن همراه‌های هوشمند یا تنظیم تایمر دوربین برای ایجاد چند ثانیه تاخیر پس از فشردن دکمه شاتر، از جمله روش‌های جایگزین برای شاتر بی‌سیم می‌‌باشند. این روش‌ها باعث می‌‌شوند از لرزش‌های ناخواسته و تار شدن تصویر جلوگیری شود.

شفق قطبی

عکس گرفتن از پدیده جوی شفق های شمالی برای عکاسان یک چالش محسوب می شود. دلیل آن تغییرات مکرر و تماشایی شدت روشنایی نور است. ذرات خورشیدی پرانرژی به سرعت حرکت می‌کنند و گاهی نیز پهان می‌شوند و در چنین حالتی نمی‌توان از آنها عکس گرفت. البته اگر نکاتی که اینجا بیان می‌شود را به کار گیرید احتمالا می‌توانید یک شفق شمالی را ثبت کنید. دوربین خود را روی یک سه پایه خیلی محکم قرار داده و آن را برای نوردهی‌های طولانی آماده کنید. ISO را در محدوده ۱۰۰ تا ۴۰۰ قرار دهید. سرعت شاتر را می‌توانید با توجه به میزان نور موجود تا ۳۰ ثانیه نیز تنظیم کنید. بر نورسنج‌های داخلی دوربین اتکا نکنید چرا که برای نور روز بهتر کار می کنند. هر لنزی برای چنین تصویری از شفق قطبی مناسب خواهد بود اما بهتر است که لنزهای سریع‌تر و با زاویه عریض‌تر انتخاب کنید.

آسمان ابری

هنگامی که نور کم می‌شود، به آسمان ابری نگاه کنید. رنگ‌ها و ترکیب آنها را در ابر نظاره کنید. حتی زمانی که تاریک است نیز باید سعی کنید از یک فیلتر لنز ۸۰A (سرد کننده‌ی رنگ آبی)، برای تشدید رنگ آبی آسمان استفاده کنید و رنگ زرد نشات گرفته از نورهای مصنوعی را حذف کنید. از لنز عریض و زمان نور دهی طولانی تر استفاده کنید. چند عکس آزمایشی بگیرید و سپس با دقت آن ها را روی دوربین دیجیتال خود بررسی کنید. باید بتوانید تصمیم بگیرید که بهترین تنظیم نوردهی برای ثبت یک آسمان ابری چیست.

ویرایش عکس

پس از پایان عکاسی قطعاً نیاز خواهید داشت که عکس‌هایتان را ادیت کنید. Lightroom یکی از بهترین نرم‌افزارها برای ادیت فایل‌های RAW است و می‌توانید از Photoshop برای تکمیل ادیت و دست‌کاری عکس‌ها استفاده کنید. برای ساخت Startrail می‌توانید از نرم‌افزار رایگان StarStax استفاده کنید. اگر می‌خواهید از عکس‌هایتان یک ویدیوی تایم‌لپس بسازید نرم‌افزارهای LRTimeLapse، Adobe Premiere و Adobe After Effects می‌توانند کاربردی باشند.

جمع بندی

نورسنجی بعد از تاریک شدن هوا یک معضل است. پس مطمئن شوید که از بهترین گزینه برای شرایط خاص خود استفاده می‌کنید. در شرایطی که هم روشن و هم تاریک هستند، بهتر است از نورسنجی نقطه‌ای استفاده کنید. اگر تاریکی مطلق است می‌توانید از نورسنجی میانی (center weighted metering) استفاده کنید. به هیچ وجه از فلاش استفاده نکنید چرا که عکس نهایی شما را با نوردهی بیش از حد به یک ناحیه خراب خواهد کرد. حالات تنظیم دستی و Bulb نیز برای گرفتن عکس در چنین شرایطی مناسب هستند.

آسمان شب را همواره باید با یک سه پایه ثبت کرد. فراموش نکنید که یک دکمه کابلی یا نوع بی سیم آن را خریداری کنید که به کمک آن عکس بگیرید چراکه گرفتن برخی عکس ها ۳۰ ثانیه یا حتی بیشتر طول می کشد. لنز شما به صورت ایده‌آل باید امکان فوکوس بینهایت داشته باشد و دوربین شما نیز باید قابلیت قفل آینه‌ را داشته باشد – قابلیتی که در آن آینه‌ی دوربین قبل از باز شدن شاتر کنار می‌رود. این ویژگی لرزش ناشی ضربه آینه هنگام باز شدن شاتر را از بین می برد. لنز عریض بهترین گزینه برای آسمان شب است و مقداری زوم آن را فوق العاده خواهد کرد.

هنگام عکس گرفتن از آسمان در شب به یاد داشته باشید که صبر موردی حیاتی است که باید با حساس شدن روی ترکیب عکس و تصمیم گیری در خصوص تغییرات به منظور بهتر شدن عکس همراه باشد. همانطور که قبلا نیز بیان شد فرآیند پیدا کردن طول (زمانی) مناسب برای نوردهی چیزی است که باید به صورت آزمون و خطا بدست بیاید (این مورد با تغییر دادن طول لنز، سرعت شاتر و تنظیمات دریچه دیافراگم حاصل می‌شود). در نوردهی‌های طولانی بیشتر از ۳۰ ثانیه یک دکمه از راه دور کابلی برای گرفتن عکس‌های دقیق و ظریف الزامی است. برای ایجاد تنوع بیشتر و زیبایی دوچندان می‌توانید از حالات سیاه سفید هم استفاده کنید. اگر هوا سرد است به خوبی لباس بپوشید چرا که نشستن در هوای سرد امان شما را خواهد برید. یک چراغ قوه به همراه داشته باشید تا بتوانید در تاریکی، دوربین خود را تنظیم کنید. هر چه عکس‌ های بیشتری از آسمان در شب بگیرید، بهترین روش های عکاسی از آنان را نیز خواهید یافت.

در نهایت آگاهی از تکنیک‌های مناسب و داشتن تجهیزات کافی نیستند. باید به آنچه آموخته‌اید عمل کنید و با سعی و خطا تکنیک و دانش خود را بهبود ببخشید و از پروسه‌ی مسافرت و عکاسی لذت ببرید.

برگرفته‌از هزار و یک بوم، لنزک، پیکسل