آب، سه چهارم از سطح زمین، یگانه خانه‌ی ما در فضا را پوشانده است. در حال حاضر، زمین تنها کره‌ای است که با قطعیت میدانیم آب مایع در ابعاد گسترده بر سطح آن وجود دارد. این سیاره‌ی آبی رنگ، آب مایع را از برکت موقعیت استثنایی‌اش نسبت به خورشید دارد. زمین در کمربند حیات سیاره‌ی مادر خود گرفته است؛ محدودهای که اجازه می‌دهد آب به حالت مایع در آن وجود داشته باشد. با این حال زمین تنها کره‌ای نیست که مولکول‌های آب در آن حضور دارند. در ادامه به بررسی سیارات و قمرهایی خواهیم پرداخت که در سطح آنها آب وجود دارد.
مریخ
وجود یخ در دو قطب مریخ از مدت‌ها پیش توسط دانشمندان تأیید شده بود. مریخ نورد کنجکاوی (کیوریاسیتی) نیز شواهدی مبنی بر جاری بودن آب بر سطح مریخ در سالیان دور (حدود ۴ میلیارد سال پیش) همچنین به شکل مقطعی به دست آورده است و حتی امروزه هم آب به‌صورت بسیار جزئی در بعضی از نقاط مریخ یافت می‌شود؛ اما در یک سال اخیر خبر مهم‌تری نیز به دست آمده است. مدارگرد سازمان فضایی اروپا با استفاده از ابزار رادیویی خود که مارسیس نام دارد موفق به کشف دریاچه‌ای از آب در زیر سطح مریخ شده است. عمق این لایه از آب هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست اما تخمین زده می‌شود که حداقل یک متر ضخامت داشته باشد.
اروپا
اگر سری به این قمر اسرارآمیز مشتری بزنید، با دنیایی یخزده مواجه خواهید شد؛ اما به این زودی ناامید نشوید! کافی است بتوانید اندکی به زیر سطح اروپا نفوذ کنید تا با اقیانوسی از آب مایع مواجه شوید! اقیانوسی که عمق آن را ۱۰۰ کیلومتر تخمین می‌زنند. شگفتی‌های اروپا در وجود اقیانوس خلاصه نمی‌شود. در سطح این قمر آبفشان‌هایی وجود دارند که آب را با فشار به خارج از سطح پرتاب می‌کنند. وجود این آبفشان‌ها نشان از تبادل انرژی میان سطح قمر و قسمت‌های زیرین آن دارد که خود این مسئله باعث می‌شود اروپا میزبان احتمالی مناسبی برای حیات به نظر برسد.
انسلادوس
این قمر زیبای زحل نیز شرایطی مشابه اروپا دارد. تا چند سال پیش تصور می‌شد که تنها یک دریای کوچک از آب مایع در قطب جنوب انسلادوس سپیدپوش وجود دارد. با این حال دانشمندان ناامید نشده و جست‌وجو در انسلادوس را به مدت هفت سال دیگر ادامه دادند. نتیجه‌ی پژوهش‌ها درباره‌ی انسلادوس شگفت‌انگیز بود، زیر سطح یخزده این قمر، اقیانوسی گسترده از آب وجود داشت! وجود آب مایع در انسلادوس به دلیل دمای بسیار پایین آن، یک معما محسوب می‌شود. برخی پژوهشگران حدس می‌زنند که انسلادوس وجود اقیانوسش را مدیون نیروهای جزر و مدی (کشندی) است که از طرف زحل بر این قمر وارد می‌شود.
سیارات فراخورشیدی
اگر بخواهیم در آینده مکانی را در خارج از منظومه‌ی شمسی برای زندگی کردن برگزینیم، یکی از مهم‌ترین معیارهایمان وجود آب در خانه‌ی جدید خواهد بود. پرسش اینجاست که چگونه می‌توان آب را در سیاره‌هایی که این همه از ما دور هستند کشف کرد؟ یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای کشف آب در فراخورشیدیها، استفاده از طیف‌سنجی است. طیف هر مولکول (طول موج‌هایی که جذب/تابش می‌کند) مانند اثر انگشت آن مولکول عمل کرده و ما را از وجود آن ترکیب در سیاره‌ی مورد نظر آگاه می‌سازد. این تغییرات طیفی را می‌توان حین عبور سیاره از مقابل قرص ستاره‌ی مادرش مشاهده کرد. تاکنون تعدادی سیاره‌ی فراخورشیدی با احتمال میزبانی آب پیدا شده‌اند، ولی تنها وجود مولکول آب در این سیارات برای ما مهم نیست؛ ویژگی‌های دیگری مانند سنگی بودن سیاره، فاصله‌ی آن از ستاره‌ی مادر، میدان مغناطیسی آن و … است که اهمیت وجود آب در آن سیاره را مشخص می‌سازد.
این مطلب اولین بار در ماهنامه ساروس به قلم شیرین شاطر زاده منتشر شده است.
