دستان شما، از نزدیک، هر چیزی هستند بهجز صاف بودن. با قلهها و درهها، چینها و شکنها، مکانهای مخفی زیادی برای چسبیدن ویروس وجود دارد. اگر بعداً صورت خود را لمس کنید، ویروس میتواند شما را آلوده کند. اما دو روش فوقالعاده ساده وجود دارد که میتوانید از وقوع آن جلوگیری کنید: صابون و آب و ضدعفونیکننده دست. پس کدام بهتر است؟
ویروس کرونا که باعث کووید-۱۹ میشود، یکی از ویروسهای بسیاری است که سطح محافظ خارجی آن از لایه چربی ساختهشده است. این لیپیدها مولکولهای تهگرد شکلی هستند که سر آنها به سمت آب جذب میشود، و دمها توسط آن دفع میشوند. پس در محیطهای غنی از آب، چربیها بهطور طبیعی پوستهای مانند این را تشکیل میدهند، با سرهای بیرون و دمهای داخل. واکنش مشترک آنها به آب باعث میشود چربیها بهصورت ناپایدار هم چسبیده شوند – به این اثر آبگریزی گفته میشود. این ساختار بیرونی به ماشین مولکولی ویروس کمک میکند غشاهای سلولی را بشکند و سلولهای ما را بدزدد. اما هزاران هزار نقطهضعف دارد جایی که مولکولهای مناسب می توانند آن را از هم جدا کنند. و اینجاست که صابون وارد میشود. یک قطره از هر نوع صابون حاوی کوادریلیون عدد مولکول است آمفیفیل نامیده میشود که شبیه به چربیهای بیولوژیکی است.
دم آنها که بهطور مشابه با آب دفع میشوند، با چربیهایی که پوسته ویروس را تشکیل میدهند، برای فضا رقابت میکنند. اما آنها بهاندازه کافی متفاوت هستند تا نظم غشای ویروس را به هم بزنند، باعث میشود تا کل آن در هم بشکند این آمفیفیلها سپس حبابهای خود را در اطراف ذرات تشکیل میدهند ازجمله آر ان اِی و پروتئین ویروس نیز میشود آب را اضافه کنید و تمامی حبابها را خواهید شست. ضدعفونیکنندههای دست کمتر مانند یک گردباد عمل میکنند و بیشتر مثل یک زمینلرزه هستند وقتی یک ویروس کرونا را با آب احاطه میکنید، اثر آبگریزی به پیوندهای موجود در غشای سلولی استحکام میبخشد. همین تأثیر برای پروتئینهای بزرگ نیز برقرار است که لکههای ویروس کرونا در محل را تشکیل میدهد و به شکلی که آنها را قادر می سازد سلولهای شما را آلوده کنند. اگر ویروس را در هوا خشک کنید، پایداری خود را حفظ میکند. اما اکنون آن را با غلظت بالای الکل احاطه کنید، مانند اتانول یا ایزوپروپانول موجود در بیشتر ضدعفونیکنندههای دستی.
این باعث میشود اثر آبگریز از بین برود، و به مولکولها فرصت میدهد تا به اطراف حرکت کنند تأثیر کلی مانند خارج کردن تمام میخها و ملاط از یک خانه و سپس ضربه زدن به آن با زلزله است غشای سلول فرومیریزد و پروتئین های سنبله در هم میشکنند. در هر دو روش، روند واقعی از بین بردن ویروس فقط در یک یا دو ثانیه اتفاق میافتد. اما پزشکان حداقل ۲۰ ثانیه شستشوی دست را توصیه میکنند به خاطر محیط پیچیده ای که دست شماست. صابون و ضدعفونیکننده باید به همه جا ازجمله کف دست، نوک انگشتان، قسمت بیرونی دستان شما و بین انگشتان دست، برای محافظت صحیح شما، برسند. و وقتی بحث به شیوع ویروس کرونا میرسد، پزشکان توصیه میکنند در هر زمان ممکن دستان خود را با آب و صابون بشویید.
حتی اگر هر دو روش بهطور مشابه در کشتن ویروس مؤثر باشند، صابون و آب دو مزیت دارند: ابتدا هرگونه کثیفی را که میتواند ذرات ویروس را مخفی کند از بین میبرد. اما از همه مهمتر، پوشاندن کامل دستها با آب و صابون سادهتر است به مدت ۲۰ ثانیه البته ضدعفونیکننده دستی برای استفاده در سفر راحتتر است. در صورت عدم وجود سینک ، از بهداشتی تا حد امکان استفاده کنید و دستان خود را به هم بمالید تا خشک شوند.
متأسفانه، میلیارد ها نفر وجود دارند که به آب آشامیدنی تمیز دسترسی ندارند، که در هر زمان مشکل بزرگی است بهویژه در هنگام شیوع بیماری. محققان و گروههای امدادی در تلاشاند تا راهحلهایی را برای این جوامع ارائه دهند. یک نمونه دستگاهی است که از نمک، آب و باتری ماشین استفاده میکند تا آب کلرینه شده تولید کند که عوامل بیماریزای مضر را از بین میبرد و برای شستشوی دست بیخطر است. بنابراین در هرکجا که امکانپذیر باشد، صابون و آب برای ویروس کرونا توصیه میشود، اما آیا این بدان معنی است که آن برای هر شیوع ویروسی بهترین است؟ نه لزوماً. بسیاری از سرماخوردگیهای رایج وسیله رینوویروس ها ایجاد میشوند که ساختار پروتئینی هندسی به نام کپسید دارند بهجای غشای لیپیدی.
کپسید تقریباً نقطهضعف ندارد که آمفیفیلهای صابونی بتوانند آن را جدا کنند، پس مدتزمان بیشتری برای تأثیر صابون نیاز است. بااینحال برخی از پروتئینهای سطحی آن هنوز آسیبپذیر هستند به اثر بیثبات کننده ضدعفونیکننده دست. در این موارد مشابه، ضدعفونی کننده دست ممکن است مؤثرتر باشد، مخصوصاً اگر بعداً دست خود را بشویید تا ذرات باقیمانده جدا شود. بهترین روش برای فهمیدن استفاده هرکدام برای هر شیوع انجام کاری است برای همه موارد مرتبط با بیماری بهتر است: توصیههای متخصصان معتبر پزشکی را دنبال کنید.