شما از مواد درون ستاره‌ها ساخته شده‌اید. به نظر خنده‌دار می‌آید، مگه نه؟ ولی کاملا واقعی است. کربن درون پوست شما، آهن درون خون شما و کلسیم درون دندان شما، همه و همه بخشی از موادی را تشکیل می‌دهند که درون ستاره‌ها ساخته شده و سپس به درون فضا پرتاب شده‌اند تا ستاره‌ها و دیگر چیزها (ازجمله مردم) را بسازند.
مثلاً کربن، عنصری در زمین است که برای حیات اهمیت دارد. کربن درون ستاره‌ها در ابعاد مختلف ساخته می‌شود ولی ستاره‌ها آن را نمی‌سوزانند. کربن از کورۀ ستارهای جان سالم به در می‌برد و سپس به همراه عناصر دیگر در فضا رها می‌شود. این یک فرایند بازیافتی است که تا پایان عمر ستاره ادامه می‌یابد. کربن پس از رها شدن در فضا این امکان را می‌یابد تا چیزهایی دیگر را بسازد؛ ازجمله ما را! اخترشناسان می‌توانند با مطالعه نور ستاره‌ها که به‌تدریج به زمین می‌رسد، به محتویات ستارها پی ببرند. این متخصصان تصور می‌کردند بین ستاره‌ها و سیاره‌ها تفاوت فراوانی وجود داشته باشد، ولی امروز دانشمندان معتقدند همۀ آنها بخشی از یک فامیل بزرگ عناصر و مواد مختلف هستند. در ابتدای پیدایش منظومه شمسی، همه‌چیز بر اثر فروپاشی یک توده ابر گاز مانند، همزمان ساخته شد.
تیر، زهره، اورانوس، زمین و مریخ بیش از هر چیز از سنگ و فلز ساخته شده‌اند. ولی چهار سیاره بیرونی منظومه شمسی یعنی مشتری، کیوان، اورانوس و نپتون مثل خورشید بیشتر از گاز هلیم و هیدروژن ساخته شده‌اند. پس چه چیزی باعث می‌شود ستاره‌ها از دیگر اجرام آسمانی متفاوت باشند؟ ستاره‌ها می‌درخشند ولی سیاره‌ها خاموش‌اند. این تفاوت اصلی آنهاست. ستاره‌ها و سیاره‌ها در اندازه‌های مختلف و با اجرام و مواد تشکیل دهندۀ گوناگون در فضا وجود دارند.
ولی تفاوت اصلی بین یک سیاره بزرگ مثل ژوپیتر و یک ستاره بزرگ مثل خورشید در این است که ژوپیتر آنقدر جرم ندارد تا بتواند گاز هیدروژن را درون قلب خود بسوزاند. ستاره‌های نوترونی بسیار متراکم‌اند، آنقدر متراکم که گویا تمام جمعیت کرۀ زمین را در یک حبه قند جا داده باشند! به نظر شما فوق‌العاده نیست؟ بنابراین هر ستاره سرنوشت و سرگذشت ویژه خود را دارد. هریک از ستارگان نقطۀ پایانی خاص خود را دارد. و این نقاط پایانی کوتوله‌های سفید، غول‌های قرمز، ستاره‌های نوترونی یا سیاهچاله‌هاست. سفر ستارگان هرگونه که به پایان برسد، همواره مواد مختلفی به فضا شلیک می‌کنند؛ چیزهایی از جنس مواد شیمیایی درون ستاره‌ها. این تفاله‌های ستارهای، خود بخشی از ترکیب کیهان می‌شود و نسل جدیدی از ستاره‌ها را می‌سازد. این پدیده را می‌توان بهترین نمونۀ «بازیافت» دانست. می‌بینید که هیچ‌چیز دور ریخته نمی‌شود.
این نوشته اولین بار در ماهنامه داروگ با ترجمه سپیده مرجعی منتشر شده است.
