یکی از بهترین روش‌ها برای کاوش در آسمان شب بی نیاز بودن از تجهیزات خاص است. با یکی از دوستان خود به نزدیک‌ترین کوه، تپه یا کویری که دور از آلودگی‌های نوری، ساختمان‌های بلند و درختان است بروید و به آسمان بالای سر خود بنگرید. از دیدن ستاره‌هایی که بطور عادی در آلودگی شهرها دیده نمی‌شوند لذت ببرید.
برای پیدا کردن صورت‌های فلکی از نقشه آسمان که قبلا پرینت گرفته‌اید یا از یک اپلیکیشن موبایل استفاده کنید. در زمان رصد ستاره‌ها از نور قرمز برای دیدن نقشه استفاده کنید تا وضوح دید و رصد خود را از دست ندهید.
همچنین می‌توانید به رویدادهای رصدی نزدیک خود بپیوندید. اکثر جوامع نجومی محلی هر ساله چندین گشت رصدی برگزار می‌کنند که روشی عالی برای دیدن آسمان شب و شاید پیدا کردن شانسی برای رصد آسمان از طریق تلسکوپ‌های مختلف.
اصول اولیه
در زمان خرید اولین تلسکوپتان قطعا احتمال غرق شدن در دنیایی از مشخصات و ویژگی‌های بسیار وجود دارد. شاخص کلیدی برای هر تلسکوپ دیافراگم آن یا قطر لنز یا آینه آن است. هر چه بزرگتر، بهتر، زیرا که دیافراگم بزرگتر میتواند نور بیشتر را جذب کرده و اشیا دورتر را بزرگتر نمایش داده شوند. اما قیمت آن را نیز باید در نظر بگیرید و اینکه تلسکوپ‌های بزرگتر کمتر امکان جابجایی آن‌ها وجود دارد. حتما قبل از اینکه تلسکوپی با دیافراگم ۱۰ اینچ بخرید این مورد را در نظر بگیرید که میخواهید تلسکوپ خود را در صندوق عقب خودرویی برای سفرهای برون شهری قرار دهید.
برای تعیین بهترین تلسکوپ رصدی به ضریب اف (f-ratio) آن توجه داشته باشید. ضریب اف در تلسکوپ فاصله کانونی عدسی تقسیم بر دیافراگم است. برای تلسکوپی با فاصله کانونی ۹۰۰-mm و دیافراگم ۷۰-mm ضریب اف آن ۱۲.۹ خواهد بود. به عنوان یک قانون کلی، هر چه ضریب اف کوچکتر باشد، بزرگنمایی کمتر، پهنه عریض‌تر و تصویر روشن‌تر خواهد بود.
ضریب اف کوچک از ۴ تا ۵ برای رصد پهنه‌های وسیع و اهدافی که در اعماق کهکشان قرار دارند بهتر خواهد بود. ضریب اف بزرگ از ۱۱ تا ۱۵ برای پهنه‌های محدود، نماهای بزرگ از ماه، سیارات، یا ستاره‌های دوتایی مناسب هستند. ضریب اف متوسط از ۶ تا ۱۰ برای هر دو مورد مناسب است.
چه نوع تلسکوپ‌هایی وجود دارد؟
به جز گزینه‌هایی مثل دیافراگم و ضریب اف، تلسکوپ‌ها دارای سه نوع اصلی هستند: شکستی، بازتابی و ترکیبی.
شکستی‌ها مناسب شروع کار با تلسکوپ هستند و به راحتی قابل شناسایی. شخص برای استفاده از تلسکوپ از چشمی‌ای که در انتهای آن، در طول مجموعه‌ای از لنزهای شیشه‌ای قرار گرفته است نگاه می‌کند تا شی‌ای بزرگنمایی شده در آسمان شب را ببیند. شکستی‌ها برای دیدن دهانه‌های ماه، سیارات درخشان یا حتی مناظر طول روز و حیات وحش مناسب هستند. به راحتی قابل حمل هستند و برای رهگیری ساده. مدل‌های قدرتمندتر شکستی گرانتر هستند و به جهت آنکه چشمی آن به زمین نزدیک است نامناسب هستند.
تلسکوپ‌های بازتابی از آینه به جای لنز برای انعکاس استفاده می‌کنند. این بدین معنی است که چشمی تلسکوپ میتواند در یک نقطه مناسب‌تری بر روی قسمتی از تلسکوپ قرار بگیرد. از آنجایی که آینه‌های بزرگ برای تولید ارزان‌تر از لنزهای بزرگ هستند، ارزش تلسکوپ‌های بازتابی با توجه به افزایش اندازه آن مناسب‌تر است. تلسکوپ‌های بازتابی انتخاب محبوبی برای افرادی است که می‌خواهند اعماق آسمان را نظاره کنند (حلقه‌های زحل، ماه‌های مشتری، سحابی‌ها و کهکشان‌های نزدیک). تلسکوپ‌های بازتابی به تلسکوپ‌های نیوتونی نیز مشهور هستند، تنها به این دلیل که نیوتون آن را اختراع کرده است. مدلی که او در سال ۱۶۶۸ اختراع کرد اولین نوع تلسکوپ‌های بازتابی است.
نوع سومی از تلسکوپ‌ها ترکیبی از شکستی و بازتابی است که به تلسکوپ‌های ترکیبی یا لنز آیینه‌ای نیز معروف هستند که از لنز و آینه برای ساخت تلسکوپی قدرتمند با لوله‌ای کوتاه استفاده می‌کند. مانند تلسکوپ شکستی، چشمی آن در انتهای تلسکوپ قرار دارد اما کوتاهی آن بدین معنی است که سختی دیدن از طریق چشمی را ندارد. تلسکوپ‌های ترکیبی گرانتر از شکستی و بازتابی هستن اما قابلیت حمل آن‌ها بسیار بیشتر است.
گزینه‌های بسیاری از این نوع تلسکوپ‌ها می‌توانید پیدا کنید. نکته کلیدی خرید تلسکوپ با برندی معتبر است. از جمله برندهای معتبر می‌توان به Orion، Celestron، Bresser، Meade و Sky-Watcher اشاره کرد.
آیا پایه تلسکوپ مهم است؟
پایه تلسکوپ نگه‌دارنده آن بر روی زمین است و امکان رهگیری در جهت‌ها و زوایای مختلف را به آن می‌دهد. پایه تلسکوپ به اندازه خود تلسکوپ برای وضوح و شفافیت تصویر مهم است. یک سه پایه ارزان با یک لمس کوچک تکان خواهد خورد و تصاویر تلسکوپ را تار خواهد کرد. یک پایه سنگین تلسکوپ را ثابت نگه می‌دارد تا تصویر واضح دیده شود اما این یعنی قابلیت حمل کمتری دارد. در اینجا نیاز است تا بین بودجه مالی شما و نیاز شما توازن ایجاد شود.
بر روی برخی پایه‌ها عباراتی مانند alt-az و equatorial حک شده است. این عبارات نحوه تنظیم تلسکوپ برای نشانه‌گیری به قسمت خاصی از آسمان است. Alt-az که کوتاه شده‌ی altitude-azimuth به معنای ارتفاع-سمت است، ساده‌ترین سیستم است. بر روی این پایه تلسکوپ میتواند به سمت چپ-راست و بالا-پایین بچرخد، درست مانند سه پایه دوربین. پایه‌های استوایی (equatorial) نیز به همین شکل عمل می‌کنند، اما قابلیت چرخش آن به‌گونه‌ای است که میتواند رد ستاره‌ها را در آسمان دنبال کند. این ویژگی باعث می‌شود دنبال کردن ستاره‌ها و دیگر اجسام در اعماق آسمان در طول زمان امکان پذیر شود.
برخی منجمان آماتور طرفدار پایه‌های دابسونی هستند. پایه‌ای از نوع alt-az که از تلسکوپ‌های بزرگ نیز پشتیبانی می‌کند. طراحی آن بگونه‌ای ساده است که میتواند حتی در منزل نیز آن را بسازید.
میخوام صورت‌های فلکی و بارش‌های شهابی را ببینم
اصلا به تلسکوپ نیاز ندارید. بهترین روش برای رصد ستاره‌ها آشنایی با صور فلکی تابستانی و زمستانی است. مثل یاد گرفتن نقشه. زمانی که بتوانید با چشم صورت‌های فلکی را پیدا کنید، یافتن آن‌ها با تلسکوپ آسان‌تر خواهد شد.
بارش‌های شهابی در بهترین حالت با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند. این رگه‌های درخشان گرد و غبار و سنگ ناحیه عظیمی از آسمان را در بر میگیرند و در چشم به هم زدنی غیب می‌شوند، بنابراین هیچ لوازم خاصی نیاز نیست، جز کمی صبر.
می‌خواهم دهانه‌های ماه و سیارات را ببینم
برای کاوش جزییات سطح ماه و همینطور سیارات، به دنبال تلسکوپی با پهنه محدود و ضریب اف بالا (۱۱ تا ۱۵) باشید. با چنین تلسکوپی می‌توانید قمرهای گالیله‌ای مشتری، حلقه‌های خیره کننده زحل و حتی نوارهای رنگی ابرهای مشتری را ببینید. همچنین ضریب اف بالا برای رصد ستاره‌های دوتایی و کاوش دهانه‌های ماه مناسب است. تلسکوپ Orion SkyQuest XT4.5 Classic نمونه‌ی خوبی برای این مورد است.
برای نمای گسترده از ماه، و همینطور کهکشان‌های نزدیک و خوشه‌های ستاره‌ای، از دوربین‌های دوچشمی ۱۰*۱۵ می‌توانید استفاده کنید. این دوربین اجسام را تا ۱۰ بار بزرگتر کرده و پهنه‌ی عریضی را برای تماشای اجسام بزرگ و درخشان در جلوی چشمان شما قرار می‌دهد. از برندهای خوب در این زمینه می‌توان به Celestron، Helios، Opticron، Revolution، و Strathspey اشاره کرده.
می‌خواهم سحابی‌ها و کهکشان‌ها را ببینیم
برای اشیای خارجی‌تر (کهکشان‌ها و سحابی‌های نزدیک) یک نمونه تلسکوپ مقدماتی خوب Orion SpaceProbe 3 است که به وسیله آن می‌توانید سیارات و کهکشان‌ها را بدون ورشکست شدن ببینید.
اگر به جزییات اعماق فضا علاقه دارید، باید به دنبال تلسکوپی بزرگتر بگردید. برای بهترین مورد، به دنبال تلسکوپ بازتابی بزرگتری (۶ اینچ یا بیشتر) بر روی یک پایه قوی دابسونی باشید. تلسکوپ Orion SkyQuest XT8 Classic به خاطر وضوح و قدرت بالای آن دارای رتبه بالایی است. اما مطمئن شوید که قبل از تهیه چنین تلسکوپ مدرنی شور و علاقه شما به رصد آسمان از بین نرفته باشد.
می‌خواهم برای یک کودک تلسکوپ بخرم
برای اولین تلسکوپ یک کودک، دنبال چیزی باشید که بی‌نهایت ساده برای راه‌اندازی است. یک گزینه خوب تلسکوپ‌های رومیزی است، مثل Celestron FirstScope یا Orion Funscope Astro Dazzle.
این تلسکوپ‌های بازتابی دارای قدرتی خوب، پایه alt-az ساده و راه‌اندازی ساده‌ای هستند و دارای راهنمای مفیدی برای اجسام آسمان شب هستند.
می‌خواهم چیزهای در حال حرکت را رصد کنم
برای رصدهای غیرایستا، به جای تلسکوپ، دوربین دوچشمی بگیرید. برخی از دوربین‌های دوچشمی با تلسکوپ‌های کوچک شکستی در بزرگنمایی رقیب هستند و برای راه‌اندازی بسیار ساده. اما اگر بزرگنمایی زیادی میخواهید و همچنین قابلیت حمل، باید بر روی تلسکوپ ترکیبی مثل Schmidt-Cassegrain یا Maksutov-Cassegrain سرمایه‌گذاری کنید. این تلسکوپ‌ها دارای بزرگنمایی زیادی برای اجسام کوچک هستند و به راحتی در یک خودرو قرار میگیرند.
می‌خواهم با تلسکوپ عکاسی کنم
برای عکاسی نجومی باید دوربین یا تلفن هوشمند خود را بر روی چشمی به وسیله آداپتور نصب کنید. با یک دوربین DSLR می‌توانید لنز دوربین را برداشته و از تلسکوپ به وسیله آداپتور حلقه‌ای به عنوان لنز استفاده کنید.
برای اجسام کم نور در عمق آسمان، به نوردهی طولانی برای جمع‌آوری نور نیاز دارید. در این مورد، تلسکوپی با موتوری که قابلیت دنبال کردن اجرام آسمانی را همزمان با چرخش زمین داشته باشد نیاز دارید، و همینطور یک پایه استوایی قوی بدون لرزش.
از کجا اطلاعات بیشتر کسب کنم؟
شرکت در نشست‌ها یا رویدادهای رصدی با جوامع نجومی محلی. این گروه‌های دوستانه دارای تخصص زیاد در مورد تلسکوپ‌ها و عکاسی نجومی هستند و روشی عالی برای به دست آوردن نکات و ایده‌هایی برای رصد هستند.
آسمان‌تان صاف و رصد خوبی داشته باشید.
تلسکوپ میخوام که حلقه های زحل مشتری اعماق و سطح ماه و گودال هاش رو ببینم که قیشمتش کمتر از چهار ملیون باشه